امید غزه به هنر مقاومت

هر انسانی در جای جای جهان با توجه به فجایعی که میزان آن هر لحظه بیشتر می‌شود، احساس مسئولیت می‌کند و به نظر می‌رسد بار مسئولیتی که هنرمندان روی دوش خود احساس می‌کنند، بیشتر است. هر هنرمندی که دردمند و آشنا به آلام انسا‌ن‌های جنگ زده باشد، می‌کوشد با خلق یک یا چند اثر، پیام همدلی خود را به مردم جنگ زده برساند و در دل‌شان بذر امید بکارد. نادر قشقایی، یکی از این هنرمندان است که آثار مجسمه‌‌سازی‌اش برنده جایزه اول مسابقات این رشته در ارتباط با مبارزان انتفاضه فلسطین شده و سال‌هاست که در این زمینه فعال است. همچنین اثر این مجسمه‌ساز با موضوع انتفاضه این روزها در میدان فلسطین تهران پیش روی مخاطبان است، ضمن این‌که قشقایی ساخت تندیس سردار شهید حاج قاسم سلیمانی را نیز در کارنامه دارد. همه اینها بهانه‌ای شد با این مجسمه‌ساز به گفت‌وگو بنشینیم و تا بدانیم هنرمندان چگونه و به چه شکلی می‌توانند در این میان تأثیرگذار باشند.

