چرا انسان، معماری با خطوط منحنی را بیشتر دوست دارد

او گفت این معماری چیزی نیست که بتوان با کلمات آن را بیان کرد. اینچنین معماری فقط با اشک قابل توصیف بود. برخی منحنی‌های جادویی به کار گرفته شده در معماری این موزه باعث احساسی شدن جانسون شده بود. بسیاری از بازدیدکنندگان هم شاید برای اولین بار احساس مشابهی را تجربه کرده باشند؛ چرا که این ساختمان در میان مهم‌ترین و مدرن‌ترین معماری‌های دنیای کنونی قرار دارد. فارغ از این‌که جانسون و گری این موضوع را درک کرده باشند یا نه، باید گفت نمای خارجی مدور و معماری سرشار از خطوط منحنی این بنا شبکه احساسی عاطفی انسان را درگیر خود می‌کند.

هنگامی که از افراد پرسیده می‌شود میان یک شیء خطی و یک شیء منحنی کدام را انتخاب می‌کنید، اغلب دومی را انتخاب می‌کنند.این موضوع در انتخاب ساعت‌های گوشه‌دار، نامه‌هایی با فونت مجعد، تخت‌هایی با کوسن‌های مدور و حتی نخ دندان‌هایی با بسته‌بندی گرد قابل مشاهده است.

بتازگی دانشمندان علوم اعصاب نشان داده‌اند که این تاثیر خطوط منحنی تنها مربوط به سلیقه شخصی افراد نیست و این موضوع ارتباط تنگاتنگی با مغز ما دارد. محققان به سرپرستی اوشین وارتانیان از دانشگاه تورنتو طی همکاری مشترک با طراحان اروپایی، 200 تصویر مختلف از معماری و دکوراسیون داخلی گردآوری کردند. معماری برخی اتاق‌ها سبک مدور داشت و از خطوط منحنی زیادی در آن استفاده شد و برخی دیگر معماری سراسر خطی با خطوط صاف و زاویه‌دار داشت.

وارتانیان و همکارانش افراد را در داخل یک دستگاه تصویربرداری مغز قرار داده و این تصاویر را به آنها نشان دادند و از آنها خواستند به هر اتاق برچسب زیبا و زشت بزنند. نتایج نشان می‌داد که احتمال انتخاب معماری نوع اول با خطوط منحنی به عنوان یک اتاق زیبا بیشتر از معماری با خطوط مستقیم بود. نیمکت‌های دوکی، قالیچه‌های بیضی‌شکل و تخم‌مرغی، طبقاتی با الگوی مدور خصوصیاتی بود که موتورهای زیباشناختی در مغز شرکت‌کنندگان را به حرکت وامی‌داشت. شایان ذکر است علاقه به معماری منحنی فقط مختص مردان نبوده و زنان شرکت کننده در این آزمایش نیز چنین واکنشی داشتند و نتایج نشان می‌دهد که معماری مدور به صورت جهانی مورد علاقه انسان‌هاست.

علاوه بر امتیازدهی براساس اعلام فرد،بررسی فعالیت مغز افراد توسط دستگاه تصویربرداری نشان می‌داد که طراحی منحنی در مقایسه با طراحی خطی به طور قابل توجهی فعالیت ناحیه‌ای در مغز موسوم به قشر سینگولات قدامی را افزایش می‌داد. این بخش مغز عملکردهای شناختی زیادی دارد اما یکی از عملکردهای ویژه آن همین موضوع مورد مطالعه وارتانیان یعنی نقش آن در احساسات است. بنابراین طراحی منحنی از مغز ما برای به تقلا واداشتن قلبمان استفاده می‌کند. سوالی که از معماری موزه بیلبائو نشات می‌گیرد این است که چرا خطوط منحنی به ما لذت احساسی بیشتری می‌دهد. برخی دانشمندان علم اعصاب بر این باورند که ممکن است پاسخ این سوال ریشه‌های انطباقی داشته باشد.

یکی دیگر از مطالعاتی که چند سال پیش در دانشکده پزشکی هاروارد انجام شد، نشان می‌داد دیدن اشیا با گوشه‌های تیز مانند ساعت‌های مربعی‌شکل، نیمکت‌های گوشه‌تیز و چیزهایی شبیه به این ناحیه آمیگدالا در مغز را فعال می‌کند. این ناحیه از مغز مختص پردازش ترس است. بار و همکارش مایتال نتا معتقدند از آنجا که اشیای نوک‌تیز مدت‌های طولانی مصداق خطری جسمی برای ما محسوب می‌شود، مغز انسان‌ها خطوط تیز را معادل تهدید قلمداد می‌کند. به عبارت دیگر وارتانیان می‌گوید: ما خطوط منحنی را ترجیح می‌دهیم؛ به این دلیل که آنها سیگنال‌های بی‌خطر و فاقد تهدید به ما ارسال می‌کنند.

fastcodesign / مترجم: آتنا حسن‌آبادی