نمک، بی​گناه امروز​، گناهکار دیروز

جام جم سرا: مطابق نتایج این مطالعه باوجود باور عمومی متخصصان، نمک ممکن است چندان هم برای سلامت قلب ضرر نداشته باشد. طبعا اولین چیزی که به ذهن خطور می‌کند این است که چقدر می‌توانیم به نتایج این پژوهش جدید اعتماد کنیم و باور قبلی خود را دور بریزیم؟

نتایج این مطالعه جدید، که در نشریه هایپرتنشن آمریکا منتشر شده، شامل اطلاعاتی است که از حدود 8000 زن و مرد فرانسوی به دست آمده و نشان می‌دهد که BMI (شاخص توده بدنی)، سن، و عواملی از رژیم غذایی مانند میزان مصرف الکل نسبت به میزان دریافت سدیم نقش بسیار مهم‌تری در افزایش فشار خون افراد بازی می‌کند. در واقع، محققان حتی به این نتیجه نیز رسیده اند که دریافت نمک در افرادی که به فشار خون بالا مبتلا نیستند «اهمیت آماری چندانی» در ابتلا به فشار خون بالا ندارد.

دکتر استیون نیسن، رئیس بخش قلب و عروق کلینیک کلیولند، می‌گوید: ​«کاملا درست است که شواهد متعدد گوناگونی در هر دو سوی بحث بر سر نمک وجود دارد، اما قواعدی هم هست که ما به آنها کاملا اطمینان داریم.

یکی این که اگر شما در مرحله پرفشاری خون یا در مرحله پیش از پرفشاری خون قرار داشته باشید، هرچه نمک بیشتری مصرف کنید، طبعا فشار خون‌تان بالاتر خواهد رفت. به همین دلیل مطمئن‌ترین کاری که افراد مبتلا به این عوارض باید انجام دهند آن است که مصرف نمک را تا آنجا که می‌توانند کم کنند.»

اما تکلیف افرادی که نه به فشار خون بالا مبتلا هستند و نه در مرحله پیش از فشار خون بالا قرار دارند چیست؟ دکتر نیسن می‌گوید: «تصور نمی‌کنم سدیم آن هیولای بدنهادی باشد که پیش از این تصور می‌کرده‌ایم.» مطالعاتی هم که میزان سدیم را در ادرار افراد اندازه‌گیری کرده‌اند عموما ارتباطی میان افزایش دریافت نمک و بروز عوارض سوء در افراد سالم نشان نمی‌دهد. لازم به ذکر است اندازه‌گیری سدیم موجود در ادرار روش دقیق‌تری از اندازه‌گیری نمک مصرفی در برنامه غذایی روزانه افراد است. با وجود ​این شواهد، دکتر نیسن می‌گوید: «با همه این تفاصیل باز هم نمی‌توانیم بگوییم که مصرف بی‌حد و حساب نمک برای افراد سالم بی‌ضرر و بدون خطر است.»

در واقع نتیجه‌ای که از این بحث می‌توان گرفت آن است که​ مطالعه فرانسوی از این حیث حائز اهمیت است که برای پیشگیری از ابتلا به فشار خون بالا صرفا نباید حواس‌مان را بر میزان مصرف نمک متمرکز کنیم؛ بلکه چند عامل دیگر را نیز باید کاملا مد نظر قرار دهیم. دکتر نیسن توضیح می‌دهد: «در این کارزار فقط نمک دشمن ما محسوب نمی‌شود. ​چاقی، رایج‌ترین عامل بروز پرفشاری خون در ایالات متحده به شمار می‌رود. به همین دلیل شاخص توده بدنی بیش از 25 حتما تهدید به حساب خواهد آمد. به‌علاوه مصرف الکل نیز ممکن است در ابتلا به فشار خون بالا ​موثر باشد.»

در همین زمینه توصیه می​شود:

ـ نخست این که برنامه‌ریزی برای محدود کردن میزان نمک روزانه کار بسیار دشوار و تقریبا ناممکنی است. هیچ فرد یا خانواده‌ای نمی‌تواند برای خود هدف دقیقی تعیین کند و مثلا بگوید من در طول روز صرفا فلان مقدار میلی گرم نمک مصرف خواهم کرد و نه بیشتر. این کاری نشدنی است.​ به​جای آن بکوشید به تقریب و تخمین از میزان نمک مصرفی روزانه خود بکاهید. بخصوص از قرار دادن نمکدان ​سر میز یا سفره جدا خودداری کنید. توجه داشته باشید که پرفشاری خون در بسیاری از موارد عارضه‌ای خاموش است و فرد مبتلا از مشکل خود بی‌اطلاع است.

ـ تا می‌توانید ورزش و تحرک را در برنامه روزانه خود بگنجانید.

ـ از برنامه غذایی سالمی پیروی کنید. بویژه میوه و سبزی فراوان مصرف کنید، گوشت و پروتئین کم چرب بخورید و تا می‌توانید از ماهی‌های سالم استفاده کنید و در کنار همه اینها و شاید مهم‌تر از همه از غذاهای بسته‌بندی‌شده، فرآوری‌شده و در یک کلام خوراکی‌های صنعتی تا می‌توانید اجتناب کنید؛ زیرا این دسته از خوراکی‌ها نمک فراوانی در خود جای داده‌اند. (ضمیمه سیب)

مسعود ایثاری