دولت، محکم پای حق ایران

هفته گذشته در اولین جلسه کاری هیأت دولت یعنی درست روز ۲۴اردیبهشت رئیس‌جمهور به موضوع بی‌آبی سیستان واکنش نشان داد و با تاکید بر لزوم احقاق حق مردم به وزیر خارجه و وزیر نیرو دستور داد تا به‌سرعت مسأله حقابه ایران را تا تحویل کامل از ‌سوی حاکمان افغانستان پیگیری کنند. این وضعیت ادامه داشت تا این‌که مسأله هیرمند بار دیگر با موضعگیری مهم و اخطاری رئیس‌جمهور در سفر به استان سیستان‌وبلوچستان همراه شد. در این سفر، سید‌ابراهیم رئیسی ضمن دادن اخطار به حاکمان افغانستان تاکید کرد: اگر کارشناسان ما کمبود آب را تایید کنند حرفی نداریم وگرنه اجازه نخواهیم داد حق مردم ما تضییع شود؛ حرف من را جدی بگیرید تا بعدا گلایه نکنید. این اظهارات که کاملا منطبق با قوانین بین‌المللی و عهدنامه ۱۳۵۱ هیرمند بوده است، با پاسخ عجیب طالبان مواجه شد و هیات حاکمه افغانستان در پاسخ به سخنان رئیس‌جمهور مدعی شد:‌ «از این‌که در سال‌های اخیر در افغانستان و منطقه خشکسالی رخ‌داده و سطح آب پایین آمده است، به‌شمول دریای هلمند تعداد زیادی از ولایات و مناطق کشور از خشکسالی رنج می‌برند و آب کافی وجود ندارد اما به‌شرطی که ذخایر آبی ما به‌حدی برسد که اگر آن را به ایران رها کنیم، صدها کیلومتر را در رودخانه خشک هیرمند طی ‌کند و به ایران برسد. درحال‌حاضر در سد کمال‌خان آبی وجود ندارد و اگر آب سد کجکی رها شود به آنجا نخواهد رسید!»

رد ادعای طالبان
در اینجا علاوه بر مسأله اعتراف حاکمان افغانستان به وجود آب در سد کجکی، یک مسأله دیگر در مورد سد کجکی قابل‌تأمل است؛‌ آنجایی که طالبان عنوان کرده امارت اسلامی یک‌بار دیگر تعهد می‌سپارد که با درنظرداشت موافقت‌نامه آب هلمند (هیرمند) تمام تلاش خویش را به خرج می‌دهد که آب تعهدشده به مردم ایران برسد اما به این شرط که ذخایر آب ما به اندازه‌ای باشد که اگر آن را به ایران جاری سازیم و در دریای خشک هلمند صدها کیلومتر مسیر را طی کند، به آن کشور برسد.» این ادعا درحالی‌است که در زمان مشابه با رهاسازی آب به رودخانه هیرمند، پیش از این افغانستان آب را به ولایت نیمروز در مرز ایران رساند. این موضعگیری از سر رفع تکلیف با واکنش وزارت‌نیرو مواجه شد و محرابیان تاکید کرد که عذر طالبان پذیرفته نیست.

ممانعت طالبان از بازدید هیات ایرانی
وزارت‌خارجه هم در بیانیه‌ای پاسخ این ادعای طالبان را داد و تاکید کرد، بیانیه طرف افغانستانی حاوی مطالب متناقض و نادرست بوده و وزارت خارجه ایران آن را قویا رد می‌کند. بنابراین تا زمانی که به کارشناسان ایران اجازه داده نشود که طبق معاهده هیرمند، از مسیر و بالادست هیرمند بازدید کنند، هرگونه اظهارنظر در‌خصوص کاهش آب هیرمند پذیرفته نیست.

بدویت طالبان
درحالی‌که طالبان مدعی کم‌آبی است و خطای خود در تغییر مسیر هیرمند را نادیده می‌گیردو ادعای خلاف‌واقع دارد، کار را به ‌جایی رساند که برخلاف پروتکل‌های بین‌المللی، برخی از مسوولان طالبان به هجو هشدار رئیس‌جمهور کشورمان درباره هیرمند پرداختند تا نشان دهند حقیقتا یک جزیره جداشده از جهان بین‌الملل هستند که هیچ بویی از آداب دیپلماسی و همسایگی نبرده‌اند.

