انتخاب رشته، انتخاب آینده

این حساسیت، وظیفه مشاوران را سنگین‌تر کرده و ارائه مشاوره دانشگاهی را با چالش‌های جدی مواجه می‌کند، زیرا بسیاری از عوامل مثل علاقه، جایگاه علمی، استعداد، بازار کار، امکان ادامه تحصیل، شرایط خانوادگی، مراجعه به متخصصان و جنسیت در فرآیند انتخاب رشته موثر است.

برای هر دانش‌آموزی دو مرحله انتخاب رشته در دوران تحصیل وجود دارد که در حقیقت دو انتخاب سرنوشت‌ساز زندگی است؛ یکی در پایان دوره اول متوسطه که با توجه به نمرات، راهنمایی مشاوران و برگ هدایت تحصیلی، دانش‌آموزان رشته‌هایی را برحسب توانایی و علاقه خود انتخاب می‌کنند؛ دوم این که آنچه مهم‌تر است وارد شدن به رشته‌های مورد علاقه دانشگاهی پس از پایان دوران تحصیلات پیش‌دانشگاهی است.اما در دوران پیش‌دانشگاهی ممکن است شناخت ناکافی و ناآگاهی دانش‌آموزان در فرآیند انتخاب رشته دانشگاه موجب شود کوشش‌های دانش‌آموزان هدر برود وسرانجام، ناباورانه وارد رشته‌هایی شوند که بعدها متوجه شوند به آن رشته علاقه نداشته‌اند و در واقع، به جایی وارد شوند که نمی‌دانند کجاست و برای چه آمده‌اند.این عوامل باعث ایجاد مشکلات زیادی در امر مشاوره می‌شود و از طرفی با توجه به محدودیت زمان انتخاب رشته، تنوع رشته‌های دانشگاهی و همچنین تعداد زیاد داوطلبان، ما را بر آن داشت ​ با جمع‌آوری اطلاعات دقیق در ارتباط با نحوه پذیرش دانشجویان، گام کوچکی را در راستای رفع نیازهای داوطلبان کنکور و اولیای آنان برداریم.

نحوه پرکردن فرم انتخاب رشته

داوطلبان لازم است ابتدا در فرم پیش‌نویس انتخاب رشته، عناوین رشته و دانشگاه‌ها را تکمیل کرده و سپس در سایت سازمان ثبت کنند. سپس سیستم یک رسید 15 حرفی (کد رهگیری) به عنوان رسید دریافت انتخاب رشته به داوطلب می‌دهد و این رسید نشان‌دهنده اتمام مرحله انتخاب رشته است.توجه داشته باشید ​ فقط یک بار اجازه انتخاب رشته به هر داوطلب داده می‌شود و بعد از دریافت رسید اجازه تصحیح یا انتخاب رشته مجدد داده نمی‌شود.نکته مهم بعدی این است انتخاب رشته در گروه‌های آزمایشی و دوره‌هایی که براساس کارنامه اولیه اجازه انتخاب رشته از آنها را ندارید، باطل است.

مدارک تحصیلی معتبر برای انتخاب رشته

دیپلم کامل متوسطه برای داوطلبان نظام قدیم، مدرک پیش‌دانشگاهی برای داوطلبان نظام جدید و اخذ آن تا پایان شهریور 92 و مدرک کاردانی (فوق‌دیپلم) برای داوطلبان دارای دیپلم فنی و حرفه‌ای یا کاردانش که فاقد مدرک پیش‌دانشگاهی هستند، ازجمله مدارک تحصیلی معتبری است که می‌توان با داشتن آنها فرآیند انتخاب رشته را انجام دهند.

توجه به سهمیه‌بندی در انتخاب رشته

بخش محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دبیرستان یا هنرستان برای داوطبان نظام قدیم و بخش محل اخذ مدرک تحصیلی دو سال آخر دبیرستان و دوره پیش‌دانشگاهی برای داوطلبان نظام جدید، سهمیه تحصیلی داوطلب را تعیین می‌کند.در صورتی که بخش محل اخذ مدرک تحصیلی داوطلبان سهمیه مناطق متفاوت باشد، سهمیه داوطلب براساس بخش محل اخذ مدرک تحصیلی منطقه مرفه‌تر (حتی یک سال از سه سال) تعیین می‌شود.

داوطلبانی هم که دو سال آخر تحصیل خود را در خارج از کشور گذرانده‌اند، جزو منطقه 3 تلقی می‌شوند و داوطلب معلول نیز جزو منطقه 3 به حساب می‌آید.

جانبازان (با جانبازی 25 تا 69 درصد) و همسران شهدا، مفقودان، آزادگان، جانبازان 50 درصد به بالا ​ هم جزو سهمیه رزمندگان محسوب می‌شود و می‌توانند در فرآیند انتخاب رشته از این سهمیه‌ها استفاده کنند.

همچنین حداقل 40 درصد از ظرفیت هر یک از کد رشته‌های ناحیه‌ای، منطقه ای و کشوری دوره روزانه واقع در استان‌های ایلام، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، بلوچستان، کردستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان و هرمزگان به داوطلبان بومی استان‌های فوق اختصاص پیدا می‌کند.10 درصد از رشته محل‌های پرستاری در تمام استان‌های کشور هم به بهیاران واجد شرایط اختصاص می‌یابد.علاوه بر این، 80 درصد از سهمیه رشته مشاوره و راهنمایی به سهمیه آموزگاران وزارت آموزش و پرورش اختصاص می‌یابد و 10 درصد ظرفیت رشته‌های نوبت دوم شبانه در هر رشته به کارکنان دانشگاه‌ها و کارمندان رسمی وزارت علوم و تحقیقات استان اختصاص پیدا می‌کند، البته حداکثر سن موقع ثبت‌نام باید 35 سال باشد.

