چوب بی‌اطلاعی را نخورید

رسیدگی به دعاوی حقوقی در دادگستری مستلزم تقدیم دادخواست از طرف مدعی (خواهان)‌ است. دادخواست به دفتر دادگاه و در نقاطی که چندین شعبه وجود دارد، به دفتر شعبه اول ارائه می‌شود.

- دادخواست‌

دادخواست به برگه چاپی مخصوصی گفته می‌شود که درخواست خواهان در آن قید شده باشد. البته در دعاوی کیفری شاکی الزامی ندارد، شکایتش را روی برگه چاپی مخصوص ارائه دهد؛ بلکه می‌تواند شکایت را روی پاکت میوه نیز تسلیم دادگاه کند.

- دادخواست را از کجا تهیه کنیم؟

برگه دادخواست را می‌توانید از محل فروش اوراق قضایی واقع در کلیه دادگستری‌ها و مجتمع‌های قضایی در سراسر کشور تهیه کنید. اغلب دادخواست‌ها حاوی نکات مشترک زیر هستند:

- نام، نام خانوادگی، نام پدر، سن، اقامتگاه و در صورت امکان شغل خواهان‌

- نام، نام خانوادگی خوانده، اقامتگاه و شغل خوانده‌

- تعیین خواسته و بهای آن مگر آن که تعیین بها ممکن نبوده یا خواسته «مالی» نباشد.

- تعهدات یا جهاتی که به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می‌داند؛ به طوری که مقصود واضح و روشن باشد.

 آنچه خواهان از دادگاه درخواست دارد. (عنوان دادخواست)‌

- شرح دادخواست: به معنی ذکر دلایل و وسایلی که خواهان برای اثبات ادعای خود دارد؛ اعم از اسناد و نوشته‌ها، شهود و غیره.

- امضای خواهان در صورت عجز از امضا، اثر انگشت او

لازم به ذکر است که اگر دادخواست توسط وکیل تقدیم شود، مشخصات وکیل باید درج گردد.

- خواهان و خوانده چه کسانی هستند؟

خواهان یا مدعی شخصی است که از دادگاه چیزی برای خود و به ضرر دیگری می‌خواهد.

خوانده یا مدعی علیه شخصی است که ادعا علیه او اقامه می‌شود و او ملزم به پاسخ دادن دعوی می‌گردد.

- عواقب قید نشدن مشخصات یا ناقص بودن آنها

در صورت رعایت نشدن مشخصات فوق‌الذکر و همچنین در صورتی که به دادخواست و پیوست‌های آن برابر قانون تمبر الصاق نشده یا هزینه‌های یادشده تمدید نشده باشد، دادگاه طی 2 روز نقایص دادخواست را به طور کتبی به خواهان اطلاع می‌دهد و 10 روز نیز به او فرصت می‌دهد تا نسبت به رفع نقص اقدام نماید. در غیر این صورت دادخواست خواهان رد خواهد شد. البته خواهان نیز می‌توان ظرف مدت 10 روز به این قرار رد دادخواست به همان دادگاه شکایت کند. هر رایی که دادگاه در این خصوص صادر می‌کند قطعی خواهد بود.

ماده 60 قانون آیین دادرسی مدنی می‌گوید: دادخواست و کلیه برگه‌های پیوست آنان باید در 2 نسخه و در صورت تعدد خوانده به تعداد آنها به علاوه یک نسخه تقدیم دادگاه شود. برای روشن‌تر شدن مساله یک نمونه از دادخواستی را که برای طلاق به دادگاه ارائه می‌شود، عنوان کرده‌ایم:

- دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش‌

مشخصات طرفین نام، نام خانوادگی، نام پدر، شغل، محل اقامت، شهر - خیابان - کوچه - شماره - پلاک‌

خواهان: زوجه‌

خوانده: زوج‌

وکیل یا نماینده قانونی مشخصات وکیل یا نماینده قانونی در صورت داشتن تعیین‌خواسته و بهای آن: مطالبه اجرت‌المثل ... سال زندگی مشترک مقوم به مبلغ ... ریال‌

دلایل و منضمات دادخواست: فتوکپی - عقدنامه‌

ریاست محترم دادگاه عمومی ...

