چرا مراسمی برای طلاق؟!

این سخن درست است که نباید رفتارهای انسان‌های نسل جدید را با معیارهای نسل گذشته فهم و ارزیابی کرد. همچنین در اینجا جدلی با این سخن نداریم که گاه طلاق گرفتن بهتر از ادامه زندگی با فردی است که به هیچ‌وجه تفاهم و سازگاری با او میسر نیست. از سوی دیگر نزاعی هم با این ادعا نداریم که هنگام وداع اجباری یا اختیاری، بین دو دوست، یا دو همکار یا دو همسر، بهتر است افراد خاطره بدی از خود برای طرف مقابل به جای نگذارند. درباره این دعاوی جدل و مناقشه‌ای نیست، اما جشن گرفتن و شادی کردن برای جدایی یک زن و شوهر چیزی است که فهم آن خیلی دشوار است.

براستی چرا باید برای جدایی جشن گرفت؟ دو احتمال را می‌توان در باب منشأ چنین مراسمی حدس زد.

تجرد و رهایی

برای افرادی که برای طلاقشان جشن می‌گیرند، احتمالا تجرد، یک تجربه شیرین است. آنها به طلاق نه به مثابه جدا شدن از فردی که نمی‌توانند به عنوان شریک زندگی روی او حساب کنند، بلکه به مثابه بهترین مسیر بازگشت به زندگی آزادانه نگاه می‌کنند، اما چرا باید تجرد برای آنها تنها مسیر تجربه آزادی باشد؟ به نظر می‌آید ریشه این معضل، در سبک زندگی متاهلی ماست.

امروزه نقش‌های شوهری و همسری برای مردان و زنان متاهل، بیش از آن که حامل مزیت باشد، حامل مسئولیت است و نکته جالب‌تر این است که هر یک از طرفین، بیش از آن که به مسئولیت خود توجه داشته باشد، به مسئولیت طرف مقابل توجه دارد، یعنی همسرش را فهرستی از مسئولیت‌ها می‌بیند. بنابراین زندگی متاهلی تبدیل می‌شود به وارد کردن فشار مسئولیت به طرف مقابل. دو طرف نمی‌توانند از چنین زندگی‌ای لذت ببرند و بدتر این که در آرزوی تجربه مجدد دوران مجردی هستند.

پس از این منظر، ریشه اصلی گسترش و فراگیر شدن زندگی مجردی، نه در خود سبک زندگی مجردی، بلکه در سبک زندگی متاهلی ماست، متاسفانه برخی همسران آن‌قدر زندگی را بر یکدیگر تلخ می‌کنند، که برای اطرافیان مجرد آنها هیچ انگیزه‌ای برای ازدواج باقی نمی‌ماند. بلکه اگر انگیزه‌ای هم پیش بیاید، درون افراد متاهل ایجاد می‌شود، انگیزه‌ای برای جدا شدن.

آیینی شدن زندگی

کسانی که برای جدایی، جشن طلاق می‌گیرند، احتمالا آیین‌ها و مراسم را جدی‌تر از محتوا و بهانه آیین‌ها می‌دانند. تشریفات مراسم، برای بسیاری از انسان‌های امروزی، نقشی پررنگ در زندگی بازی می‌کند. چنین نگرشی خوشبختی و شادی در زندگی را در شکوه یک مراسم می‌بیند. چنین فردی حاضر است در طول زندگی خود را به هر در و دیواری بزند و انواع رنج‌ها را تجربه کند، تا بتواند یک مراسم پرشکوه را با مخارج و زحمات بسیار زیاد تدارک ببیند. برای او، زندگی یعنی مراسم مراسمی که همه جمع باشند و او محور و مرکز همایش عمومی باشد. حال چه موضوع این همایش تولد باشد، چه ازدواج و چه طلاق فرقی نمی‌کند.

حسین برید

جام‌جم