بهتر است بدانید در گروه پزشکی، 20 درصد ظرفیت پذیرش در رشته‌های نوبت دوم شبانه در هر رشته به کارمندان دانشگاه‌ها اختصاص می‌یابد و محدودیتی نیز از لحاظ سنی ندارند.لازم به یادآوری است انتخاب رشته شامل دوره‌های روزانه، شبانه، نیمه‌حضوری و مجازی، بین‌المللی، پیام نور، غیرانتفاعی، تربیت معلم، فرهنگیان و بهیاران و دانشگاه آزاد است.همچنین در دوره‌های مختلف دانشگاهی نیز سهمیه‌ها متفاوت است که باید به این نکته مهم هم توجه داشته باشید.مثلا در رشته‌های شبانه، 80 درصد داوطلبان را بومی استانی تشکیل می‌دهد.

در غیردولتی،80 درصد داوطلبان بومی ناحیه، در نیمه‌حضوری، 80 درصد داوطلبان بومی استان، در دوره‌های مجازی، سهمیه کشوری، در دوره‌های بین‌المللی، سهمیه‌های کشوری و بومی‌گزینی و در دوره‌های پیام نور، 70 درصد داوطلبان بومی و 30 درصد داوطلبان بومی شهرستان‌های تحت پوشش لحاظ خواهد شد.

روش گزینش دانشجو

در فرآیند انتخاب رشته با اصطلاح متمرکز و نیمه‌متمرکز زیاد برخورد خواهید کرد.در توضیح این دو اصطلاح باید بگوییم در روش متمرکز، فقط نمرات آزمون داوطلب واجد شرایط ملاک و مبنای پذیرش قرار می‌گیرد و اسامی پذیرفته‌شدگان در یک مرحله و به طور یکجا اعلام می‌شود.اما در روش نیمه‌متمرکز، اسامی پذیرفته‌شدگان نهایی به صورت قطعی و یکجا اعلام نمی‌شود. برای رشته‌هایی که نیاز به اقدامات دیگری نظیر مصاحبه، معاینه، آزمون عملی یا علمی جداگانه دارد بعد از رشته‌های متمرکز انتخاب رشته می‌کنند و بعد اعلام می‌شود.

استان بومی چیست؟

در حین انتخاب رشته لازم است شما با مفهوم استان بومی نیز آشنا شوید.محل اخذ مدرک تحصیلی سه سال آخر دوره متوسطه برای داوطلبان نظام قدیم، محل اخذ مدرک پیش‌دانشگاهی و دو سال آخر دبیرستان برای داوطلبان نظام جدید و در صورتی که سه سال آخر داوطلبی در یک بخش، شهر یا استان نباشد، بخش، شهر و استان محل تولد داوطلب به عنوان بخش، شهر و استان بومی در نظر گرفته می‌شود.داوطلبی که سه سال آخر را در خارج از کشور گذرانده باشد، استان محل تولد، استان بومی داوطلب تلقی خواهد شد و داوطلبی که سه سال آخر را در خارج از کشور گذرانده اما محل تولد خارج از کشور است، استان بومی آنان تهران خواهد بود.

آشنایی با رشته‌های پرمتقاضی

همواره در ایام انتخاب رشته، یکسری رشته‌های دانشگاهی، طرفداران بیشتری نسبت به سایر رشته‌ها دارد که برای آشنایی شما با این رشته‌های پرطرفدار به برخی از آنها اشاره شده است.

در گروه علوم ریاضی و فنی؛ رشته‌های مهندسی برق، مکانیک، کامپیوتر، عمران، معماری و صنایع، در گروه تجربی؛ رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، دامپزشکی و در گروه علوم انسانی؛ رشته‌های حقوق، روان‌شناسی و حسابداری به عنوان رشته‌های پرطرفدار شناخته می‌شود.

شرایط خاص برخی رشته‌محل‌ها

دانشگاه شهید مطهری تهران، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری (دادگستری)، دانشگاه علوم معارف قرآن کریم (وابسته به سازمان اوقاف و امور خیریه)، دانشکده غیرانتفاعی اصول‌الدین، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و موسسه غیرانتفاعی سوره ازجمله رشته‌محل‌های خاص به حساب می‌آید.لازم است در موقع انتخاب رشته این کد رشته‌ها، رشته‌ای را که برای پذیرش در آن نیاز به شرکت در مراحل مصاحبه، معاینه و سایر مراحل گزینشی است از اولویت اول تا نهم انتخاب کنید و در غیر این صورت، کد رشته مذکور که بعد از اولویت نهم باشد، حذف خواهد شد.

کد رشته‌های تحصیلی دانشگاه مذاهب اسلامی در مراکز آموزشی تهران، زاهدان و سنندج و دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر دارای شرایط خاص است که در موقع انتخاب رشته می‌توانید از اولویت اول تا سی‌ام را در میان این رشته‌های خاص انتخاب رشته کنید.

نوریه شادالویی‌ /‌ کارشناس انتخاب رشته آموزش و پرورش