ماشین‌ پیشگو، آینده را به تصویر می‌کشد

 بسیاری از مفاهیمی که برای نخستین بار از طریق فیلم‌های علمی ـ تخیلی قدم به عرصه زندگی ما گذاشتند. امروزه رنگ واقعیت به خود گرفته‌اند و بنابراین دور از انتظار نخواهد بود اگر در آینده‌ای نه‌چندان دور دانشمندان بتوانند ایده ساخت ماشین‌های پیشگو را نیز به حقیقت مبدل سازند.

بسیاری از محققان بر این باورند که با جمع‌آوری مجموعه‌ای از اطلاعات و داده‌های دیجیتالی در یک جعبه سیاه جادویی از جنس فناوری اطلاعات می‌توان این جعبه سیاه را به یک گوی شیشه‌ای تبدیل کرد که قدم فراتر از مرزهای زمانی گذاشته و می‌توانید به کمک آن و از دریچه دنیای دیجیتال، آینده و تحولات آن را رصد کنید تا ببینید چه حوادث و اتفاقاتی پیش روی ساکنان این کره خاکی است.

اما به نظر شما آیا طراحی و ساخت یک سیستم کامپیوتری برای پیش‌بینی آینده امکان‌پذیر است؟ فکر می‌کنید فناوری‌های دیجیتالی که امروزه توانسته‌اند امکانات متنوعی را در زمینه‌های مختلف در اختیار ما انسان‌ها قرار دهند قادر به پیشگویی آینده علمی، سیاسی، اقتصادی واجتماعی دنیا خواهند بود؟

گروهی از محققان موسسه فناوری زوریخ به سرپرستی فیزیکدان سوئیسی، Drik Helbing در تلاش هستند با سرمایه‌ای معادل یک میلیارد یورو که دولت فدرال سوئیس در اختیار آنها قرار داده است یک سیستم ابرکامپیوتری طراحی کنند که از آن تحت عنوان گوی شیشه‌ای دیجیتالی نام برده شده است. یکی از قابلیت‌های مهم این سیستم که با هدف پیش‌بینی آینده طراحی می‌شود این است که تنها محدود به یک حوزه خاص نخواهد شد، بلکه می‌تواند با در نظر گرفتن زوایای مختلف دنیای آینده را در قالب یک دنیای حقیقی به تصویر بکشد. بخش اصلی این پروژه، براساس اطلاعات اقتصادی، حکومتی، سیاسی، فرهنگی، پیشرفت‌های به دست آمده در حوزه فناوری، شاخص‌های رشد و توسعه کشاورزی، وضعیت بهداشت و سلامت و میزان شیوع بیماری‌های واگیردار در سطح جامعه و به کمک روش‌های محاسبات عددی، آنچه را در شرایط کنونی در دنیا وجود دارد، شبیه‌سازی می‌کند. پیشرفت‌ها و نوآوری‌ها در حوزه فناوری دیجیتال زمینه مناسبی را برای همگرایی رشته‌های علمی مختلف به وجود آورده است.

گسترش کاربرد گوشی‌های تلفن همراه ازجمله فناوری‌هایی است که شاید بتوان گفت بیشترین تاثیر را بر روند کنونی زندگی انسان‌ها داشته است. این فناوری که به یکی از نیازهای ضروری زندگی امروز مبدل شده است می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در زمینه‌های مختلف از دیدگاه‌های افراد تا علاقه‌مندی‌ها و نظراتشان درباره چیزهای مختلف در اختیار ما قرار دهند که بتوان براساس تجزیه و تحلیل این اطلاعات و ترکیب آن با مجموعه‌‌ای از داده‌های سیاسی، اقتصادی، زیست‌شناختی و ژنتیکی قدم به دنیای جدیدی گذاشت. پیشرفت‌های علمی در هر زمینه‌ای نیازمند وجود شرایط و ابزار لازم برای انجام تحقیقات است و در حقیقت این ابزارها هستند که انگیزه لازم برای تحقیق و مطالعه را ایجاد می‌کنند. بسیاری از محققان بر این باورند که ایده ساخت سیستم‌های پیشگوی دیجیتالی تنها در صورتی تحقق می‌یابد که بتوان مجموعه‌ای از اطلاعات در زمینه‌های مختلف را در یک جا گردهم آورد.

