سیستم‌های مدیریت محتوا

سیستم مدیریت محتوا چیست؟

سایت‌های کوچکی را که به‌روز‌آوری مطالب نیاز ندارد می‌توان با نرم‌افزارهایی ساده همچون «فرانت پیج» موجود در بسته آفیس مایکروسافت و حتی نرم‌افزار «ورد» نیز ساخت. این کار حتی نیاز به دانش برنامه‌نویسی هم ندارد. این‌گونه سایت‌ها را معمولا سایت‌های ایستا (static) می‌نامند.

اما اگر قرار است هر روز یا هفته مطالب سایت خود را به‌روزرسانی کنید یا این که فروشگاهی راه انداخته و به هر طریقی با مخاطب خود ارتباط داشته باشید، به وبسایت پویا (dynamic) نیاز خواهید داشت. در واقع سایت شما باید به یک یا چند بانک اطلاعاتی برای ذخیره داده‌های مختلف متصل باشد. به همین دلیل باید سیستمی جامع در اختیار داشته باشید تا بتوانید از طریق آن سایت و مخاطبان خود را مدیریت کنید.

برای این کار، یک یا چند برنامه‌نویس باید برنامه‌ای ویژه برای سایت شما طراحی کنند. این برنامه در اصطلاح «سیستم مدیریت محتوا» یا Content Management System یا به طور خلاصه CMS نامیده می‌شود. با کمک یک سیستم مدیریت محتوا می‌توانید قالب سایت خود را تغییر دهید، چیدمان خاصی را برای صفحه اصلی در نظر بگیرید، بخش‌های مختلفی برای سایت تعریف کنید، با کاربران ثبت‌نام کرده ارتباط برقرار کرده و خلاصه این که همه جزئیات مربوط به سایت‌تان را تعیین کنید.

برای این که یک سیستم مدیریت محتوای خوب داشته باشید، دو راه پیش رو دارید. نخست آن که برای این کار هزینه کرده و طراحی آن را به یک شرکت یا تیم برنامه‌نویسی بسپارید. در این صورت می‌توانید نیازهایتان را به آنها اعلام کرده تا سیستمی مطابق خواسته‌های شما طراحی کنند. همچنین می‌توانید سیستم‌های تولید محتوای تجاری مختلفی را که در اینترنت به فروش می‌رسد، خریداری کنید.

اما اگر توان چنین هزینه‌ای را ندارید، هیچ جای نگرانی نیست، زیرا در دنیای وب امروز، ده‌ها سیستم مدیریت محتوای رایگان وجود دارد که میلیون‌ها کاربر از آن بهره می‌برند. بیشتر این سیستم‌های مدیریت محتوا براساس استانداردهای متن باز (open source) بوده و به همین دلیل هزاران برنامه‌نویس در سراسر دنیا روی آن کار می‌کنند و سبب ارتقای آن می‌شوند.

استفاده از سیستم‌های مدیریت محتوای رایگان مزایای زیادی به همراه دارد. شاید اصلی‌ترین مزیت این سیستم‌ها را همین گستره کاربران و به تبع آن گستره برنامه‌نویسان آن دانست. اگر سایت خود را بر اساس یک سیستم مدیریت محتوای معروف بسازید، هزاران «افزونه» گوناگون در اختیارتان خواهد بود که می‌تواند بیشتر نیازهایتان را برطرف سازد.

افزونه چیست؟

فرض کنید سیستم عامل ویندوز را روی رایانه خانگی‌تان نصب کرده‌اید. این سیستم عامل به صورت پیش‌فرض برنامه‌های مختلفی مثلا برای تایپ یا ویرایش عکس و نمایش فایل‌های چند رسانه‌ای دارد. اما شاید کاربردهای دیگری مد نظرتان باشد و مثلا بخواهید با رایانه خود محاسبات مهندسی انجام دهید. در این صورت برنامه‌های پیش‌فرض ویندوز دیگر برای شما کافی نیست و باید نرم‌افزارهای دیگری روی آن نصب کنید.

یک سیستم مدیریت محتوا نیز با یکسری برنامه‌های پیش‌فرض به کاربر ارائه می‌شود. با این حال شاید کاربردهای دیگری هم مد نظر کاربر باشد. اینجاست که جامعه برنامه‌نویسان آن سیستم مدیریت محتوا دست به کار می‌شوند و کاربردهای مختلفی را در قالب آنچه «افزونه» نامیده می‌شود عرضه می‌کنند. بسیاری از این افزونه‌ها رایگان بوده با این حال ممکن است برخی آنها نیز تجاری باشند.

نصب افزونه معمولا بسیار ساده است و پس از ورود به سیستم مدیریت محتوا می‌توان آن را بسادگی نصب کرد.

به‌روزرسانی سیستم مدیریت محتوا

سیستم‌های مدیریت محتوا مانند هر نرم‌افزار دیگری خالی از اشکال نیست. برخی از این مشکلات می‌تواند سبب نفوذ خرابکاران به سایت شما شود. این اشکالات معمولا «حفره امنیتی» نامیده می‌شود. برنامه‌نویسانی که در نگارش سیستم‌های مدیریت محتوا مشارکت دارند معمولا گاهی نسخه جدیدی از آن ارائه می‌کنند که ضمن رفع خفره‌های امنیتی، قابلیت‌های جدیدی نیز به آن افزوده شده است.

