توافق؛ شاید 7 ماه‌ دیگر

دور نهایی گفت‌وگوهای هسته‌ای که هفته گذشته در وین آغاز شده بود، دیروز با مذاکرات فشرده دو و چندجانبه پی گرفته شد و در پایان پس از برگزاری نشست مشترک ایران و کشورهای عضو 1+5، دو طرف روی گزینه تمدید گفت‌وگوها در چارچوب توافق ژنو تا دهم تیرماه سال 94 توافق کردند.

خبرگزاری ایرنا اعلام کرده که قرار است طی این مدت هر ماه حدود 700 میلیون دلار از دارایی‌های مسدود شده ایران آزاد شود.

همچنین یک عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران اعلام کرد: وزیران امور خارجه ایران و 1+5 تصمیم گرفتند مذاکرات خود را بزودی و طی هفته‌های آینده برای دستیابی به توافق جامع ادامه دهند.

پیش از این خبرگزاری رویترز مدعی شده بود که دور آینده مذاکرات هسته‌ای در نیمه دوم ماه آینده در مسقط برگزار خواهد شد. برخی دیگر از رسانه‌ها نیز گمانه‌زنی کرده‌اند که دو طرف تا اسفندماه 93 به توافقی بر سر چارچوب کلی مذاکرات خواهند رسید. در همین راستا آسوشیتدپرس خبر داد که طبق توافق قرار شده تا دهم اسفند سال ۱۳۹۳ طرفین به یک توافق سیاسی نیز دست یابند. با این حال یک عضو تیم مذاکره‌کننده کشورمان گفته است که ممکن است دو طرف تا پیش از ضرب‌الاجل جدید توافق ژنو به توافق جامع دست یابند.

شب گذشته درحالی نشست خبری مشترک محمدجواد ظریف و کاترین اشتون درباره مذاکرات وین8 برگزار شد که وزیران امور خارجه ایران و آمریکا پس از پایان نشست مشترک ایران و 1+5 و پیش از این نشست خبری، برای سومین بار به‌صورت دوجانبه با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کردند.

جان کری همچنین پس از نشست مشترک 1+5 با محمدجواد ظریف، با همتای روس خود دیدار کرد.

روحانی: مذاکرات به توافق نهایی منجر خواهد شد

به دنبال پایان مذاکرات وین، حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان در یک گفت‌وگوی تلویزیونی با اشاره به پایان این دور از گفت‌وگوها گفت: درست است که در مذاکرات هنوز به توافق نهایی نرسیده‌ایم، اما تمدید مذاکرات به معنای نزدیک شدن به توافق نهایی است و گام‌هایی به جلو برداشته شده است و منطق‌ها به هم نزدیک و شکاف‌ها برداشته شده است و البته گام‌هایی باقی مانده است. توافق امروز به معنی باقی ماندن شرایط ناشی از توافق ژنو است تا مذاکره ادامه یابد برای توافق نهایی.

وی اضافه کرد: ملت ما پیروز بوده و به پیروزی نهایی خواهد رسید و تردیدی ندارم در موفقیت این راه و دنیا هیچ راهی جز مذاکره با نمایندگان ملت ایران و پایان دادن به تحریم ها ندارد و این مذاکره امروز یا فردا به توافق نهایی منجر خواهد شد.

روحانی تاکید کرد: توافق دو مرحله دارد که در پشت پرده منطق‌ها به هم نزدیک می‌شود که پیشرفت‌های خوبی داشتیم و مرحله دوم آن است که تفاهم‌ها می‌آید روی کاغذ و تبدیل می‌شود به توافق نهایی، ما با این مرحله دوم هنوز فاصله داریم.

رئیس‌جمهور در ادامه گفت: ما موفقیت‌های خود را مرهون حضور مردم، اجماع ملی و حمایت‌های مقام معظم رهبری می‌دانیم.

ما شاهد پیروزی بزرگ‌تری از نتیجه مذاکرات هستیم و آن این‌که امروز هیچ‌کس در دنیا نمی‌گوید باید برای توافق فشار بیشتری به ایران بیاوریم، بلکه از مذاکره و ایجاد فرصت سخن می‌گویند.

وی افزود: ما دو هدف را دنبال کرده و می‌کنیم؛ اول حفظ فناوری هسته‌ای و دوم برداشتن تحریم‌ها. من به ملت ایران قول می‌دهم حرکت سانتریفیوژها هیچ‌گاه متوقف نمی‌شود و از سوی دیگر حذف تحریم‌ها بوده که بخشی از آن هنوز باقی است.هیچ‌کس تردید ندارد که ایران باید امکان غنی‌سازی را در خاک خودش داشته باشد.

روحانی با تشکر از تیم مذاکره‌کننده گفت: تیم ایرانی به شکل شبانه‌روزی در مقابل شش کشور بزرگ با تیم‌های متعدد مشغول تلاش و کار بوده‌اند.