احتراما به استحضار ریاست محترم می‌رساند اینجانب ... با آقای ... خوانده مدت ... سال زندگی مشترک داشته‌ایم که به علت ... طبق طلاقنامه... شماره... دفترخانه شماره ... بین ما طلاق واقع شده است. که چون در طول ... سال... زندگی مشترک کارهای ذیل را 1... 2... 3... و ... بدون قصد انجام داده و بابت آن اعمال اجرتی دریافت نداشته‌ام با توجه به این‌که خوانده مکلف است اجرت‌المثل کارهای انجام‌شده از تاریخ ... تا زمان وقوع طلاق را بپردازد لذا با استناد به ماده 326 قانون مدنی و تبصره 6 ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام با تقدیم دادخواست تقاضای صدور حکم بر محکومیت مشارالیه به پرداخت اصل خواسته و خسارات قانونی مورد استدعاست.

محل امضا - مهر - انگشت‌

- تفاوت دادگاه‌های عمومی جزایی و عمومی حقوقی‌

دادسرا و دادگاه‌های عمومی جزایی به موارد زیر رسیدگی می‌کند:

- جرایم اطفال‌

- سرقت و آدم‌ربایی‌

- صدور چک پرداخت‌نشدنی‌

- جرایم صنفی (خوراکی، بهداشتی، دارویی و سایر صنوف)‌

- جرایم مربوط به مفاسد اجتماعی‌

- جعل و کلاهبرداری‌

- جرایم کارکنان دولت‌

دادگاه‌های عمومی حقوقی به موارد زیر رسیدگی می‌کند:

دعاوی تجاری‌

امور حبسی‌

دعاوی ثبتی، مالکیت معنوی و صنعتی اعتراض به مراجع غیر دادگستری دعاوی خانواده‌

دعاوی موجر و مستاجر

دعاوی بین‌المللی‌

اگر محل اقامت خوانده مشخص نباشد:

در صورتی که خواهان اقامتگاه دقیق خوانده را در اختیار نداشته باشد می‌تواند از دادگاه درخواست کند که وی را به لحاظ مجهول‌المکان بودن از طریق نشر آگهی در مطبوعات (روزنامه کثیرالانتشار)‌ به دادرسی دعوت کند. در این صورت خواهان هزینه نشر آگهی دعوت خوانده به دادرسی را نیز به بانک پرداخت کرده و قبض آن نیز به پرونده ضمیمه می‌شود.

- خواسته و بهای خواسته

خواهان باید آنچه از خوانده می‌خواهد به عنوان خواسته خود در دادخواست تعیین و میزان آن را از حیث بها مشخص کند. در صورتی که دعوی و خواسته غیرمالی باشد، باید به میزان 5 هزار ریال به عنوان هزینه دادرسی و صد ریال بهای هر برگ دادخواست تمبر باطل کند. هزینه دادرسی در عاوی مالی به ماخذ تا 10 میلیون ریال معادل 5/1 درصد ارزش خواسته و بیش از 10 میلیون ریال به نسبت مازاد بر آن 2 درصد ارزش خواسته تمبر باطل می‌شود. اما در دعاوی مالی غیرمنقول و خلع ید (متعرف)‌ از اعیان غیرمنقول، هزینه دادرسی مطابق ارزش معاملات املاک در هر منطقه توسط دفتر دادگاه محاسبه و براساس آن هزینه دادرسی تعیین می‌شود و سپس ابطال تمبر صورت می‌گیرد.

- چگونگی تشخیص دعاوی مالی‌

برای تشخیص دعاوی مالی می‌توان از ملاک زیر استفاده کرد:

دعاوی مالی دعوایی است که هدف طرح کننده آن (خواهان)‌ به دست آوردن مال باشد. مثلا در دعوای مطالبه سفته به دست آوردن وجه آن منظور است، ولی در دعوای غیرمالی هدف خواهان مستقیما به دست آوردن مال نیست گرچه ممکن است دارای آثار مالی هم باشد. مثلا زنی که دعوای اثبات زوجیت طرح می‌کند، در صورت برنده شدن در دعوا به واسطه این حکم می‌تواند از شوهرش تقاضای نفقه هم بکند.

میترا پازکی‌زاده‌