پیچ خراب تنظیم بازار

این میزان کالای اساسی وارداتی در این‌مدت نسبت به سال گذشته،ازنظر وزن۳۶درصد افزایش ولی ازلحاظ ارزشی شش‌درصد کاهش نشان می‌دهد؛ازطرف دیگر،بد‌نیست بدانیم سهم کالاهای اساسی از کل واردات کشور در هشت‌ماهه سال‌جاری ۶۵ درصد از وزن و ۲۷درصد از ارزش کل واردات بوده است. به‌همین دلیل، طبیعتا این‌میزان واردات کالاهای اساسی و رشد خیره‌کننده آن نزد فعالان صنعت غذایی و مسئولان کشور، این توقع راایجاد کرده که کمبودی در‌هیچ بازاری ایجاد نشود و طبیعتا با تخصیص ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰تومانی به این کالاها، دچار نوسان قیمتی شدید آنها نباشیم و حتی به‌تبع آرامش در بازار کالاهای اساسی، نوسان خاصی در بازار دیگر کالاها نیز ایجاد نشود. 
رصد بازار کالاهای اساسی نشان می‌دهد که قیمت عمده کالاهای اساسی در بازار با افزایش محسوسی روبه‌رو بوده است، به‌طوری که از طرفی کارشناسان معتقدند مسئولان امر به‌دنبال آزاد‌سازی قیمت این کالاها بدون در‌نظر‌گرفتن مصرف‌کنندگان است. این در‌حالی است که طی دهه‌های اخیر طبقات پایین ومتوسط جامعه، قدرت خرید خودراازدست داده‌اند وتحمل فشار قیمتی بیش از این را ندارند. البته این موضوع به همین‌جا ختم نمی‌شود و شاهد آن هستیم که هیچ نظارتی نیز بر گرانفروشی و افزایش قیمت بدون مصوبه هر کالا دربازاروجود نداردکه نمود آن رابیشترمی‌توانیم در بازار نان ولبنیات با‌وجودافزایش قیمت به‌صورت رسمی ببینیم.هر سازمان یاوزارتخانه‌ای (سازمان بازرسی، وزارتخانه‌های صمت و جهاد کشاورزی، تعزیرات، سازمان حمایت از مصرف‌کننده و...)که نقش نظارتی بر بازار کالاهای اساسی دارد، از این مسئولیت طفره رفته و بار خود را به‌دوش دیگری می‌اندازد. به‌عنوان نمونه، با‌توجه به عدم نظارت دولت، ممنوعیت چهارماهه واردات برنج و کاهش ۳۰ درصدی واردات برنج راشاهدبودیم که هم‌اکنون قیمت برنج ایرانی ازابتدای سال تاکنون۱۴درصدونسبت به اواخر دولت سیزدهم پنج‌درصد و قیمت برنج خارجی نیز از ابتدای سال تاکنون ۲۱ درصد و نسبت به سه‌ ماه پیش، ۱۴ درصد تغییر قیمت داشته و گران شده است. 
 
گرانی لبنیات
در بازار فرآورده‌های لبنی با ابلاغ افزایش نرخ شیر خام از هر کیلوگرم ۱۵ هزار تومان به ۱۸ هزار تومان، شاهد آن بودیم که قیمت این کالاها بین ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش یافت؛ هر‌چند‌که با توجه به تاثیر شیر در تولید لبنیات، باید این‌میزان افزایش قیمت کمتر از ۲۰ درصد می‌بود، ولی با‌وجود عدم نظارت بر بازار شاهد آن بودیم که فروشندگان وقعی به قیمت مصوب محصولات لبنی نداشتند.  می‌توان گفت در اواخر آبان سال جاری نسبت به اواخر دولت سیزدهم، قیمت شیر پاستوریزه۱۱درصد و نسبت به ابتدای سال ۲۲ درصد، شیرخشک از ابتدای سال تاکنون۵۵درصد و درسه‌ماهه اخیر شش‌درصد، خامه پاستوریزه از ابتدای سال تاکنون ۳۰ درصد و در سه ماهه اخیر ۲۱درصد، ماست پاستوریزه از ابتدای سال تاکنون۲۷ درصد و در سه ماه اخیر ۱۵ درصد، دوغ پاستوریزه از ابتدای سال تاکنون ۲۰ درصد و در سه‌ماهه اخیر هفت درصد، پنیر ایرانی پاستوریزه از ابتدای سال تاکنون ۱۵ درصد و در سه‌ماه اخیر ۱۱ درصد و کره نیز از ابتدای سال تاکنون ۴۲ درصد و در سه‌ماهه اخیر ۳۰ درصد افزایش به‌خود دیده است. آن‌طور‌که شواهد نشان می‌دهد، قیمت کره دریک ماه اخیر نزدیک به دو‌برابر گران شده است. به‌عبارت دیگر، کره ۱۰۰ گرمی از ۲۹هزار و۲۰۰تومان به۵۵هزارو۲۰۰تومان رسیده است که این امرناشی از مدیریت‌نکردن بازارهای صادراتی است.در این‌ بازه زمانی، قیمت انواع حبوبات نیز با افزایش شدید روبه‌رو بوده است که عمده دلیل این امر را می‌توان عدم نظارت بر بازار عنوان کرد؛ به‌طوری که قیمت نخود از ابتدای سال تاکنون ۳۰ درصد و در سه‌ماهه اخیر نه درصد، لوبیا‌چیتی از ابتدای سال تاکنون ۴۵درصد و در سه‌ماهه اخیر نه درصد و لوبیا‌قرمز و عدس نیز از ابتدای سال تاکنون به ترتیب ۶۴ و ۶۰ درصد و نسبت به سه‌ماهه گذشته نه درصد افزایش قیمت به‌خود دیده است؛ از طرف دیگر اما قیمت لپه به‌شدت نوسان داشته و ۵۸ درصد از ابتدای سال تاکنون و ۱۵ درصد در سه‌ماهه اخیر رشد قیمتی را تجربه کرده است. 
 