سازمان فضایی ایران: طالبان مانع آب
بعد از اوج گرفتن این غائله، سازمان فضایی کشور هم وارد عمل شد و برای اثبات بی‌هویت بودن ادعای طالبان اعلام کرد: «با استفاده از ماهواره خیام و پایش تصاویر آن متوجه شدیم حکومت افغانستان مسیر رودخانه هیرمند را منحرف می‌کند و آنها در برخی از مسیرهای این رود، بندهای متعددی ایجاد کرده و مانع رسیدن آب به ایران می‌شوند؛ آمادگی داریم اطلاعات و داده‌ها را به وزارت خارجه ارائه کنیم.»

پیام اخطار دریافت شد
با تمام این تفاسیر دیروز دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت تاکید کرد که «‏بیانیه حکومت افغانستان نشان می‌دهد پیام اخطار قاطع رئیس‌جمهور مبنی بر این‌که حق مردم‌مان را هر‌جا باشد می‌گیریم، دریافت شده. در این بیانیه سه بار تأکید شده که به موافقت‌نامه آب میان ایران و افغانستان و انتقال آب به ایران متعهد هستیم. البته گفته‌اند که برای انتقال، کمبود آب دارند که ‏این هم بیشتر توجیهی برای نقض تعهدات در گذشته است.»

پایان رواداری
بنابراین در صورت ادامه این نوع بی‌مسوولیتی طالبان در مسأله آب که اصلی‌ترین دغدغه مردم در سیستان و بلوچستان است، دولت باید با پایان وضعیت رواداری و همسایگی در قبال هیات حاکمه افغانستان، حق مردم خطه جنوب شرقی کشورمان را ادا کند و همان‌طور که رئیس‌جمهور هم تاکید کرد در عمل اجازه ندهد حق مردم مظلوم این استان تضییع شود.

در سفر به سیستان چه گذشت؟
در سفر آخر هفته رئیس جمهور به سیستان و بلوچستان که بخشی از آن به مناقشه آب برمی‌گشت، این سفر اتفاقات مهم دیگری را هم رقم زد که از جمله آنها می‌توان به حضور نخست‌وزیر پاکستان در مرز و افتتاح طرح تبادل برق و همچنین افتتاح بازارچه مرزی مشترک اشاره کرد. رئیسی پس از مراسم مشترک افتتاح بازارچه مرزی مند ـــ پیشین در دیدار نخست وزیر پاکستان، بر ضرورت گسترش روابط دو کشور در زمینه‌های مختلف تاکید کرد و ساخت هفت بازارچه مرزی و تبادل برق میان ایران و پاکستان را جلوه دیگری از همکاری‌های خوب و زمینه‌ساز تحکیم روابط دو کشور دانست. همچنین در این سفر برای جنبه زیرساختی هم اقداماتی صورت گرفت و به‌طور همزمان با افتتاح چند پروژه آبرسانی در جنوب سیستان و بلوچستان، پروژه سد کهیر به دستور رئیس‌جمهور آبگیری شد و با آبرسانی به ۱۵۵روستا با ۶۶هزار نفر،‌ افتتاح ۱۷پروژه صنعت برق که ۱۴هزار خانوار استان را از برق بهره‌مند کرد در کنار آغاز عملیات لوله‌گذاری برای آبرسانی از دریای عمان به استان‌های شرقی روند مهمی برای پروژه‌های بر زمین مانده یا انجام نشده، کلید خورد.
رئیسی در جریان سفر یک‌روزه به استان سیستان و بلوچستان از مجتمع پتروشیمی نگین مکران هم بازدید کرد و از نزدیک در جریان آخرین وضعیت توسعه این مجتمع بزرگ پتروشیمی قرار گرفت. طرح عظیم شهرک پتروشیمی مکران در حوزه سواحل مکران در حال اجراست و موقعیت استراتژیک این منطقه و نزدیکی به بازارهای مصرف بزرگ دنیا از طریق اتصال به آب‌های آزاد و توجیهات اقتصادی ناشی از آن اهمیت این پروژه را دوچندان کرده است. همچنین رئیسی در آخرین برنامه سفر یک‌روزه خود به سیستان و بلوچستان با سران طوایف و معتمدان استان نشست صمیمی برگزار کرد و درباره حادثه ۸ مهر زاهدان گفت: بنده بلافاصله پس از حادثه تلخ نماز جمعه زاهدان، وزیر کشور را مأمور کردم تا با سفر به این استان، هم عوامل این حادثه را شناسایی و با آنها برخورد کند و هم کسانی که در این حادثه مظلوم واقع شدند، مورد دلجویی قرار بگیرند و این توجه مقطعی نخواهد بود بلکه مستمر ادامه خواهد داشت.