شاید انتظار داشته باشید تنها یک روانشناس ماهر و باتجربه با نگاهی اجمالی به چهره افراد بتواند باطن آنها را بررسی کند، اما تحقیقات نشان میدهند حالت چهره برای متفکران یونان باستان نیز حائز اهمیت بوده است. ارسطو و شاگردانش یک جلد کتاب درخصوص نحوه انعکاس روحیه افراد از طریق نوع نگاه آنها گردآوری کردهاند.
به عنوان مثال در این کتاب این طور آمده است: «موی نرم نشانه ترس و موی زبر نشانه شجاعت است و گستاخی در چشمان روشن و درشت با پلکهای به رنگ خون دیده میشود.» همچنین بینی پهن نشانه تنبلی است. آنها لبهای گوشتی را نشانهای از حماقت در افراد میدانستند، در حالی که فکر میکردند افراد با لبهای نازک مانند شیر متکبر و مغرور به نظر میرسند. یونانیان باستان معتقد بودند که سوراخهای بزرگ بینی، نشانه تنبلی اشخاص است.
اغلب به ما توصیه میشود که از روی ظاهر کسی را قضاوت نکنیم. عاقلانه هم همین است، اما روانشناسان بتازگی دریافتند که صورت هر فرد میتواند دریچهای به رازهای عمیق درونی آن شخص باشد. حتی اگر به عمد چهره خود را بیحالت نشان دهید، باز هم چهره مشخصههایی مانند شخصیت، سلامت و وضع هوش شما را بازگو میکند.
ساختار صورت
کارمن لفور از دانشگاه نورثومبریا عنوان میکند: «ایده اصلی این است که زیستشناسی ما از جمله ژن و سطح هورمون روی رشد ما تاثیر میگذارد. یک مکانیسم مشابه نیز روی شخصیت ما تاثیر میگذارد.»
ساختار استخوان صورت را در نظر بگیرید که نسبتا کوتاه و پهن یا دراز و کشیده است. لفور طی تحقیقات به این نتیجه رسید افراد با میزان تستوسترون بالا دارای صورت پهنتر با استخوان گونه بزرگتر هستند. اغلب این افراد روحیه خشنتر و شخصیت تهاجمی دارند.
رابطه میان حالت صورت و روحیه سلطهگری بسیار جالب است.
در میمونهای کپوچین هرچه میمون صورت پهنتری داشته باشد، در سلسله مراتب گروهی مقام و رده بالاتری را اخذ میکند. این رابطه در میان فوتبالیستهای حرفهای نیز دیده شد است.
اخیرا کیث ولکر از دانشگاه بولدرکلرادو با بررسی جام جهانی 2010 نتیجه گرفت که نسبت پهنا و درازای صورت فوتبالیستها، تعداد خطای هافبکها و گلهای مهاجمان را نشان میدهد. (برای اینکه خودتان این محاسبه را انجام دهید، اندازه فاصله میان دو گوشتان و فاصله بالای چشم تا لب بالایی را با یکدیگر مقایسه کنید. نسبت میانگین پهنا به درازا تقریبا دو است)
این نکته میتواند سرنخی در پی بردن به انگیزه و رفتار افراد سیاسی نیز باشد. لفور به منظور بررسی ویژگیهای روانشناختی روسای جمهور پیشین ایالات متحده آمریکا به صورت داوطلبانه از چند نفر کمک گرفت. بررسی شخصیتهای تاریخی ارتباط میان حالت صورت و رفتار افراد را منعکس میکند.
گونههای گوشتی
همانگونه که انتظار میرود سلامت و سابقه پزشکی شما در صورتتان نمایان میشود و جزئیات این رابطه بسیار شگفتانگیز است. میزان چربی صورت بهتر از دیگر مقیاسهای استاندارد مانند شاخص توده بدنی بیانگر سلامت جسمانی شماست. احتمال ابتلا به بیماریهای عفونی در افرادی با صورت لاغرتر کمتر است و حتی اگر هم مبتلا شوند، بیماری آنها شدید نخواهد بود. انتظار میرود که میزان افسردگی و اضطراب نیز در آنها کم باشد، زیرا به طور کلی سلامت روانی با سلامت جسمانی افراد در ارتباط است.
حال چگونه گونههای گوشتی بازگوکننده اطلاعاتی درباره شما هستند؟ بندیکت جونز از دانشگاه گلاسکو معتقد است که درک جدید از نقش چربی در بدن به توضیح این رابطه کمک میکند.
او میگوید: «درواقع میزان سلامت شما بیانکننده میزان چربی در بدن شما نیست، اینکه آن چربی کجا ذخیره شده مهم است.» افرادی که مقداری چربی در کفل دارند، اما نیم تنه آنها لاغرتر است نسبت به افرادی که در ناحیه زیر سینه چربی بیشتری دارند، سالمتر هستند؛ زیرا از طریق بافت چربی اطراف سینه مولکولهای التهابی در بدن منتشر میشوند که میتوانند به اندامهای اصلی بدن آسیب برسانند. درواقع صورت چاق بیانگر آن است که در بخشهای آسیبرسان بدن مقداری چربی انباشته شده است. حتی همان چربی صورت نیز به دلایلی خطرات خودش را دارد.