در مقابل گروهی دیگر تصور می‌کنند بهتر است ابرهای اطلاعاتی مجزایی در دنیای اینترنت ایجاد کنند و سپس از طریق رابط‌هایی این ابرهای اطلاعاتی را به هم مرتبط سازند. در این صورت با ایجاد مجموعه‌‌ای از داده‌های مختلف با قابلیت به اشتراک‌گذاری افراد بیشتری می‌توانند در به‌ روزرسانی داده‌ها مشارکت داشته باشند و با ایجاد یک فضای رقابتی از بسیاری از قابلیت‌های نهفته در این مجموعه اطلاعاتی استفاده خواهد شد. امروزه در بسیاری از زمینه‌های تحقیقاتی مدرن از این شیوه استفاده می‌شود که خوشبختانه نتایج موفقیت‌آمیزی را به همراه داشته است. در سیستم‌هایی که قرار است در آینده در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد استفاده قرار گیرند رفتار افراد و واکنش آنها نسبت به هرگونه تغییرات و تحولات ایجاد شده در زمینه‌های مختلف که می‌تواند بر علاقه‌مندی، انگیزه، عقاید و دیدگاه‌های آنها تاثیرگذار باشد در محور اصلی قرار می‌گیرد؛ چرا که تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که پیشگویی حوادث آینده از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات تنها در صورتی امکان‌پذیر است که بتوان ترکیبی از علوم کامپیوتری، شناختی، اجتماعی، پیشرفت‌های علمی و همچنین سیستم‌های پیشرفته با قابلیت تجزیه و تحلیل داده‌ها را با هم و در قالب یک مجموعه ارتباطی گردهم آورد.

در حال حاضر از سیستم‌های ابرکامپیوتری مشابه برای پیش‌بینی حوادث آینده در زمینه‌های مختلف استفاده شده است. نتایج به دست آمده از عملکرد این سیستم‌ها نشان می‌دهد از ترکیب ابرکامپیوترهایی که برای پیش‌بینی حوادث آینده از‌ آنها استفاده شده می‌‌توان برای پیشگویی آنچه در آینده پیش‌روی ما انسان‌ها خواهد بود، استفاده کرد. در این ابرکامپیوترها علاوه بر مجموعه‌ای از داده‌های اولیه، خبرهای مختلف از سراسر دنیا به عنوان یک منبع اطلاعاتی که می‌تواند بر روند تغییرات تاثیرگذار باشد وارد سیستم می‌شود. این کامپیوترها براساس واژه‌های کلیدی عمل می‌کنند که در خبرها قید می‌شوند. بر این اساس بیش از 100 تریلیون رابطه بین اطلاعات و منابع خبری ایجاد می‌شود تا به این ترتیب از میان این ارتباطات، معادله‌‌ای صحیح برای پیشگویی حوادث آینده ایجاد شود. ویژگی این ابرکامپیوترها این است که می‌توانند در هر ثانیه یک تریلیون واحد اطلاعاتی را پردازش کنند در نسل جدید ابرکامپیوترهای پیشگوآینده، سیستم ذخیره‌کننده اطلاعات در قالب یک سیستم مجزا عمل نمی‌کند، بلکه این سیستم متشکل از مجموعه‌های اطلاعاتی در اینترنت است که در یک فضای اشتراکی همه افراد می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند و هدف این است که در این پروژه دانشمندانی از سراسر دنیا بتوانند مدل‌ها، ایده‌ها و نظرات خود را با مجریان طرح در میان بگذارند تا سیستم براساس آخرین تحولات دنیا به روزرسانی شود. به این ترتیب این ابرکامپیوتر با اطمینان بیشتری می‌تواند تحولات آینده را پیش‌بینی کند. اگرچه معمولا احتمال ایجاد خطا در سیستم‌‌های بسته به مراتب کمتر است، اما در سیستم‌های رایانش ابری، دسترسی به منابع فناوری اطلاعات در زمان تقاضا و براساس میزان تقاضای کاربر به گونه‌ای انعطاف‌پذیر و مقیاس‌پذیر و از طریق اینترنت امکانپذیر است. پیش‌بینی حوادث آینده مستلزم انجام کارهای محاسباتی در زمان‌ها و مکان‌های مختلف است و برای این که این پروژه عظیم تحقیقاتی بتواند با مشارکت محققان مختلف انجام شود لازم است زمینه مناسبی فراهم شود تا همه افراد بتوانند بدون نیاز به داشتن سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای اختصاصی که برای این کار در نظر گرفته شده است انجام بخشی از این محاسبات را از طریق دیگری مشابه مشارکت در انجام فعالیت‌های خدماتی عهده‌دار شوند و به نظر می‌رسد که ابرهای کامپیوتری یا همان فناوری رایانش ابری تنها راهکار ممکن برای برآورده ساختن این نیازها باشد.