رئیس‌جمهور گفت: ما از حالت خاکستری به سمت روز روشن پیش می‌رویم و در کل روند مذاکرات را مثبت می‌بینم. زمانی بود که طرف ما غنی‌سازی در داخل خاک ایران را نمی‌پذیرفت، اما امروز پذیرفته شده است و محل تردید نیست. درباره رآکتورها و تحقیق و توسعه هسته‌ای نیز چنین است. در این که پرونده ایران از شورای امنیت باید خارج شود کسی تردید ندارد.

وی در پایان تاکید کرد: ملت ما بداند ما از حقوق ملت ایران، چارچوب‌ها و خط قرمزهایی که از سوی مردم و رهبر معظم تعیین شده عدول نخواهیم کرد و ان‌شاءالله پیروزی نهایی از آن مردم ما خواهد بود و در ادامه مذاکرات، جدی هستیم و حق گرفتنی است و تحریم‌ها باید برداشته شود.

کری: ایران به تعهداتش عمل کرده است

همچنین در پایان گفت‌وگوهای وین، جان کری، وزیر خارجه آمریکا در یک نشست خبری، درباره مذاکرات هسته‌ای سخن گفت.

به گزارش تسنیم، او در این کنفرانس خبری ضمن تشکر از کاترین اشتون، وزرای خارجه گروه 1+5، خبرنگاران و عوامل اجرایی مذاکرات هسته‌ای وین گفت که وزیر خارجه ایران بسیار سخت کار کرد و تلاش بسیاری نمود که این مذاکرات به نتیجه برسد.

او گفت که در ماه‌های گذشته کار کردیم که بتوانیم به یک توافق جامع و نه هر توافقی، دست یابیم که جامعه بین‌المللی را درباره برنامه هسته‌ای ایران راضی سازد.

وی یادآورشد: در طول چند روز گذشته در وین پیشرفت قابل توجه و واقعی کرده و طرح‌های جدیدی را شاهد بودیم، به همین دلیل است که ایران و گروه 1+5 مذاکرات را به‌مدت هفت ماه تمدید کردند با این هدف که در عرض چهار ماه به یک توافق سیاسی برسیم. هنوز تصمیم نگرفتیم که اگر تا آن زمان به توافق نرسیدیم چگونه به کار ادامه دهیم.

او با بیان این‌که هنوز اختلاف‌هایی میان دو طرف وجود دارد، بیان کرد: یک سال قبل برنامه هسته‌ای ایران بسیار پرسرعت پیش می‌رفت، اما ایران فعالیت هسته‌ای خود را مقداری کند کرده است. ایران از غنی‌سازی 20درصدی سخن می‌گفت و الان بین صفر تا 5 درصد است. در بخش رأکتورها هم نگرانی‌های جامعه بین‌الملل برطرف شده و بازرسی‌های آژانس افزایش پیدا کرده است.

جان کری در ادامه با بیان این‌که به توافق با ایران نزدیک‌شده‌ایم، بیان کرد: در آخر حتما می‌توانیم به توافق نهایی برسیم. نمی‌خواهیم تا آخر عمر پای میز مذاکره باشیم، اما در یک سال گذشته راه زیادی آمده‌ایم و اکنون زمان آن نیست که مذاکرات را ترک کنیم. این مذاکرات بسیار فنی و پیچیده بوده و زمان زیادی را می‌طلبد. در ماه دسامبر کارشناسان فنی ما در زودترین زمان ممکن دیدار خواهند کرد.

او با بیان این که این حق ایران است که تحریمی علیه آن نباشد و فعالیتی آزادانه داشته باشد، گفت: به صورت شفاف اعلام می‌کنم که هدف ما در این مذاکرات کاملا روشن بوده و یک هدف سیاسی و ایدئولوژیک نیست، بلکه یک هدف کاربردی است. همه ما توافق کردیم که یک توافق جامع باید چه شکلی باشد. نخست، باید تمام راه‌های ایران را به سمت سلاح هسته‌ای ببندد. دوم، باید فراتر از طرح اقدام مشترک کمک کند که فعالیت‌های هسته‌ای ایران را بیشتر تحت نظارت داشته باشیم و فوایدی نیز برای ایران باشد.

وزیر خارجه ایالات متحده افزود: به اسرائیل و شرکایمان اطمینان می‌دهم که امنیت آنها تامین خواهد شد.

وی مدعی شد: نه فقط آمریکا یا 1+5، بلکه دنیا سوالات بسیاری درباره برنامه هسته‌ای ایران دارد، برای رفع این تحریم‌ها ایران باید به این پرسش‌ها پاسخ داده و تصمیمات سختی بگیرد. کری در ادامه خواهان کمک کنگره به مذاکرات هسته‌ای ایران و تمدید آن شد. وزیر خارجه آمریکا با اشاره به مخالفت‌ها در مورد مذاکره با ایران بیان کرد: خیلی‌ها می‌گفتند که ایران به تعهداتش عمل نخواهد کرد، اما ایران به تعهدات خودش عمل کرد، برنامه اقدام مشترک سر جای خودش است و تحریم‌ها هم در جای خود باقی مانده است.

او که با اصرار خبرنگار واحد مرکزی خبر حاضر به ادامه نشست خبری خود برای طرح پرسش از وی شد، در پاسخ به این پرسش که 1+5 در مقابل عمل ایران به تعهدات خود چه خواهد کرد، اظهار کرد: در مقابل ما برخی تحریم‌ها را تعلیق کرده و بخشی از دارایی‌های ایران را آزاد کردیم و فکر می‌کنم این منصفانه است.

تمدید مذاکرات برای بررسی ایده‌های جدید

در پایان آخرین رایزنی‌های دیروز دو طرف، لورن فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه در وین گفت: «تصمیم گرفتیم مذاکرات را برای دست یافتن به یک توافق معتبر تمدید کنیم. ایده‌های تازه‌ای در چند روز اخیر مطرح شد که نیاز به بررسی فنی دقیق داشت، چون به مسائل پیچیده مربوط می‌شد و بنابراین نیاز به وقت داشتیم تا همه چیز را بررسی کنیم.»

همچنین چنانچه بی.‌بی.‌سی گزارش داد، فرانک والتر اشتاین‌مایر، وزیر امور خارجه آلمان نیز گفت: «با وجود شرایط خوب و فضای سازنده‌ای که بر مذاکرات حاکم بود، نتوانستیم تا آنجا که امیدوار بودیم پیش برویم. پیشرفت‌هایی به‌دست آوردیم و ایده‌های تازه‌ای مطرح شد که ممکن است بتواند فاصله موجود را از میان ببرد. اما از آنجا که این ایده‌ها به جزئیات فنی مربوط می‌شد، ناچار شدیم بگوییم، ایده‌های تازه هم باید آزمایش شود». فیلیپ هاموند، وزیر امور خارجه بریتانیا نیز گفته است که در دور اخیر مذاکرات پیشرفت‌های مهمی به دست آمده که باعث شده این مذاکرات ارزش تمدید شدن را پیدا کند.

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه هم در جمع خبرنگاران تاکید کرد: در این مذاکرات پیشرفت‌های چشمگیری حاصل شد، اما به توافق نهایی منجر نشد. امیدواریم تا سه چهار ماه دیگر توافقی جامع بر سر موارد اصلی انجام شود.همزمان با تمدید مذاکرات هسته‌ای تا دهم تیرماه 94، خبرگزاری رویترز خبر داد که گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد ایران اقدامات بیشتری برای عمل به توافق موقت هسته‌ای با قدرت‌های جهانی انجام داده است.

در این گزارش آمده است که ایران مطابق توافق موقت ژنو ذخایر اورانیوم غنی‌شده با درصد پایین را کاهش داده است.

تمدید مذاکرات برای گریز از شکست احتمالی

برخی تحلیلگران، نقش لابی‌های ضدایرانی را در نرسیدن ایران و 1+5 به توافق نهایی برجسته می‌بینند. اظهارات دیروز نخست‌وزیر رژیم‌صهیونیستی که همزمان با پایان ضرب‌الاجل مذاکرات هسته‌ای گفت «تمدید گفت‌وگوها گزینه مورد ترجیح تل‌آویو است و ما امیدواریم که فشار بر ایران ادامه یابد»، نشان می‌دهد که تل‌آویو هرچند با نگرانی ادامه گفت‌وگوها را دنبال می‌کند، اما امیدوار است بتواند مانع دستیابی دو طرف به توافق جامع شود. نتانیاهو همچنین دیشب در پارلمان رژیم صهیونیستی از عدم حصول توافق استقبال کرده و گفته است که به تلاش برای جلوگیری از توافقی که امنیت اسرائیل را به خطر اندازد، ادامه می‌دهد.

نقش فشار برخی کشورهای عرب منطقه نیز در این بین جدی است. اعراب که حتی به دلیل هراس از توافق جامع، خود را به وین رسانده بودند تا واشنگتن را به شکست مذاکرات ترغیب کنند، حالا نگرانند تا مبادا تمدید مذاکرات، رفع برخی از مهم‌ترین بحران‌های منطقه‌ای را با چالش مواجه کند. یک دیپلمات ایرانی به خبرگزاری فرانسه گفته که اعراب نگران به نتیجه رسیدن مذاکرات هستند و به همین دلیل گفت که تمدید مذاکرات با هدف جلوگیری از شکست این گفت‌وگوها مورد توافق قرار گرفته است.

فیلیپ هاموند، وزیر خارجه انگلیس با اشاره به همین فشارها عصر دیروز به خبرنگاران گفت که از این موضوع آگاه است تندروهایی که مخالف هرگونه توافق هستند، کارشان را ادامه می‌دهند. به همین دلیل مذاکرات در ماه آینده میلادی ادامه خواهد یافت.

گروه سیاسی / روزنامه جام جم