بلک فرایدی با تشویق مردم به خرید کاذب باعث مصرف‌گرایی بیشتر شده است

جنون جمعه سیاه

جمعه سیاه یا آنطور که به آن شهره است؛ «بلک فرایدی» حالا چندسالی می‌شود که پایش به اقتصاد ایران هم باز شده است. بزرگ‌ترین حراج سال که در آخرین جمعه ماه نوامبر میلادی برگزار می‌شود. اگرچه تفاوت‌های بسیاری میان این حراج در کشورهای غربی و ایران وجود دارد اما همین تبعیت محض از چنین رسم و رسوم اقتصادی مضری هم باعث تاسف است.

کد خبر: ۱۴۳۲۲۳۱

اکنون از ۱۹۵ کشور جهان تخمین زده می‌شود که ۵۰ تا ۶۰ درصد از کشورها «جمعه سیاه» را جشن می‌گیرند. به‌عنوان‌مثال، در میان کشورهای اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان در سه تا چهار سال گذشته شروع به پذیرش جمعه سیاه در فرهنگ خرید خود کردند. امروزه خرده‌فروشان آنلاین ایرانی در آخرین جمعه ماه نوامبر، کمپین‌های تخفیفی ارائه می‌دهند و مردم نیز به بهانه تخفیف بیشتر در این روز خرید می‌کنند. علیرضا شریفی‌یزدی، جامعه‌شناس معتقد است نظام حاکم بر کشور ما یک نظام نیمه‌سرمایه‌داری است و نهایتا از تمام سازوکارهای سیستم سرمایه‌داری استفاده می‌کند اما آنچه ما تحت عنوان بلک فرایدی از آن بهره می‌گیریم، یک‌شکل ناقص و معیوب نظام سرمایه‌داری جهانی است. نظام سرمایه‌داری با استفاده از فشن و مد دست به نیازسازی می‌زند. به‌عنوان‌مثال، شما سال گذشته پیراهنی را متناسب با رنگ سال خریدید و امسال به دلیل تغییر رنگ سال، دیگر از آن استفاده نمی‌کنید. درواقع، نظام سرمایه‌داری هرساله در عرصه طراحی لباس، رنگ‌های جدیدی را ارائه می‌دهد و با همین روش ساده، باعث می‌شود تا افراد به دنبال مدگرایی روند تا این بازار مکاره بچرخد. به گفته شریفی یزدی، بزرگ‌ترین آسیب بلک فرایدی، باز شدن یک حفره برای فرود عنصرهای فرهنگی بیگانه و تهاجم فرهنگی است و در بلندمدت ما شاهد تغییر فرهنگ و فراموش کردن ارزش‌ها و هنجارهای فرهنگی جامعه خواهیم بود. او معتقد است هرگاه یک سیستم فرهنگی به‌اندازه کافی در درون خود زایش نداشته باشد و نتواند خودش را با واقعیت‌های موجود در جامعه تطبیق دهد، عنصرهای فرهنگی آرام‌آرام به سمت میرایی (فرآیند خاموشی) گرایش پیدا می‌کند؛ لذا چون جامعه نمی‌تواند بدون فرهنگ حرکت کند، درنتیجه از فرهنگ‌های دیگر تقلید می‌کند. این ماجرا اما سوی دیگری هم دارد و آن هم مربوط به سیاست‌های فرهنگی در کشور است. اساسا اگر مسئولان فرهنگی به نیازهای جامعه توجه می‌کردند و برای آن برنامه درستی داشتند، هرگز شاهد تقلید و ترویج فرهنگ‌های غربی همچون هالوین، کریسمس، ولنتاین و بلک فرایدی در جامعه نبودیم. جامعه نیاز به شادی دارد؛ وقتی ما جشن‌های‌مان را محدود به عید نوروز و چند مناسبت دیگر می‌کنیم، جوان شادی در غیر این ایام را بر خود قبیح می‌داند. به همین دلیل با هر بهانه‌ای به تقلید از غرب به دنبال شادی و رفع نیازهایش می‌گردد. با این اوصاف ما نمی‌توانیم جلوی جوانان را بگیریم و به آنها خرده بگیریم که چرا به این فرهنگ نامتعارف روی می‌آورند.