هیجان نفسگیر مهندسی ابرپل‌ها

برای آنهایی که چین را با طولانی‌ترین دیوار جهان می‌شناسند شنیدن این خبر که طولانی‌ترین پل جهان بر فراز یک دریا نیز در این کشور پهناور ساخته شده است، می‌تواند هیجان‌انگیز باشد. پل ژائوژو به طول 42 کیلومتر که با هزینه نجومی 5/1 میلیارد دلار ساخته شده، شهر بندری کینگدو در شرق چین را به جزیره هانگدو متصل می‌کند. البته این رقمی است که تلویزیون دولتی چین اعلام کرده است. خبرگزاری شینهوا که به عنوان شناخته‌شده‌ترین خبرگزاری چین محسوب می‌شود رقم هزینه ساخت این پل را بالغ بر 3/2 میلیارد دلار و روزنامه تلگراف چاپ انگلیس از دیگر سو آن را فراتر از 8 میلیارد دلار تخمین زده‌اند. با راه‌اندازی این پل فاصله میان شهر بندری کینگدو در شرق چین و جزیره هانگدو 29 کیلومتر کوتاه‌تر و صرفه‌جویی زمانی در حدود نیم ساعت نیز صورت می‌گیرد. ساخت این پل برای چین به عنوان یک موفقیت بزرگ در زمینه‌های گوناگون بویژه عرصه‌های تکنولوژیکی و سیاسی محسوب می‌شود. چین به عنوان کشوری که در آستانه تبدیل شدن به بزرگ‌ترین اقتصاد جهان است و بتدریج رقیب سنتی خود یعنی آمریکا را به کنار می‌زند در حالی عنوان سازنده طولانی‌ترین پل جهان را به خود اختصاص داده است که این عنوان تا پیش از این در اختیار آمریکا بوده است. پل دریاچه Pontchartrain Causeway که در لوئیزیانا قرار دارد اکنون در رتبه دوم قرار دارد چون 4 کیلومتر از پل تازه‌تاسیس ژائوژو کوتاه‌تر است.

دانش مهندسی که در ساخت این پل به کار گرفته شده در برگیرنده چالش‌ها و آمار و ارقام تکان‌دهنده‌ای است. به عنوان مثال کل این سازه عظیم با استفاده از حدود 5 هزار پایه در هوا معلق مانده است و پیش‌بینی می‌شود روزانه تا بیش از 30 هزار خودرو از روی این پل عبور کنند. چین هم‌اکنون دارای 7 پل از 10 پل طولانی جهان است، اما نکته جالب ماجرا این است که این کشور همچنان به ساخت این دسته از پل‌ها ادامه می‌دهد به طوری که گفته می‌شود تا سال 2016 استان جنوبی گوانگجو به هنگ‌کنگ و ماکائو متصل می‌شود آن هم از طریق یک پل آبی غول‌پیکر دیگر که هنوز جزئیاتی از آن اعلام نشده است. به نظر می‌رسد افسانه ساخت پل‌های عظیم و طویل در چین تازه آغاز شده است. برخی کارشناسان معتقدند در چند دهه آینده بسیاری از مناطق ساحلی چین با استفاده از انبوهی از پل‌های عظیم و طویل به جزایر ریز و درشت اطراف این کشور پهناور متصل خواهند شد.

مقامات کتاب رکوردهای جهانی گینس پس از انجام اندازه‌گیری‌های مختلف و البته دقیق، عنوان طولانی‌ترین پل آبی جهان را به پل ژائوژو داده‌اند. یکی از نکات جالب‌توجه درخصوص این پل قسمت زیر آبی آن است. در حقیقت تنها این پل نیست که توجه کارشناسان سراسر جهان را به خود جلب کرده است بلکه تونل زیر آبی آن نیز که با استفاده از پیشرفته‌ترین تکنیک‌های مهندسی ساخت و ساز در دنیا ساخته شده است یکی از جاذبه‌های اصلی این اثر تکنولوژیکی محسوب می‌شود.

