مرگ تدریجی 40 تالاب کشور

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست درباره خطر نابودی 40 تالاب بزرگ کشور به نبود مدیریت صحیح منابع آب اشاره می کند و می گوید: این تعداد تالاب به وسعت یک میلیون هکتار هم‌اکنون بین 20 تا 100 درصد خشک شده که مهم‌ترین آنها تالاب‌های هامون و گاوخونی است.

احمد علی کیخا می‌افزاید: متاسفانه بخش کشاورزی در سطح کشور بدون در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی بسرعت رشد و توسعه پیدا کرده و مکان‌یابی برای طرح‌های صنعتی نیز بخوبی انجام نشده است. چنانچه حقا به این تالاب‌ها تامین نشود بتدریج شاهد خشک شدن تدریجی آنها در کشور خواهیم بود. وی خشک شدن تدریجی دریاچه ارومیه را از دیگر دلایل رشد و توسعه ناموزون بخش کشاورزی در حوضه آبریز این دریاچه عنوان می‌کند و می‌گوید: احیای این دریاچه از دغدغه‌های اصلی سازمان محیط زیست است که هم اکنون از یک سو به خواست ملی تبدیل شده و از سوی دیگر اراده دولت بر این مهم است که این معضل هرچه سریع‌تر رفع شود.

وی اضافه می‌کند: خوشبختانه توجه به مسائل زیست محیطی در کانون توجه دولت تدبیر و امید قرار گرفته که مهم‌ترین اقدام آن در اولین جلسه هیات دولت، رسیدگی به مساله دریاچه ارومیه بود که هم‌اکنون به‌صورت کاملا جدی در حال پیگیری است.

خطر بروز ریزگردهای نمکی در اراک

تالاب کویری میقان در اراک با 25 هزار هکتار وسعت و به عنوان یکی از ده تالاب مهم کشور، یکی از این تالاب‌های در حال خشک شدن است که علاوه بر خشکسالی و کمبود آب، با مشکل برداشت بی‌رویه و غیراصولی مواد معدنی مواجه است، به طوری که کارشناسان معتقدند اگر جلوی این روند گرفته نشود، سرنوشتی مشابه سرنوشت هامون در انتظار این تالاب و ساکنان مناطق اطراف آن است.

رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی دراین‌باره به ایرنا می‌گوید: بی‌توجهی به محیط زیست تالاب کویری میقان و دخالت‌های انسانی، موجب پدیده ریزگردهای نمکی در آینده نزدیک در اراک خواهد شد.

عباس رجایی با اشاره به ارزش و تاثیر مستقیم این تالاب بر اکوسیستم و اقلیم منطقه می‌افزاید: بر اساس تحقیقات کارشناسی، منشأ 70 درصد ریزگردهای موجود در هوای اراک در روزهای آلوده امسال، محلی و از تالاب میقان بوده و فقط 30 درصد گرد و غبارها وارداتی بوده است.

این تالاب همچنین بین3-2 درجه بر هوای شهر اراک تاثیر دارد و حفظ اکوسیستم طبیعی آن می‌تواند از مخاطرات زیست محیطی جدی که در کمین اراک است، جلوگیری کند که همه این موارد ارزش و ضرورت حفظ و سلامت این تالاب را گوشزد می‌کند.نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس خاطرنشان می‌کند: یکی از عوامل تهدید تالاب میقان اراک، برداشت غیراصولی ماده معدنی سولفات سدیم از ذخایر آن است که متاسفانه اخیرا زمزمه‌هایی برای پیگیری مرحله دوم تولید آن به گوش می‌رسد.

وی با اشاره به این‌که تالاب میقان اراک یکی از زیستگاه‌های اصلی پرندگان مهاجر بویژه درناهای خاکستری است و هرساله بین 10 تا 15 هزار قطعه پرنده مهاجر در فصل پاییز به این تالاب کویری مهاجرت می‌کنند، می‌گوید: اقدامات بوته‌کاری منابع طبیعی در دو دهه اخیر در حوزه کویری این تالاب توانسته خطر شن‌های روان را تثبیت کند، اما اکنون به دلیل کم‌آبی و افت آب سفره‌ها، بوته‌های کاشته شده نیز با تهدید مواجهند.

از سرنوشت هامون عبرت بگیریم

کارشناسان معتقدند اگر به تامین حقابه تالاب میقان و دیگر تالاب‌های مشابه کشور ـ که بویژه در مناطق خشک و کویری واقع شده‌اند ـ توجه نشود، سرنوشتی مشابه سرنوشت تالاب بین‌المللی هامون در انتظار آنهاست، 15 سال است که لب تشنه و نالان و دریغ از قطره‌ای آب، گوشه‌ای از دشت سیستان فقط به زوزه‌های قهرآمیز توفان و بادهای 120 روزه گوش می‌دهد.

هامونی به ناچار شاهد مهاجرت اجباری ساکنان روستاهای حاشیه خود یا تن دادن آنها به خلاف‌هایی همچون قاچاق سوخت برای تامین مایحتاج زندگی است. همان‌هایی که تا چندی پیش، پارو، تور، قلاب، تفنگ، اره و چوب در دست داشتند و سوار بر توتن‌ها از قلب هامون ماهی و مرغابی صید می‌کردند و با دامداری و صیادی و ده‌ها شغل دیگر روزی حلال بر سفره خویش می‌بردند.

یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با بیان این‌که سد کجکی به عنوان بزرگ‌ترین سد ساخته شده روی رودخانه هیرمند در استان هلمند افغانستان مانع اصلی رسیدن آب کافی به هامون است، به ایرنا می‌گوید: با خشک شدن این دریاچه، شن‌های روان، بسیاری از روستاهای مرزی را مدفون کرده که با ادامه این موضوع به طور قطع شاهد تخلیه تمام روستاهای مرزی منطقه خواهیم بود که به دنبال این اتفاق، خطر مرزهای جنوب شرق کشور را تهدید خواهد کرد.

سیدباقر حسینی با انتقاد از کم‌توجهی نسبت به مشکلات دریاچه هامون از تشکیل فراکسیون نجات دریاچه هامون به عنوان راهکاری برای رفع مشکل هامون خبر می‌دهد و می‌افزاید: کنترل و تثبیت شن‌های روان و ماسه بادی‌ها از دیگر راهکارهاست که نیاز به سرمایه‌گذاری دولت دارد.

رئیس دانشکده علوم زمین و جغرافیای دانشگاه سیستان و بلوچستان نیز وضع این تالاب بین‌المللی را بسیار بحرانی توصیف می‌کند و می‌گوید: حیات سیاسی و اکولوژیک هامون نابود شده و تا زمانی که هماهنگی لازم با سازمان‌های مربوطه صورت نگیرد، این وضع همچنان ادامه دارد.

محمدرضا نوری افزود: 20 میلیارد ریال برای اجرای مرحله نخست طرح احیای تالاب بین‌المللی هامون در شمال سیستان و بلوچستان اختصاص یافته که در این مرحله برنامه‌های مختلفی از جمله لایروبی ورودی‌های آب که به تالاب هامون منتهی می‌شود، کانال کشی در تالاب برای مهار آب‌های روان که هم اینک میزان آن جزئی است و آموزش و ترویج فرهنگ حفاظت از محیط زیست در تالاب در حال اجراست.