از گاندی تا «ابن‌سینا»

کارگردان آلمانی فیلم فیلیپ اشتولز، پزشک را با نگاهی به نوول پرخواننده نوآ گوردن می‌سازد و قصه آن در قرن یازدهم میلادی اتفاق می‌افتد. خط اصلی قصه فیلم درباره پزشک جوانی است که از اروپا راهی ایران‌باستان می‌شود تا شفای مربوط به یک بیماری ناشناخته و مرموز را کشف کند. در ایران او با ابوعلی‌سینا ملاقات و گفت‌وگو می‌کند، کسی که به او لقب پدر علم پزشکی را داده‌اند. سازندگان پزشک از آن به عنوان یک درام دوره‌ای پرتنش اسم می‌برند. فیلمنامه فیلم را یان برگر نوشته و کلید فیلمبرداری آن ماه آینده در مراکش و آلمان زده می‌شود. این اولین‌بار نیست که کینگزلی در نقش یک کاراکتر ایرانی بازی می‌کند. او سال 2010 اکشن ماجراجویانه «شاهزاده ایرانی» را در کنار جیک گیلنهال بازی کرد و در نقش شخصیت منفی قصه به نام نظام ظاهر شد. این بازیگر انگلیسی‌تبار سال 2003 هم نقش بحرانی، سرهنگ بازنشسته ایرانی را در فیلم «خانه‌ای از شن و مه» بازی کرد که پس از انقلاب ایران همراه خانواده‌اش راهی آمریکا می‌شود. فیلم براساس قصه نوول موفق آندره دوباس ساخته شد، ولی نتوانست موفقیت کتاب را تکرار کند. منتقدان هم در ارزشگذاری‌های خود امتیاز زیادی به این فیلم ندادند، اما بن کینگزلی برای این فیلم، یک بار دیگر نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد سال شد و جایزه بهترین بازیگر مرد چند انجمن منتقدان سینمای آمریکا (همچون دالاس و ایندیپندنت اسپریت) را گرفت.

بن کینگزلی همچنین قرارداد بازی در فیلم علمی ‌ـ تخیلی مستقل «میثاق» را امضا کرده است. این فیلم کمدی حال و هوایی متفاوت از محصولات پرخرج و پرزرق و برق هالیوودی دارد و حتی گفته می‌شود به نوعی هجو آنها هم هست. کینگزلی قبل از این در فیلم‌های علمی ـ ‌تخیلی «نوع» و «هوش مصنوعی» بازی کرده است. او سال 2009 به عنوان راوی با فیلم درام و مستندگونه «سفر به مکه» همکاری کرد که قصه‌اش در قرن 13 رخ می‌دهد و سفر جوانی 21 ساله به خانه خدا و مراسم حج را به نمایش می‌گذارد. از این بازیگر هم‌اکنون کمدی ـ درام تاریخی «دیکتاتور» روی پرده سینماهای انگلستان است و با فروش خوبی در جدول گیشه نمایش سینماها روبه‌رو شده است. وی یکی از بازیگران اصلی سومین قسمت مجموعه فیلم ابرقهرمانانه و کمیک استریپی «مرد آهنی/ آیرن من» هم هست. این فیلم برای نمایش عمومی در فصل تابستان 2013 آماده خواهد شد.

22نام بن کینگزلی با نام گاندی همراه و مترادف است، البته نه به این دلیل که او از طرفداران این رهبر سیاسی کشور هند است. کینگزلی با بازی در نقش این رجل انقلابی هندی در فیلم سینمایی «گاندی» (1982) ساخته «سر ریچارد آتن بورو» بود که توانست تبدیل به یک چهره سرشناس بین‌المللی شود. این بازیگر 69 ساله (متولد سال 1943) هیچ وقت شهرت و اعتبار همکار هموطن خود آنتونی هاپکینز را به دست نیاورد و نتوانست موفقیت کلان او را در دنیای سینما تکرار کند. با این حال، در صنعت گران‌قیمتی که چهره‌های جوان در آن حرف اول را می‌زنند و عمر شهرت و موفقیت ستاره‌ها به چند سال کوتاه محدود می‌شود، ماندگاری بن کینگزلی جای حرف دارد. مهم‌ترین دلیل این ماندگاری را باید در سابقه کار تئاتری این بازیگر و حضور در پروژه‌های سنگین و غیرمتعارف جستجو کرد. کینگزلی هیچ وقت جوان اول خوش‌قیافه دنیای سینما نبود و خودش هم هیچ زمانی تلاش نکرد تا چنین بازیگری باشد. از آنجا که مادرش یک بازیگر بود، او هم به این حرفه علاقه‌مند شد. این در حالی است که پدر دکتر وی بیشتر مایل بود وی در رشته پزشکی فعالیت کند. پدر کینگزلی متولد کشور آفریقایی کنیا بود و اصلیتی گوجاراتی (هندی) داشت. اما این موضوع را نباید به بازی او در فیلم گاندی ربط داد! پدربزرگ او یک شکارچی بود که از هند به کنیا کوچ کرد و پدر وی در این کشور به دنیا آمد. از آنجا که پدر کینگزلی در 14 سالگی به انگلستان کوچ کرد، خود کینگزلی هیچ وقت زادگاه پدرش را از نزدیک ندید. کینگزلی نوجوان در لندن به مدرسه رفت و در دانشگاه با رابرت پاول بازیگر همکلاسی شد.