 با توجه به این‌که شما هنرمند فعالی در حوزه مقاومت مردم فلسطین هستید، فکر می‌کنید در پی حملات اسرائیلی‌ها و بمباران شهر غزه در فلسطین و تشدید شرایط سخت جنگ، نقش و وظیفه هنرمندان چیست؟
وظیفه تمام مردم جهان است که به این اتفاقات واکنش نشان دهند و فقط مختص هنرمندان نیست. به‌طور طبیعی من نیز مخالف جنگم و مطمئنم شبیه اتفاقی که در فلسطین روی داده به اشکال دیگری در کشورهای دیگر افتاده است. سرچشمه این اتفاقات را خود صهیونیسم می‌دانم و معتقدم در این جریان تمام مردم جهان عکس‌العمل باید نشان دهند و کاری کنند تا مانع جنگ‌هایی شوند که باعث و بانی آن سرمایه‌داران صهیونیست‌ هستند. به هرحال باید برای رسانه‌ها مشخص شود چه کسانی به این قضایا دامن می‌زنند، چون اتفاقات موازی می‌افتد که بعضی‌ها موضعی اشتباه را مقابل این اتفاقات می‌گیرند. بنابراین نیازمند روشنگری در تمام ابعادیم تا حقایق برای جوانان و کسانی که شاهد این قضایا هستند، مشخص شود. باید فکر کنیم که انگار خانواده خودمان هستند که زیر این بمباران، ویرانی و سیاست شوم، قرار گرفته‌اند.
 فکر می‌کنید هنرمندان در این شرایط چه آثاری می‌توانند خلق کنند که نوعی حس همدردی با مردم فلسطین ایجاد کند؟
به دلیل این‌که هنرمندان با احساسات خود بیش از هرکس دیگری درگیرند، تأثیر این اتفاقات جنگ فلسطین روی هنرمندان بیشتر است. معمولا هنرمندان در خلق آثاری در حوزه مقاومت و جنگ شرکت می‌کنند؛ چنانچه در جنگ جهانی دوم پیکاسو با کشیدن تابلوی ضد جنگ «گرنیکا» کار شاخص و زیبایی انجام داد و الان این اتفاق به شکل و مضامین دیگری از طرف صهیونیست در حال شکل‌گیری است. من تمام ماجراهای هولوکاست و اتفاقات آلمان که زمینه سرمایه‌داری و صهیونیست را به وجود آورده می‌دانم. چه بسا تمام ابرقدرت‌ها و سازمان‌هایی مانند سازمان ملل که حقوق بشر را در رأس کار خود می‌دانند، هیچ‌کدام عکس‌العملی نشان ندادند و نرفتند داخل غزه تا شاهد باشند چه کشتاری علیه مردم اتفاق می‌افتد. به عبارتی، مشخص است چه ابرقدرت‌هایی از این جریان سود می‌برند و چرا دوباره در حال باز کردن مسیرهایی هستند که جنگ خانمانسوز دیگری در کل جهان اتفاق بیفتد. هم شما و هم ما می‌دانیم که این منافع به دست صهیونیست‌هاست. وقتی تمام این جوانب را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم ریشه این اتفاقات به دلیل وجود سرمایه‌دارانی است که جهان صهیونیست از آن حمایت می‌کند و تمام این کارها بخشی از بدهکاری است که بسیاری نسبت به اسرائیل دارند و باید بدهی خود را به این شکل پرداخت کنند.
 مشهورترین کار شما مجسمه مشهور میدان فلسطین است، چه شد که این مجسمه را ساختید؟
ماجرا به فراخوانی برمی‌گردد که برای ساخت یک المان در میدان فلسطین داده شد. پیش از آن سازه‌ای شبیه مسجدالقصی در میدان گذاشته بودند که چندان زیبا نبود و شهرداری و حتی مسئولانی که موضوع فلسطین را دنبال می‌کردند از آن رضایت نداشتند. فراخوانی برای ساخت المان جدید داده شد و کار من از بین همه طرح‌ها برای ساخت انتخاب شد.  مجسمه میدان فلسطین چه ویژگی‌ای داشت که آن را متفاوت می‌کرد؟
تا پیش از آن و به‌خصوص در دوره پهلوی مجسمه‌ها را روی سکو و در محلی بلند قرار می‌دادند اما پیشنهاد دادم المان میدان فلسطین که در آن چند مبارز هست در سطحی قرار بگیرد که مردم بتوانند با آن ارتباط بهتری برقرار کنند. در آن زمان چند مدرسه پسرانه در اطراف میدان فلسطین بود و دوست داشتم بچه‌ها بتوانند راحت با نماد میدان فلسطین از نزدیک ارتباط پیدا کنند.
 شما به‌عنوان هنرمند و منتقد حوزه مجسمه سازی فکر می‌کنید آثاری که در حوزه مقاومت است، باید چه ویژگی‌ها و مؤلفه‌هایی داشته باشد و با توجه به تحولات اخیر فلسطین چه تغییراتی در این آثار رخ می‌دهد؟
تولید آثار در حوزه مقاومت فلسطین و غزه نباید مقطعی باشد و مثل تمام مسائلی که پیرامون جریان‌های فکری شکل می‌گیرد، باید تداوم داشته باشد اما آن آثار معمولا تأثیر خود را می‌گذارد؛ چه بسا هنرمندان این آثار را به نفع مردم مظلوم غزه با رعایت مؤلفه‌های هنری به شکلی غیر مستقیم، غیر شعاری و فاخر ارائه می‌دهند. بنابراین هنرمندان تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند تا به نقطه تأثیرگذاری لازم برسند و من و دیگر عزیزان کنارشان هستیم تا بتوانیم این وظیفه انسانی خود را انجام دهیم. فکر می‌کنم شما به‌عنوان رسانه باید از تمام کشورها درخواست کنید که آگاه باشند و روشنگری کنند، چون بخشی از نقشه‌ شکل گرفته، از زمان‌های دور در خاورمیانه با شروع جنگ هشت ساله بوده است و حالا هم شاهد اتفاقات دیگری در فلسطین هستیم. امیدوارم با روشنگری شما به‌عنوان رسانه، این اتفاق را به گوش جهانیان برسانیم و آنها نیز از این اتفاق شوم در حال وقوع عبرت بگیرند.
 شما می‌دانید که آثار زیادی با محوریت مظلومیت فلسطین خلق شده اما امروز به نظر می‌رسد بعد از عملیات طوفان الاقصی رویکرد آثار هنری به شیوه‌ای است که اقتدار فسلطینیان را بیش از پیش باید نشان دهد. نظر شما در این رابطه چیست؟
متأسفانه تأثیر بد جنگ روی کودکان و زنان زیاد است و مردم در حال کشته شدن هستند. بنابراین قدرت مردم غزه باید به شکل دیگری نمایش داده شود که برای‌شان امیدبخش باشد و بدانند در پیرامون این قضیه مردمی هستند که ظلم را می‌بینند و دوست دارند به آنها امید بدهند، زیرا ظلم پایدار نمی‌ماند و مردم پیروز می‌شوند. سازمان ملل دائم می‌گوید بیایید آتش بس را برقرار کنید تا حداقل مردم از گرسنگی نمیرند و بچه‌هایی که زیر آوار ماندند یا در صف‌های طولانی هستند، سعی می‌کنند رزقی به دست بیاورند و این ماجرا شبیه جنگ تحمیلی ماست که مردم مقابل تمام ابرقدرت‌ها ایستادند و درست نیست که به مردم کشورهای دیگر این‌گونه ظلم شود و ما کاری برای‌شان انجام ندهیم.
 در آثار تجسمی مرتبط با غزه در حال حاضر کمک گرفتن از فناوری و هوش مصنوعی خیلی تعیین کننده شده است و فکر می‌کنید استفاده از فناوری تأثیر منفی دارد یا مثبت؟
این بستگی به ایده و دیدگاهی دارد که آن هنرمند می‌خواهد از آن راه، اثر خود را خلق و به آن دست پیدا کند، چون فناوری هم بخشی از هنر و ابزاری است که در مجموعه آثار دنیا از آن استفاده می‌شود. بنابراین، نوع استفاده از تکنولوژی خیلی مهمتر از به کار بردن آن است که برای هنرمندان تنها نوعی ابزار محسوب می‌شود.

مجسمه مقاومت برای مردم غزه
اثر مقاومت تازه‌ترین اثر نادر قشقایی است که پس از طوفان‌الاقصی و جنایت رژیم‌صهیونیستی در غزه ساخته است. این مجسمه از جنس ورق آهن و ورق برنج گلانس در اندازه ۴۲×۱۲×۹ است و تفسیر کلی آن براساس شرایط انسان امروز است و با این‌که آماج ترکش‌های مختلف قرار گرفته، باصلابت و ایستادگی در مقابل ضربات دشمنان، مقاومت کرده و نه تنها هر گلوله و ترکشی آسیبی به او نمی‌رساند بلکه طلایی درون او تازه نمایان می‌شود‌.