میدان‌داری آرش

در مقابل، سعد البراک، وزیر نفت کویت مخالفت کامل کشورش را با اقدامات ایران در میدان گازی آرش اعلام کرد و مدعی شد: میدان «الدره»(آرش) ثروت طبیعی کویت و عربستان است و هیچ طرف دیگری تا زمانی که ترسیم مرزهای دریایی تعیین تکلیف نشده‌است، در آن حقی ندارد. همچنین خبرگزاری رسمی عربستان(واس) به نقل از یک مقام آگاه در وزارت خارجه این کشور ادعا کرد، مالکیت ثروت‌های طبیعی در مناطق آبی تقسیم شده از جمله میدان گازی «الدره»(آرش) کاملا متعلق به عربستان و کویت است و این دو کشور از حاکمیت کامل بر منابع طبیعی این منطقه برخوردارند. این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که از سرگیری روابط ایران و عربستان برای حل مناقشه بر سر میدان گازی آرش می‌تواند کارساز شود. این میدان گازی در تقاطع ادعاهای ارضی کویت، ایران و عربستان سعودی در آب‌های کم‌عمق شمال خلیج‌فارس قرار دارد.

در اواسط دهه ۱۹۶۰، میدان گازی زمانی کشف شد که مرزهای دریایی به طور دقیق مشخص نبود و گاز به عنوان دارایی راهبردی به شمار نمی‌رفت. میان ایران و کویت به دلیل مرزهای دریایی نامشخص، در ادعاهای دریایی همپوشانی وجود داشت؛ اما کویت و عربستان در زمینه «منطقه بی‌طرف» که به منطقه تقسیم‌شده نیز معروف است، به توافق دست یافته‌بودند. منطقه بی‌طرف، مناطق مرزی خشکی و دریایی را پوشش می‌دهد که در آن همه میادین هیدروکربنی به طور مشترک توسعه می‌یابند. میدان فراساحلی آرش تاکنون چند بار شاهد تنش میان سه کشور بوده است تا این‌که اواسط اردیبهشت امسال، ایران مذاکراتی با کویت و عربستان سعودی در زمینه این میدان آغاز کرد. وزیر نفت کشورمان در حاشیه جلسه هیأت دولت برای بررسی فروش نفت ایران در بازارهای جهانی گفت: وزارت خارجه در حال رایزنی با کویت و عربستان سعودی برای حل اختلافات مربوط به این میدان است. عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان پیشتر از توافق کشورش با کویت برای گفت‌وگو درباره بحران میدان گازی آرش در منطقه مشترک با ایران خبر داده‌بود و بر قصدشان برای توسعه آن با هدف بهره‌مندی از مزایای این منطقه تأکید کرده‌بود.

یک میلیارد فوت مکعب گاز
طبق بیانیه مشترک عربستان و کویت، انتظار می‌رود با توسعه میدان آرش حدود یک میلیارد فوت مکعب گاز در روز و همچنین ۸۴ هزار بشکه میعانات گازی روزانه تولید و به طور مساوی میانشان تقسیم ‌شود؛ در این صورت سهم عربستان از عملیات گاز طبیعی و مایعات به تأسیسات شرکت سعودی در الخفجی و سهم شرکت نفت کویت از گاز طبیعی و میعانات گازی به تاسیسات آن در الزور ارسال می‌شود. در مقابل، ایران حق خود در میدان آرش را به عنوان طرف ثالث محفوظ می‌داند و توافقنامه امضا شده میان عربستان و کویت را رد می‌کند؛ زیرا بخش‌هایی از میدان در داخل آب‌های میان ایران و کویت قرار دارد. دلیل اهمیت توسعه میدان آرش برای عربستان، کویت و ایران نیاز فزاینده به گاز و بحران‌های انرژی پی‌درپی است. البته توسعه این میدان گازی بیش از آن‌که به بازار جهانی گاز طبیعی مایع مرتبط باشد، بر روابط منطقه‌ای تأثیرگذار است؛ یعنی تأثیر آن بر بازار جهانی گاز و LNG ناچیز خواهدبود و همه تولید آن در بخش برق و انرژی داخلی هر یک از سه کشور جذب می‌شود. طبق برآوردها، منابع این میدان از ۶۰ تریلیون فوت مکعب تا ۱۰-۱۳ تریلیون فوت مکعب و ۳۰۰ میلیون بشکه نفت متغیر است. برآوردهای تولید نیز متفاوت است و از ۸۰۰ میلیون تا یک میلیارد فوت مکعب در روز و ۸۴ هزار بشکه در روز تخمین زده می‌شود.

رنج گازی
هر سه کشور از کمبود گاز رنج می‌برند، هرچند مشکل برای کویت حادتر است. به همین دلیل، اوایل دهه ۲۰۰۰ با افزایش تقاضا به گاز، مذاکرات میان عربستان و کویت در زمینه توسعه مشترک میدان آرش از سرگرفته شد. در سال ۲۰۱۳ میلادی دو کشور مذاکرات را به دلیل اختلاف در مسیرهای خط لوله و اشتراک در تولید گاز قطع کردند. تداوم اختلافات در نهایت به تعلیق تولید نفت از میادین منطقه بی‌طرف منجر و برنامه‌های توسعه میدان گازی آرش دوباره متوقف شد. در آن زمان به دلیل افزایش شدید تقاضا، ارزش گاز برای هر دو کشور مسجل شد و به دنبال افزایش تولید گاز برای برآوردن نیازهای رو به رشد داخلی خود بودند؛ زیرا کویت فاقد گاز است و به همین دلیل پایانه‌ای برای واردات و خرید LNG از بازار جهانی ایجاد کرد و حتی برای واردات گاز از ایران وارد مذاکره شد که به دلیل قطع روابط ایران و عربستان، این مذاکرات نیز متوقف شد.
در اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی عربستان و کویت توافق کردند تولید از میادین منطقه بی‌طرف را از سر بگیرند. در مجموع اهمیت اقتصادی این میدان را می‌توان در چهار زمینه طبقه‌بندی کرد؛
حمایت از توسعه بخش‌های مختلف اقتصادی هر ۳ کشور
تولید روزانه یک میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی
تولید ۸۴ هزار بشکه میعانات گازی در روز
تأمین تقاضای داخلی برای گاز طبیعی و مایعات هر ۳ کشور

آرش، بستر همکاری منطقه‌ای
میدان گازی آرش با اهمیت راهبردی خود می‌تواند بستر همکاری منطقه‌ای باشد. بنابراین، اگر کشورهای عربی در تداوم رابطه دوستانه با ایران صادق هستند، باید به جای ادعاهای پوچ به میز مذاکره بازگردند. هرچند کویت و ایران در مواقعی در زمینه مرز مشترک دریایی خود رایزنی کرده‌اند، اما هیچ توافق رسمی به دست نیامده است.
همچنین عربستان و ایران نیز مذاکراتی انجام داده اند، اما این مذاکرات پراکنده بوده و تاکنون نتیجه قابل‌توجهی نداشته‌است.
به گفته معاون پیشین امور بین‌الملل شرکت ملی نفت، اگر وزیر کویتی مدعی است به دلیل نبود خط مرزی، ایران حقی ندارد؛ به همین دلیل کویت هم حقی در میدان ندارند، بنابراین باید خط مرزی تعیین و مشخص شود که ایران هم در میدان مشترک آرش صاحب حق است.