شروع فعالیت بازیگری کینگزلی با صحنه تئاتر بود، ولی خیلی زود توانست راه به دنیای سینما هم باز کند و جلوی دوربین ظاهر شود. با آن‌که خودش بازیگری جلوی دوربین را خیلی دوست داشت، ولی همکاری‌اش با تئاتر را هم ادامه داد. او در اکثر سالن‌های نمایشی مهم شهر لندن در نمایش‌های مطرح زیادی (مثل وولین و رویای نیمه‌شب تابستانی) بازی کرد و توانست با کارگردانان مهمی مثل پیتر بروک کار کند. او که با نام اصلی کریشنا پاندیت بهانجی کار و فعالیت می‌کرد، در همین ایام تصمیم می‌گیرد نام خود را به بن کینگزلی تغییر دهد. وی از آن می‌ترسید که داشتن یک نام خارجی و غیرانگلیسی باعث شود نتواند فعالیت‌های هنری‌اش را گسترش دهد و به مراحل بهتری برسد.

اولین نقش سینمایی کینگزلی در فیلم «ترس کلید است» (1972) با یک نقش مکمل بود. پس از آن، او به بازی در نقش‌های کوچک و مکمل در سینما و تلویزیون ادامه داد. در سال 1975 در درام تاریخی دنباله‌دار «مدرسه عشق» شبکه بی‌بی‌سی بازی کرد و چند سال پس از آن بود که توانست نقش اصلی گاندی را بگیرد. هنوز هم تا امروز این درام تاریخی شرح‌حال‌گونه، معروف‌ترین نقش سینمایی وی به شمار می‌رود. تماشاگران سینما هم مثل منتقدان این فیلم را دوست داشتند و آن را به یکی از ساخته‌های پرفروش سال 1982 در سینماهای آمریکا، اروپا و انگلستان تبدیل کردند. بعد از موفقیت مالی و انتقادی این فیلم (کینگزلی برای آن نه فقط اسکار، که جوایز گلدن‌گلوب، بفتا و اتحادیه بازیگران سینمای آمریکا را هم گرفت) بود که به این بازیگر پیشنهادهای زیادی برای بازی در نقش‌های متعدد و متنوع سینمایی شد. از فیلم‌های موفق او در دهه 80 و 90 میلادی می‌توان به باگزی، در جستجوی بابی فیشر، فهرست شیندلر، مرگ و دوشیزه، بدون یک نشان (در نقش دکتر واتسن و در کنار مایکل کین در نقش شرلوک هلمز) اشاره کرد.

از کارهای موفق تلویزیونی کینگزلی می‌توان از «خانم هریس» یاد کرد که سال 2006 وی را نامزد دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد مراسم امی (اسکار تلویزیونی) کرد. این فیلم تلویزیونی یک درام اجتماعی بود که وی در آن نقش هرمان تارفورد را بازی کرد که دست به قتل نامزد خود جین هریس زد. فیلمنامه فیلم بر مبنای یک ماجرای واقعی نوشته شد. در پایان همین سال بود که کینگزلی در یکی از اپیزودهای مجموعه کمدی و پربیننده «سوپرانوها» به عنوان بازیگر مهمان بازی کرد. او در این اپیزود نقش خودش را ایفا کرد و باعث تعجب و شگفتی منتقدان و تماشاگران تلویزیون شد. کینگزلی سال 2007 در فیلم کمدی مافیایی «تو مرا کشتی» در نقش یک گنگستر آمریکایی لهستانی‌تبار ظاهر شد و سال 2010 در فیلم «جنگ» در نقش یک باج‌گیر بلندپایه ایفای نقش کرد. بازی وی در کنار لئوناردو دی‌کاپریو در «جزیره شاتر» توجه فراوان منتقدان را به خود جلب کرد و اسکورسیزی که از همکاری با این بازیگر در این فیلم کاملا راضی بود، یکی از دو نقش اصلی «هوگو»ی خود را به او داد و باعث شد وی بتواند یکی از بهترین و سخت‌ترین نقش‌های سینمایی خود را بازی کند.

کینگزلی در سال 2000 موفق به دریافت لقب رسمی و والامقام «سر» شد و در سال 2002 با کسب عنوان «شوالیه»، دومین موفقیت بزرگ و کلان زندگی هنری‌اش را به دست آورد. او توانست در 58 سالگی این امتیاز برجسته را از آن خود کند. اعطای 2 لقب سر و شوالیه به کینگزلی، البته با انتقادات و اعتراضاتی هم همراه شد. این اتفاق‌ها در حالی رخ داد که سال‌ها قبل از آن (سال 1984) کشور هند هم یکی از القاب افتخاری خود به نام پادماثری (که چیزی در حد همان شوالیه است) را به این بازیگر تقدیم کرد. این بازیگر سال قبل طی یک مراسم رسمی، جای اثر انگشت دست و پای خود را روی سیمان معروف پیاده‌روی هالیوود قرار داد. کینگزلی سال‌هاست در انگلستان زندگی می‌کند و فقط برای بازی در فیلم‌های سینمایی راهی آمریکا یا دیگر کشورهای اروپایی می‌شود.

منبع: ورایتی / مترجم: کیکاووس زیاری