اینگونه تصور میشود که میمونهای کپوچین با صورتهای پهن نیز روحیه تهاجمی دارند. علاوه بر این نشانههای آشکار، تفاوتهای ظریف در رنگ پوست نیز رازهای مربوط به سلامتی را افشا میکنند. البته جونز و لفور تاکید میکنند که این مساله ارتباطی با مسائل نژادی ندارد، اما این تفاوتهای کوچک که قابل مشاهده نیستند، سبک زندگی را مشخص میکنند.
به عنوان مثال اگر رنگ پوست شما زرد یا طلایی باشد، شما در وضع سلامت جسمانی خیلی خوبی قرار دارید. رنگدانههای پوستی مرتبط با این مساله کاروتنوئید نام دارند که در میوهها و سبزیجات نارنجی و قرمز یافت میشوند. لفور میگوید: «کاروتنوئید در ساخت سیستم ایمنی سالم نقش بسزایی دارد، اما اگر زیاد مصرف شود لایههای پوستی آن به رنگ زرد درمیآید. ما از کاروتنوئید برای مبارزه با بیماریها استفاده نمیکنیم.» هنگامی که سرخشدگی صورت به رنگ صورتی نزدیک است، نشانه گردش خون مناسب در بدن، سبک زندگی فعال و همچنین در زنان نشانهای از قابلیت مناسب باروری آنهاست.
باهوش به نظر برسید
همان طور که جونز اشاره میکند این نشانهها جلوی چشم ما وجود داشته است، اما زودتر متوجه آنها نشدهایم. حداقل این دانش و آگاهی کمک کرد تا بحث «سیماشناسی» که از زمان ارسطو کمرنگتر شده بود، دوباره مطرح شود. پادشاه هنری هشتم به سیماشناسی اعتقاد نداشت و حتی پروفسورهای دروغین را که از این راه درآمد کسب میکردند، محاکمه کرد. پس از آن برای دومین بار در قرن بیستم، هنگامی که سیماشناسی با فرنولوژی (جمجمهخوانی) همراه شد این علم مورد انتقاد شدید قرار گرفت.
امروزه این مبحث دوباره اعتبار خود را به دست آورده و ما میتوانیم از عکسهای سلفی، بسیاری از اطلاعات پنهانی را به دست آوریم. درواقع به نظر میرسد که میتوانیم با دقت بسیار از صورت افراد میزان هوش آنها را حدس بزنیم؛ البته هنوز ویژگیهای خاص و نشانههای هوش افراد مورد بحث است.
نکته جالب دیگر تغییر رابطه میان شخصیت، سبک زندگی و ظاهر در طول زمان است. در پژوهشی رابطه بین شخصیت و ظاهر متولدین دهه 30 میلادی تا دهه 90 میلادی مورد بررسی قرار گرفت. دانشمندان دریافتند مردانی که صورت آنها حالت بچگانه دارد، در دوران نوجوانی کمتر روحیه سلطهگری داشتهاند، اما این ویژگی به مرور زمان در آنها بیشتر شده است.
بعلاوه دانشمندان شواهد «اثر دوریانگری» را نیز شناسایی کردند. در این اثر با گذشت زمان، جنبههای شخصیتی خاص افراد که در دوران جوانی در چهره او وجود نداشتند، آشکار میشوند. زنانی که در دوران سی سالگی خود جذابتر، اجتماعیتر و باشخصیتتر بودند، بتدریج از جذابیت فیزیکی برخوردار شدند و در پنجاه سالگی نسبت به کسانی که در دوران جوانی زیبایی طبیعی داشتند، جذابتر میشوند.
یکی از احتمالات این است که آنها میدانستند چگونه بهترین حالت ظاهری خود را داشته باشند و برای انعکاس این تفاوتهای ظاهری از اعتماد به نفس کافی برخوردار بودند. همان طور که اخیرا یکی از تحقیقات نشان داده چهره ما چیزی فراتر از ساختار استخوان و رنگ پوست است.
در این پژوهش دانشمندان از داوطلبان خواستند لباس مورد علاقه خود را بپوشند و از صورت خود عکس بیندازند. گرچه لباس افراد در عکس مشخص نبود، اما قضاوتهای بیطرفانه نشان داد که این عکس از دیگر عکسهای افراد شرکتکننده جذابتر است.
صورت ما تنها بازگوکننده یک حقیقت بیولوژیکی نیست. ما نمیتوانیم ژنها یا هورمونهای خود را تغییر دهیم. در صورت تصفیه شخصیتی و ارزش نهادن به خود، آنها میتوانند بازگوکننده حقایق مهمی درخصوص ما باشند.
bbc / مترجم: ندا ابوطالبیراد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگوی «جامجم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد