سلامت‌ در دوران سالمندی

البته در این دوره هم خودمراقبتی مهم است و اصول آن باید رعایت شود. به گفته دکتر پریسا طاهری، خود مراقبتی در هر دوره‌ای از زندگی مهم است و در دوره سالمندی به دلیل این‌که افراد در معرض ابتلا به بیماری‌های مختلف قرار می‌گیرند، اهمیت و ارزشش بیشتر به چشم می‌آید.

دکتر طاهری، متخصص طب سالمندان و رئیس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت در گفت‌وگو با جام‌جم در این باره توضیح می‌دهد: خودمراقبتی یکی از اصول پیشگیری از بروز بیماری‌های مختلف به حساب می‌آید که در تمام گروه‌های سنی ازجمله دوره سالمندی باید مورد توجه قرار بگیرد. به کلام دیگر خودمراقبتی عرصه وسیعی است که در سلامت‌ و بیماری باید مورد توجه باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به این که خودمراقبتی در زمینه‌های مختلف مفهوم پیدا می‌کند، یادآور می‌شود: یکی از ابعاد خودمراقبتی در دوره سالمندی، مراقبت از بینایی و شنوایی است و در مورد حفظ سلامت چشم‌ها، سالمندان باید مراقبت‌های لازم را در نظر داشته باشند. بر همین اساس توصیه می‌شود این عزیزان، حتی زمانی که مشکلی وجود ندارد به صورت سالانه معاینات دوره‌ای چشم‌پزشکی را داشته باشند. علاوه بر این، استفاده از عینک آفتابی، استفاده از چای تازه دم‌‌ برای شست‌وشوی چشم یا استفاده از آب تمیز در زمانی که در معرض گرد و غبار قرار می‌گیرند ازجمله نکاتی است که باید رعایت کنند.

دکتر طاهری در ادامه می‌گوید: سالمندان برای مراقبت از قدرت بینایی و سلامت چشم‌ها باید کارهای چشمی را در نور کافی انجام دهند. همچنین مصرف سبزی و میوه‌های حاوی ویتامین A نیز به این افراد توصیه می‌شود.

علاوه بر بینایی، سالمندان باید به فکر حفظ سلامت گوش‌ها و شنوایی‌شان نیز باشند و به همین دلیل خودمراقبتی در این زمینه هم اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. آن طور که این متخصص طب سالمندان می‌گوید: اجتناب از قرار گرفتن در مکان‌های شلوغ و پرسروصدا و دستکاری نکردن گوش برای خارج کردن جرم ازجمله اقداماتی است که باید رعایت شود.

خودمراقبتی؛ پیشگیری از پوکی استخوان

پوکی استخوان یکی از بیماری‌ها و مشکلاتی است که سالمندان زیادی را درگیر می‌کند و به همین دلیل باید اصول و نکات خودمراقبتی برای پیشگیری از بروز این بیماری را در نظر داشت. دکتر طاهری در این باره می‌گوید: ورزش منظم مانند پیاده‌روی و مصرف روزانه مواد غذایی حاوی کلسیم بخصوص لبنیات پاستوریزه و کم‌چرب ازجمله مهم‌ترین اصولی است که در خودمراقبتی دوره سالمندی توصیه می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: متاسفانه سالمندان به دلیل مشکلات دستگاه گوارش‌شان به مصرف خودسرانه داروهای مختلف ازجمله شربت‌های کاهنده اسید معده روی می‌آورند و این کار به دلیل این که جذب کلسیم غذا را مختل می‌کند می‌تواند مشکلاتی را برایشان به وجود آورد. مصرف نوشابه‌های گازدار هم باید در این دوره محدود شود، زیرا این نوشیدنی‌ها هم موجب چاقی و اضافه وزن می‌شود و هم مانع جذب کلسیم است.

سالمندان باید روزانه حداقل به مدت 15 دقیقه در برابر نور مستقیم خورشید قرار بگیرند. این متخصص طب سالمندان با اشاره به این مطلب‌ یادآور می‌شود: اگر کلسیم به مقدار کافی وارد بدن شود ولی ویتامین D کافی وجود نداشته باشد، همچنان مشکلات استخوانی وجود خواهد داشت و به همین دلیل سالمندان باید اصول خودمراقبتی را در این زمینه نیز رعایت کنند.

یکی دیگر از مشکلاتی که می‌تواند سلامت سالمندان را تهدید کند و البته براحتی هم قابل پیشگیری است، سقوط و زمین خوردن است و این موضوع بخصوص در فصل پاییز و زمستان که بارندگی موجب لغزنده شدن معابر می‌شود، بیش از پیش به چشم می‌آید. بنابراین برای مراقبت از خود، سالمندان باید هر عاملی که احتمال سقوط را افزایش می‌دهد، از سر راه برداشته و در این زمینه بیشتر از خودشان مراقبت کنند.

دکتر طاهری نیز در این زمینه توصیه می‌کند: اگر در راه‌پله‌ها از کفپوش استفاده می‌کنید، حتما برای پیشگیری از سقوط، آن را با گیره‌های مخصوص روی پله ثابت کنید و هنگام بالا رفتن از پله‌ها از میله نصب شده روی دیوار یا نرده کمک بگیرید. روشن کردن چراغ در راه پله و پاگرد، جمع کردن وسایل اضافه و مشخص کردن پله اول و آخر با نوار رنگی نیز از دیگر کارهایی است که برای مراقبت از سالمندان باید در نظر گرفته شود.

وی می‌افزاید: در حمام باید از دمپایی‌های غیرابری و از نوعی که لیز نباشد، استفاده کنید و زیردوش از کفپوش‌های پلاستیکی که امکان لیز خوردن را کاهش می‌دهد، کمک بگیرید. همچنین بهتر است میله‌هایی را روی دیوار حمام به عنوان دستگیره نصب کنید و در صورت نشستن در حمام از صندلی یا چهارپایه استفاده کنید که امکان سر خوردن را کاهش می‌دهد.

سالمندان برای مراقبت از خود باید مسیرهای پرتردد را روشن بگذارند و لوازم اضافی را از این مسیرها بردارند. همچنین سیم وسایل برقی هم باید از کنار دیوار رد شود تا احتمال سقوط کاهش یابد. در ضمن دکتر طاهری توصیه می‌کند: سالمندان از تختخوابی با ارتفاع مناسب استفاده کنند؛ به طوری که وقتی روی تخت می‌نشینند، پاهایشان روی زمین قرار بگیرد.

خودمراقبتی و تغذیه صحیح

دکتر طاهری با بیان این که در دوره سالمندی تغییراتی در بدن افراد ایجاد می‌شود که خودشان هم دخالتی در آن ندارند، می‌گوید: افرادی که طول عمر خوبی دارند، معمولا عادات غذایی مناسبی ‌داشته و دارند. این افراد هر روز صبحانه مصرف کرده و در هر وعده غذایی هم حجم کمی غذا می‌خورند و وزنشان ثابت است. علاوه بر این، مصرف میوه‌ها و سبزیجات را در نظر دارند و از چربی‌ها و نمک کمتر استفاده می‌کنند.

بنابراین نباید این موضوع را نادیده بگیریم که تغذیه صحیح یکی از عوامل مهم در حفظ سلامت سالمندان است و سوءتغذیه و عدم توجه به نوع تغذیه صحیح می‌تواند به کم‌اشتهایی منجر شود که این خودش باعث بروز عوارضی مانند خستگی، عدم تحرک بدنی و ضعف خواهد شد.

از طرف دیگر، به گفته دکتر طاهری‌ با یک برنامه غذایی صحیح می‌توانیم خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را در دوره سالمندی کاهش دهیم.

پس توجه کردن به برنامه غذایی صحیح و متعادل یکی از اصول خودمراقبتی است که در تمام دوره‌ها ازجمله دوره سالمندی باید مورد توجه قرار گیرد.

با رعایت این موارد و در نظر گرفتن اصول اولیه خودمراقبتی که چندان هم سخت نیست، سالمندان می‌توانند این دوره از زندگی را هم به خوبی سپری کنند و از بودن در جمع خانواده و دوستان لذت ببرند.

نیلوفر اسعدی‌بیگی ‌/‌ جام‌جم