زمین گرد نیست

نیوتن اولین دانشمندی بود که اعلام کرد زمین یک کره کامل نیست، بلکه یک شبه کره است که در قطبین اندکی فرورفته و در مقابل در استوا برآمده است. این فرضیه کاملا درست است و به همین علت فاصله مرکز زمین تا سطح دریا در استوا حدود 21 کیلومتر بیشتر از این فاصله در 2 قطب زمین است. زمین حالت خمیری شکلی دارد که موجب تغییر شکل تدریجی آن می‌شود. البته این تغییرات بسیار جزیی و تدریجی است و تنها موجب تغییر شکل پستی‌ها و بلندی‌های سطح زمین خواهد شد. از آنجا که جرم این کره خاکی به صورت غیریکنواخت در سطح آن توزیع شده، نمی‌توان با صراحت اعلام کرد که این سیاره، شبه کره‌ای است که در قطبین فرورفتگی‌‌های یکسان و هم شکلی در آن ایجاد شده است. هر چه تراکم جرم در منطقه‌ای از سطح زمین بیشتر باشد، جاذبه گرانشی زمین در آن منطقه بیشتر است و در نتیجه به موجب تغییر شدت نیروی گرانشی در سطح زمین، ناهمواری‌هایی در سطح آن ایجاد خواهد شد. نیروهای درونی زمین می‌توانند با گذشت زمان تغییرات قابل توجهی در شکل ظاهری آن به وجود آورند. به عنوان مثال، جابه‌جایی جرم در داخل زمین تغییرات گرانشی را به همراه خواهد داشت یا این که جابجایی صفحات تشکیل‌دهنده پوسته زمین منجر به ایجاد رشته‌ کوه‌ها یا دره‌هایی عمیق در سطح زمین خواهد شد. برخورد شهاب‌سنگ‌ها با سطح زمین، فرورفتگی‌هایی در آن ایجاد خواهد کرد و جاذبه گرانشی ماه و خورشید علاوه بر این که سبب ایجاد جزر و مد در سطح اقیانوس‌ها خواهد شد، در سطح خشکی‌ها نیز تغییرات چشمگیر و قابل توجهی به همراه خواهد داشت. حتی اگر بتوانیم توزیع جرم در سطح زمین را به حالت تعادل درآوریم و محور چرخش زمین را ثابت نگه داریم، انحراف قطب‌‌های مغناطیسی زمین سبب چرخش پوسته سطحی زمین و توزیع جرم بیشتر توده زمین در محدوده استوار خواهد شد. امروزه دانشمندان در تلاش هستند تا با استفاده از سیستم‌های موقعیت‌یاب جغرافیایی، انتشار امواج لیزری از سطح ایستگاه‌های ماهواره‌ای و همچنین تلسکوپ‌های رادیویی هرگونه تغییر ایجاد شده در سطح زمین را ثبت کنند و براساس داده‌ها و اطلاعات ثبت شده در این سیستم‌ها به شواهدی مبنی بر تعیین شکل واقعی کره زمین دست یابند.

زهرا هداوند