بخش اصلی سیستم‌های دیجیتالی پیشگوی حوادث آینده یک ابرکامپیوتر است. ابرکامپیوتر‌ها، کامپیوترهایی هستند که در زمان معرفی از نظر ظرفیت پردازش و سرعت محاسبه از دیگر ماشین‌ها و سیستم‌های کامپیوتری قوی‌تر باشند. معنی کلمه ابرکامپیوتر در بازه‌های زمانی مختلف، متفاوت است. آنچه امروزه از آنها تحت عنوان ابرکامپیوترها نام برده می‌شود در آینده دیگر کاربردی نخواهند داشت، چراکه ویژگی‌های آنها از نظر ظرفیت پردازش و سرعت محاسبه در یک مقیاس زمانی سنجیده می‌شود. معمولا از این کامپیوترها برای کارهایی که مستلزم انجام محاسبات دقیق است استفاده می‌شود و به همین علت این کامپیوتر، برای پیش‌بینی وضعیت آب و هوا، پیش‌بینی میزان شیوع بیماری‌ها در جوامع مختلف و بسیاری از فکرهای تحقیقاتی که با هدف پیش‌بینی تغییر و تحولات انجام می‌شوند بهترین گزینه ممکن هستند. ماشین‌های پیشگوآینده نیز ابرکامپیوترهایی هستند که به روش پردازش موازی و براساس اطلاعات دریافتی از منابع مختلف که هریک از آنها حوزه‌های مختلفی نظیر سیاسی، علمی، اقتصادی، کشاورزی، آب و هوا، فناوری و ... را در بر می‌گیرد، عملیات محاسباتی مشترک را همزمان برای حجم زیادی از داده‌ها انجام می‌دهند. محققان امید دارند بتوانند با استفاده از این روش و براساس آخرین پیشرفت‌ها در زمینه فناوری‌های دیجیتالی که در مقایسه با دیگر حوزه‌های فناوری از پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در سال‌های اخیر برخوردار بوده‌اند، تصویری از دنیای آینده و حوادثی را که دنیا آبستن آن خواهد بود برای انسان‌ها به تصویر بکشند که بتواند پاسخگوی بسیاری از سوالات ذهنی ساکنان زمین باشد. بنابراین دور از انتظار نخواهد بود که بتوانیم زندگی شخصی این افراد را نیز در زمینه‌های مختلف براساس مدل‌های پیش‌بینی شده، پیشگویی و براساس آن تصمیماتی را اتخاذ کنیم.