برخی از این سیستم‌ها این قابلیت را دارند که به روزرسانی‌های جدید را به اطلاع مدیر سایت رسانده و پس از تائید وی، هسته سیستم را به نسخه جدید به‌روزرسانی می‌کنند.

قالب سایت

یکی دیگر از مزیت‌های سیستم‌های مدیریت محتوای رایگان، قالب‌های زیادی است که دارند. این قالب‌ها هم به دو دسته رایگان و تجاری تقسیم می‌شوند. حتی می‌توانید قالب مورد نظر خود را به طراحان قالب سفارش دهید. به این ترتیب با هزینه‌ای بسیار کمتر از طراحی یک سایت می‌توانید به سایتی با ظاهر دلخواه خود دست یابید.

انواع سیستم‌های مدیریت محتوای رایگان

ده‌ها سیستم مدیریت محتوای رایگان در جهان یافت می‌شود که خوشبختانه بسیاری از آنها برای زبان فارسی سازگاری یافته و براحتی می‌توان برای ایجاد سایتی فارسی از آنها استفاده کرد.

برخی از معروف‌ترین سیستم‌های مدیریت محتوا عبارت است از:

وردپرس (Wordpress): شاید ورد پرس را بتوان محبوب‌ترین سیستم مدیریت محتوای دانست. میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا از این سیستم برای راه‌اندازی وبسایت یا وبلاگ خود استفاده می‌کنند. این سیستم مدیریت محتوا پشتیبانی خوبی از زبان فارسی دارد و افزونه‌های فراوانی نیز به زبان فارسی برای آن تهیه شده است.

از اصلی‌ترین مزیت‌های وردپرس می‌توان بسادگی در استفاده از آن اشاره کرد. در منوهای این سیستم خبری از پیچیدگی‌های مرسوم نیست و همه چیز کاربرپسند است و براحتی می‌توان با کارکردها و قیمت‌های مختلف آن آشنا شد. وردپرس برای کسانی که دوست دارند مجله اینترنتی یا وبلاگ راه‌اندازی کنند بسیار مناسب هستند.

همچنین افزونه‌های ویژه‌ای برای وردپرس نوشته شده که به وسیله آن می‌توان آن را به فروشگاه تبدیل کرد.

جوملا (Joomla): جوملا رقابتی تنگاتنگ با وردپرس داشته و یکی از مهم‌ترین سیستم‌های مدیریت محتوا است که از زبان فارسی نیز پشتیبانی می‌کند. سیستم مدیریت محتوای جوملا از پیچیدگی بیشتری نسبت به وردپرس برخوردار است، اما همین پیچیدگی سبب شده که بتوان از آن برای راه‌اندازی سایت‌های گسترده و بزرگ‌تر استفاده کرد. برای جوملا نیز هزاران افزونه مختلف طراحی شده است که «فروشگاه ساز»‌ها نیز در میان آنها جای دارند.

دروپال (Drupal): دروپال یکی دیگر از سیستم‌های مدیریت محتواست که به دلیل هسته قدرتمندش زبانزد است. البته برخی‌ها دروپال را برای ظاهر خشک‌اش سرزنش می‌کنند، اما شکی نیست که دروپال یکی از قدرتمندترین سیستم‌های مدیریت محتوای وب در دنیاست.

برای دروپال نیز افزونه‌های فراوانی نوشته شده است.

هریک از این سیستم‌های مدیریت محتوا دارای سایتی رسمی به زبان انگلیسی هستند و البته از سوی یک یا چند تیم برنامه‌نویسی فارسی زبان پشتیبانی می‌شوند. با مراجعه به سایت هریک از این تیم‌ها و بررسی قابلیت‌های هریک از این سیستم‌ها و مقایسه آنها می‌توانید بهترین گزینه را بر اساس نیاز خود انتخاب کنید.

چگونه سیستم مدیریت محتوا را روی سایت خود نصب کنیم؟

پس از این‌که سیستم مدیریت محتوای مد نظر خود را برگزیدید، باید به وبسایت رسمی آن مراجعه و آخرین نسخه آن را دانلود کنید. پس از این کار نوبت به آپلود فایل فشرده دریافتی روی سرور می‌رسد.

معمولا هر شرکت میزبانی، کنترل پنل خاصی را برای فضاهایی که به کاربران خود اجاره می‌دهد در نظر می‌گیرد. برخی معروف‌ترین این کنترل پنل‌ها عبارتند از: سی پنل، پلسک و دایرکت ادمین.

آپلود سیستم مدیریت محتوا با استفاده از هریک از این کنترل پنل‌ها کم و بیش شبیه هم است. با این حال توضیح جزئیات این مساله در این مقاله نمی‌گنجد. با اندکی جستجو در اینترنت می‌توانید شیوه آپلود روی میزبان را بیابید.

همچنین با استفاده از کنترل پنل اصلی سایت باید بانک اطلاعاتی مناسب سیستم مدیریت محتوای خود را بسازید. با این که این کار ساده است، اما می‌توانید از یک کارشناس برای این کار استفاده کنید.

خوشبختانه بیشتر شرکت‌های میزبانی وب در ایران، نصب سیستم‌های مدیریت محتوا را نیز در فهرست خدمات خود جای داده‌اند و به صورت رایگان یا با دریافت هزینه‌ای بسیار اندک، این کار را به انجام می‌رسانند.

صالح سپهری‌فر