پل ژائوژو در مدت 4 سال ساخته شده است. مهندسان چینی مدعی هستند این پل سرآمد تمام پل‌های جهان از حیث مقاومت در برابر زمین‌لرزه و توفان‌های شدید است. گذشته از آن ضریب مقاومت پل نیز به حدی بالاست که اگر یک کشتی اقیانوس پیمای 300 هزار تنی نیز به آن برخورد کند هیچ اتفاقی برای پل نخواهد افتاد. معمولا برای درک بهتر چالش‌های موجود در فرآیند ساخت ابرسازه‌ها از آمار و ارقام زیادی استفاده می‌شود، اما آنچه درخصوص این پل وجود دارد حاکی از پیچیدگی شاخص آن است. بالغ بر 10هزارنفر در 3 شیفت مختلف کاری و به صورت شبانه‌روزی روی این پل کار کرده‌اند تا ساخت این غول را تنها در مدت 4 سال به اتمام برسانند. در ساخت بخش‌های اصلی پل از 450 هزار تن فولاد استفاده شده که با آن می‌توان 65 برج ایفل ساخت. همچنین با تزریق بالغ بر 2 میلیون و 300 هزار مترمکعب بتن مخصوص در بخش‌های مختلف این سازه عظیم، ضریب مقاومت آن در برابر زمین‌لرزه‌های مخرب و توفان‌های سهمگین به طرز چشمگیری افزایش یافته است. بررسی‌ها نشان می‌دهند تزریق این میزان بتن در یک سازه در تاریخ معماری و ساخت و ساز جهان بی‌سابقه بوده است.

این گونه به نظر می‌رسد که چین برای تحکیم جایگاه خود در جهان به عنوان یک قدرت بزرگ فنی و مهندسی در زمینه ساخت ابرسازه‌ها، سرمایه‌گذاری کلانی انجام می‌دهد. پل آبی ژائوژو در حالی در این کشور ساخته شده و عنوان طولانی‌ترین پل آبی جهان را یدک می‌کشد که طولانی‌ترین پل جهان برفراز خشکی نیز در همین کشور قرار دارد. پل دانیان‌کوشان که پکن و شانگهای را به وسیله خطوط ریلی به یکدیگر متصل می‌کند، 164 کیلومتر طول دارد. با این حال سایر کشورهای جهان و بویژه کشورهای اروپایی و آمریکا پروژه‌های عظیمی در این عرصه داشته‌اند. پل آبی واسکودوگاما در لیسبون پرتغال گرچه در مقایسه با پل ژائوژو با تنها 2/17 کیلومتر طول، حرف چندانی برای گفتن ندارد، اما از حیث مهندسی به کار گرفته شده در ساخت آن یکی از شاهکارهای مهندسی ابرسازه‌ها در جهان به شمار می‌آید. پل هامبر در انگلیس نیز با طول 2200 متر به عنوان یکی از 10 پل معلق طولانی در جهان به شمار می‌آید که روی آب ساخته شده است و جالب این که برای 14 سال عنوان طولانی‌ترین پل آبی معلق جهان را به خود اختصاص داده بود. پل آبی و معلق 3300 متری مسینا در ایتالیا نیز در زمره یکی از طولانی‌ترین پل آبی جهان به شمار می‌آید که در برابر زمین‌لرزه‌های شدید و وزش تندبادهای مخرب ضریب مقاومت بسیار خوبی دارد.

در سراسر جهان پل‌های آبی زیادی ساخته شده‌اند که البته تنوع مهندسی در ساخت آنها چندان زیاد نیست. پل‌های ساخته شده روی مناطق آبی عمدتا از نوع معلق با کمک کابل‌های فولادی هستند. در مواردی هم که طول پل چندان زیاد نیست پل‌هایی ساخته می‌شوند که پایداری آنها صرفا با استفاده از ستون‌های قرار گرفته در آب تامین می‌شود. با این حال می‌توان از هم‌اکنون تصور کرد که در چند دهه آینده پل‌های طولانی و عظیمی ساخته خواهند شد که برخی از آنها چند طبقه بوده و ترافیک سنگین مناطق شلوغ شهری و توریستی را روان‌تر از هر زمان دیگری خواهند کرد.