زندگی با زانوهای دردمند و لرزان

این متخصص ارتوپدی می‌گوید: در مراحل اولیه این بیماری، می‌توان با تغییر روش زندگی، کاهش وزن، عدم انجام ورزش‌هایی که به زانو فشار می‌آورد درد را کاهش داد، چرا که بالا رفتن از پله و یا سربالایی 4 برابر وزن و پیمودن سرپایینی و پایین آمدن از پله، چیزی حدود 7‌برابر وزن، به زانو فشار وارد می‌کند.

به گفته این فوق‌تخصص جراحی زانو، در مواقعی که درد بسیار شدید و پیشرفته است و سطوح مفصل بسیار ناصاف شده است، زانو مورد عمل جراحی قرار می‌گیرد و کشکک بیمار با سطوح فلزی صیقلی تعویض می‌شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه می‌افزاید: معمولا تعویض مفصل در سنین بالا صورت می‌گیرد و در مواقع استثنایی، از برخی پروتزها برای جوانان استفاده می‌شود.

آمار نشان می‌دهد که در فرهنگ جامعه ما، کاربرد مفصل مصنوعی آنچنان پذیرفته نیست و ترجیح این عمل در سنین بالاست، دکتر زهتاب با اشاره به این مطلب عنوان می‌کند: ‌بیشترین علت تعویض مفصل زانو، دردهای بسیار شدید است که به خاطر به دست آوردن دوباره <حرکت> و نه به خاطر <زیبایی>، صورت می‌گیرد. گاهی افراد دچار آرتروز، زانوهایشان تغییر شکل داده و به شکل پرانتزی درمی‌آیند که اگر پزشک در طول 6 الی 7 ماه متوجه پرانتزی‌شدن بیشتر پاهای بیمار شود، پیشنهاد عمل جراحی می‌دهد، علت نیز این است که در صورت پیشرفت زیاد این عارضه، تعویض مفصل زانو بسیار مشکل‌تر از قبل خواهد شد و پزشک نیز مجبور است بنا بر ضرورت از انواع پروتزی که درجه حرکت آن در جهات مختلف کمتر است، استفاده کند.

مستعدین آرتروز

این عارضه به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود، عده‌ای به شکل فامیلی دچار آن می‌شوند و علاوه بر زانو، مفاصل دیگرشان نیز درگیر می‌شود.

قابل ذکر است که این عارضه از 35 الی 40 سالگی شروع می‌شود و بتدریج در سنین بالاتر، فرد را درگیر می‌کند و به دلیل این که به صورت آرام و تدریجی پیشرفت می‌کند، به آن آرتروز اولیه گفته می‌شود. این متخصص ارتوپدی یکی از عوامل به وجود آمدن آرتروز ثانویه را شکستگی داخل مفصلی زانو عنوان کرده و ابراز می‌کند: سطوح مفصلی صدمه خورده باعث می‌شوند فرد در سنین پایین دچار آرتروز شود.

به گفته این فوق‌تخصص جراحی پا، بدی راستای اندام تحتانی (پاهای پرانتزی)‌ باعث می‌شود نیرو بین دو طرف زانو تقسیم نشود و یک قسمت از زانو (قسمت داخلی)‌ دچار آرتروز شود که بعدها تمام زانو را گرفتار می‌کند. به همین دلیل در بسیاری از مواقع به افراد جوانی که پاهای پرانتزی دارند، توصیه می‌شود هرچه سریع‌تر پاهای خود را اصلاح کنند تا از بروز زودرس آرتروز جلوگیری به عمل آید.

وی می‌گوید: در این عمل، استخوان از محل مورد نظر شکسته شده و پس از اصلاح زاویه، جهت جوش، آماده می‌شود.

افرادی که در سنین کودکی و جوانی، سابقه عفونت مفصل زانو دارند، این عارضه برایشان اورژانس ارتوپدی محسوب می‌شود؛ به این معنا که اگر به عفونت رسیدگی نشود، چرک داخل زانو جمع خواهد شد و سطح مفصلی در عرض 5 روز تخریب خواهد شد که طبعا اگر غضروف تخریب شود،‌ این فرد مستعد آرتروز زودرس در آینده خواهد شد، بنابراین افرادی (بخصوص کودکان)‌ که از بیماری عفونی زانو رنج می‌برند، بیش از سایرین مستعد این بیماری خواهند بود.

دکتر زهتاب با اشاره به این مطلب عنوان می‌کند: ایجاد بیماری‌های عفونی در نوزادان می‌تواند سبب شود عفونت از طریق خون وارد مفاصل دیگری همچون لگن، زانو و... شود که در این صورت باید محل عفونی شده هرچه سریع‌تر باز شود و با شستشو، چرک‌زدایی شود و آنتی‌بیوتیک دریافت کند.

وی متذکر می‌شود: افرادی هم که دارای اضافه وزن هستند نیز می‌توانند با کاهش وزن خود از فشار بیش از حد به زانو جلوگیری کنند.

این عضو هیات علمی دانشگاه، شایع‌ترین علائم آرتروز را درد بیان کرده و خاطرنشان می‌کند: با انجام رادیوگرافی، عکس و مشاهده تغییرات مفصلی، می‌توان بیماری را تشخیص داد و با تجویز داروهای ضدالتهاب، درد را تا حدود زیادی التیام داد.

دکتر زهتاب می‌گوید: اگر فردی که با داروهای ضدالتهاب، دردش تسکین داده شده است، به زانویش بیش از اندازه فشار وارد کند، در واقع دچار وضعیتی بدتر خواهد شد؛ چرا که با علم به این که از مشکل زانوی خود آگاهی دارد، ناپرهیزی را نیز پیشه خود کرده است.

وی همچنین در خصوص گرانی قیمت پروتز در ایران اظهار می‌کند: با توجه به تمهیدات وزارت بهداشت، قیمت پروتز در کشور ما نسبت به سایر کشورها، بالا نیست ولی با این حال برای عامه مردم گران و هزینه‌زاست و شرکت‌های بیمه‌ای تعویض مفصل زانو را جزو جراحی‌های زیبایی محسوب می‌کنند؛ در صورتی که فردی با 65 سال سن، از درد شدید زانوانش و برای بالا بردن سطح کیفیت زندگی تن به این عمل جراحی می‌دهد.

این عضو هیات علمی در پایان خاطرنشان می‌کند: با توجه به موارد جراحی مفصل زانو در ایران، شاهد آن هستیم اکثر جراحی‌های صورت گرفته از نوع شدید با زانوانی کج شده و بدشکل است که انجام عمل جراحی را بسیار سخت‌تر می‌کند، به همین دلیل جراحی زانو در کشور ما بسیار پیچیده‌تر از سایر کشورهاست و می‌طلبد شرکت‌های بیمه‌ای با حمایت و پوشش دادن این گونه اعمال جراحی، جامعه را از این معضل نجات دهند.