رشد مرغ و تخم‌مرغ
طی ماهه گذشته قیمت مرغ از۱۰۰هزارتومان گذشته بود که این‌امر به‌دلیل آن صورت گرفت که مسئولان امر معتقد به بازار آزاد بودند و هم‌زمان نظارتی بر بازار وجود نداشت، به‌طوری که نسبت به سه‌ماه پیش، شاهد افزایش ۱۴درصدی قیمت مرغ بودیم که نسبت به ابتدای سال رشد ۱۶درصدی داشته است.هر شانه تخم‌مرغ در بازار تهران شانه‌ای ۱۴۰ هزار تومان به فروش می‌رود که نسبت به هفته‌های گذشته ۲۰هزارتومان افزایش داشته است و می‌توان گفت این محصول از ابتدای سال تاکنون رشدی ۱۵ درصدی داشته که این رشد طی سه‌ماهه اخیر صورت گرفته است.نکته جالب آن‌که قیمت گوشت گوسفندی و گاوی در سه‌ماهه اخیر یک‌درصد رشد و از ابتدای سال تاکنون به ترتیب ۴۵و۱۶ درصد رشد به‌خود دیده است؛ ولی در‌زمینه واردات با توجه به نابسامانی و دپوی گوشت وارداتی شاهد کمبود شدید گوشت گوسفندی تنظیم بازاری هستیم. طی سه‌ماهه اخیر قیمت ماکارونی یک درصد، ماهی قزل‌آلا پنج درصد، کنسروتن ماهی یک درصد، روغن مایع یک درصد،روغن جامد دو درصد، قندچهاردرصد وشکر سه درصد،رب‌گوجه ۱۵درصد،سس گوجه فرنگی ۱۱درصد وسس مایونز نه درصد،چای خارجی هشت درصد و نوشابه گازدار نیز نه درصد افزایش قیمت به‌خود دیده است، اما کالاهای اساسی همچون شکر و قند به‌ترتیب از ابتدای سال تاکنون رشدی ۳۶ و ۴۱ درصدی به‌خود دیده‌اند. 
 
تاثیر ارز ترجیحی در قیمت کالاهای اساسی
کامران ندری کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با جام‌جم با بیان این‌که تورم خوراکی‌ها در آبان‌ماه امسال به ۳.۶درصد رسید که ۱.۳درصد نسبت به مهرماه ۱۴۰۳ افزایش داشته است، گفت: دولت اصلاحات قیمتی را از ارز نیمایی شروع کرده و قصد دارد نرخ آن را به ارز بازار آزاد نزدیک کند که اثر آن را در افزایش قیمت کالاهای اساسی مشاهده می‌کنیم.  وی با اشاره به این‌که افزایش تورم ماهانه آبان‌ماه ناشی از فشار هزینه‌های بخش تولید به‌دلیل افزایش نرخ ارز است، افزود: تخصیص ارز ترجیحی توانسته قیمت کالاهای اساسی را پایین نگه دارد و مردم این کالاها را ارزان‌تر دریافت کنند، اما افزایش نرخ ارز در افزایش قیمت کالاها اثر دارد که در سه‌ماه گذشته خود را نشان داده است. وی ادامه داد: دولت در بودجه ۱۴۰۴ میزان ارز ترجیحی را ۱۲میلیارد دلار تعیین کرده که نسبت به قانون بودجه امسال سه‌میلیارد دلار کاهش یافته وقصددارد نرخ ارزترجیحی را به میزان تورم افزایش دهد که با‌افزایش نرخ ترجیحی، تورم هم افزایش پیدا خواهد کرد.