نجات زمین با دستان خالی

محیط‌بانان وظیفه دارند از دارایی‌های سرزمین ما که به همه ایرانی‌ها تعلق دارد، محافظت کنند؛ از کویر،کوهستان، دشت و دریا بگیرید تا گونه‌های جانوری و گیاهی ‌علاوه براین، باید مراقب باشند مقررات زیست‌محیطی در اقصا نقاط کشور جدی گرفته شود. در این میان، بی‌توجهی و جدی گرفته نشدن وظیفه آنها بیشترین آسیب را به محیط‌بانان می‌زند، زیرا آنها با عشق به محیط‌زیست برای حفظ آن تلاش می‌کنند، اما وقتی متوجه می‌شوند برای بسیاری از مردم و برخی مسئولان، محیط‌زیست در اولویت قرار ندارد، آزرده خاطر می‌شوند؛ آزرده‌‌تر از هر زمان دیگری، حتی زمانی که سلاح شکارچیان آنها را زمینگیر می‌کند.

هیچ چیز بیشتر از بی‌توجهی مردم و این دسته مسئولان نسبت به محیط‌زیست، دل محیط‌بانان را به درد نمی‌آورد، هرچند زمینه برای آسیب‌دیدن آنها بیشتر از این مهیاست زیرا برخلاف این که اسباب و تجهیزات افراد برای رسیدن به دل مناطق حفاظت شده بیشتر شده و به همین دلیل، افراد بیشتری می‌توانند خود را به زیستگاه‌ها برسانند، اما تعداد محیط‌بانان هنوز مانند شرایط بیش از 30 سال پیش است و تجهیزاتی که آنها در اختیار دارند با برخی شکارچیان قابل مقایسه نیست. برای نمونه پیش آمده که خودروی محیط‌بانان خراب شده و خودروهای پیشرفته شکارچیان، آنها را یدک کشیده است.‌ اکنون حدود 2700 محیط‌بان باید از 17 میلیون هکتار اراضی کشور مراقبت کنند.‌

افزون بر این، محیط‌بانان همیشه از حداقل دستمزد برخوردار بوده‌اند و این شرایط، بستر را برای زیر پا گذاشتن اخلاق و قانون از سوی برخی ‌محیط‌بانان ‌مهیا می‌کند. بنابراین چنانچه بگویند محیط‌بانی وجود دارد که به عنوان راهنمای شکارچیان عمل می‌کند، نباید تعجب کرد.

شرایط بهتر از گذشته است

حمیدرضا خیلدار فرمانده یگان سازمان حفاظت محیط‌زیست بر آن است که شرایط برای محیط‌بانان بهتر از گذشته شده، زیرا پیش از این درباره حفاظت محیط‌زیست بجز شعار چیزی عاید محیط‌بانان نمی‌شد‌. او ادامه می‌دهد: اکنون حمایت‌های بیشتر از محیط‌بانان می‌شود. برای نمونه، هزینه‌هایی که محیط‌بانان در اجرای ماموریت دارند، از سوی ستاد حمایت از محیط‌بانان تامین می‌شود یا اگر محیط‌بانی زخمی شده باشد و در بیمارستان دولتی درمان نشود، هزینه بیمارستان خصوصی او از سوی این ستاد تامین می‌شود.‌ خیلدار درباره حقوق محیط‌بانان نیز یادآور می‌شود: با پیگیری رئیس کنونی سازمان حفاظت محیط‌زیست و تاثیر‌گذاری او در هیات دولت، بالاخره حدود دو هفته پیش تصمیم گرفته شد امتیاز سختی کار محیط‌بانان از یکهزار به 3000 برسد. به این ترتیب، حقوق محیط‌بانان حدود 350 هزار تومان افزایش پیدا می‌کند.به گفته وی، این افزایش حقوق را دولت مصوب کرده که از ابتدای سال باید پرداخت می‌شد. بنابراین زمانی که اعتبارات آن تامین شود، معوقات آن نیز پرداخت خواهد شد.

خیلدار ابراز می‌کند: برای تکمیل یگان حفاظت محیط‌زیست نیاز به 5000 محیط‌بان جدید داریم و امیدواریم دولت در مدت پنج سال شرایط جذب این تعداد نیرو را برای ما فراهم کند.‌ این در حالی است که باید تاکید کرد اکنون میانگین سن خدمتی محیط‌بانان بیش از 17 سال است .بنابراین محیط‌زیست با جذب نیروی جوان و با‌انگیزه می‌تواند حضور پر‌رنگ‌تری در مناطق حفاظت شده داشته باشد.

دستورالعمل خدمتی محیط‌بانان

مشکل دیگری که محیط‌بانان با آن دست به گریبان هستند به قوانین برمی‌گردد، زیرا قانون آن‌طور که باید در برابر حوادث از آنها حمایت نمی‌کند.

فرمانده یگان سازمان حفاظت محیط‌زیست اظهار می‌کند: مشکل اینجا بود که دستور‌العمل خدمتی برای محیط‌بانان تائید نشده بود تا در زمان نیاز قضات با توجه به آن برای محیط‌بانان رای صادر کنند، اما این دستور‌العمل خدمتی نیز حدود یک ماه پیش از سوی ستاد کل نیروی مسلح تصویب شد.‌ در این دستورالعمل آمده، محیط‌بانان سختی کار می‌گیرند یا اگر در اجرای ماموریت با متخلف درگیر و آسیب‌دیده یا کشته شوند، به عنوان جانباز یا شهید شناخته می‌شوند.

افزون براین، جیره غذایی نیز برای محیط‌بانان مشخص شده چون برخی از آنها در محل‌های خدمتی خود 18 روز بیتوته می‌کنند و 12 روز به خانه‌های خود می‌روند، اما متاسفانه در مدتی که بیتوته می‌کنند، باید از جیب خود هزینه‌های خورد و خوراک را پرداخت می‌کردند. برای رفع این مشکل در دستورالعمل خدمتی محیط‌بانان آمده که از سال آینده جیره غذایی به آنها پرداخت شود.خیلدار یادآور می‌شود: در دستورالعمل خدمتی سابق در حق محیط‌بانان ظلم شده بود، زیرا محیط‌بان جزو کارکنان دولت به حساب می‌آید‌. به‌همین دلیل باید مانند افرادی که استخدام کشوری یا لشکری هستند، خدمت کنند. در این میان، محیط‌بانان در ماه 18 شبانه‌روز خدمت می‌کردند، بدون این که اضافه کاری بگیرند. ‌ این در حالی است که براساس تصمیم‌گیری جدید، محیط‌بانان 15 شبانه‌روز کار و 15 شبانه‌روز استراحت می‌کنند. البته محیط‌بانان با توجه به دور یا نزدیک بودن محل خدمتی خود می‌توانند دو روز خدمت و دو روز استراحت کنند.

فرمانده یگان سازمان حفاظت محیط‌زیست، با تاکید بر این که اسناد بالادستی برای حمایت از محیط‌بانان تشکیل شده ابراز می‌کند: در گذشته، شایعاتی نسبت به جمع‌آوری یگان حفاظت نیز وجود داشت، اما اکنون ساختار یگان تصویب شده است. به این ترتیب به‌عنوان متولی امر محیط‌بانان می‌توانیم برای حمایت از آنها برنامه ارائه کنیم. این درحالی است که پیش از این با خواهش و تمنا برای کمک به آنها اعتبار می‌گرفتیم.

از محیط‌بان تا ارشد محیط‌دار

براساس قوانین جدید برای محیط‌بانان درجه نیز در نظر گرفته شده، به این شکل که افراد با درجه محیط‌بانی خدمت خود را آغاز می‌کنند و می‌توانند تا درجه محیط‌دار افسر محیط‌دار یا ارشد محیط‌دار ارتقای درجه پیدا کنند.‌ خیلدار با اشاره به این که حقوق محیط‌بانان با توجه به درجه آنها افزایش پیدا می‌کند، درباره تجهیزات و کلاس‌های آموزشی محیط‌بانان عنوان می‌کند: سال گذشته با اعتباری حدود سه میلیارد تومان، یکهزار محیط‌بان آموزش دیدند؛ محیط‌بانانی که 18 سال آموزش ندیده بودند. به همین دلیل حتی برخی از آنها سر از زندان درآورده بودند. تجهیزات محیط‌بانان نیز از سال 90 تا کنون حدود سه برابر شده؛ یعنی اکنون یگان حفاظت محیط‌زیست می‌تواند تمام محیط‌بانان خود را به سلاح کلاشینکف مجهز کند و تجهیزات دیگری مانند شوکر،افشانه و دستبند در اختیار آنها بگذارد.

به گفته وی، اکنون فقط چهار محیط‌بان در زندان به سر می‌برند و در این میان، حکم قصاص دو نفر از آنها نیز تائید شده است.

براساس اطلاعاتی که یگان حفاظت محیط‌زیست در اختیار جام‌جم گذاشته سال گذشته 13 محیط‌بان هنگام اجرای ماموریت با شکارچیان غیرمجاز درگیر و مجروح شده‌اند. در این میان، بیشتر محیط‌بانان از سوی شکارچیان غیرمجاز هدف گلوله قرار گرفته‌اند. این درحالی است که طی سال‌های 91 و 92 در مجموع 33 محیط‌بان در درگیری با شکارچیان غیرمجاز زخمی شده بودند.فرمانده یگان سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره برنامه‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست برای امروز یادآور می‌شود: امروز نیز مانند سال‌های گذشته از محیط‌بانان نمونه در کل کشور قدردانی و از بین آنها سه نفر به عنوان محیط‌بان نمونه ملی معرفی می‌شوند.

مهدی آیینی

جامعه