سفر آخرت با کووید ۱۹

پیش از این جلسه اما زمزمه‌ها مبنی بر احتمال صدور این مجوز از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا حکایت داشت، چرا که در چند روز متوالی از رئیس دفتر ریاست جمهوری گرفته تا مسؤولان وزارت‌ گردشگری از احتمال صدور مجوز سفرها حرف زده بودند و البته که همه آنها این احتمال را منوط به وضعیت همه‌گیری در روزهای نزدیک به تعطیلات دانسته بودند اما معاون گردشگری وزارت‌گردشگری چند روز پیش فرض و احتمال را کنار گذاشت و از متقاعدشدن ستاد ملی مقابله با کرونا برای صدور مجوز سفر گفت.

او حتی به مدل‌های مختلف این سفرها هم اشاره کرد، مدل‌هایی که به نوعی «بسته حمایتی برای فعالان گردشگری کشور» تعبیر شده‌است، به این مفهوم که تلاش برای انجام سفرها تنها برای حمایت از صنعت گردشگری کشور خواهد بود! این نکته را می‌شد در حرف‌های محمود واعظی هم پیدا کرد، جایی که او از «پراکندگی مقصد سفرها» حرف زده بود، این‌که تلاش بر این است به جای مقاصد همیشگی سفرها با ترفندهایی این سفرها را در نقاط دیگر ایران توزیع کنند.

از سوی جامعه پزشکی اما حرف از احتمال و فرض نیست، آشکار و صریح همچنان هشدار می‌دهند که با راه‌افتادن سفرها دچار همان مشکلات همیشگی خواهیم شد این بار حتی بدتر از هر زمان دیگری، چرا که حالا ویروس جهش‌ یافته در ایران پخش شده و از خوزستان و قزوین گرفته تا کاشان و مرکز ایران خبر ابتلا به این ویروس منتشر می‌شود.

ویروسی که مینو محرز می‌گوید علاوه بر سرایت بالا کشنده‌تر است و آن‌طور که او می‌گوید سه روزه افراد را از پا درمی‌آورد. مسعود مردانی هم می‌گوید اگر سفر بروید باید راهروهای بیمارستان‌ها را بالا و پایین کنید. با همه این اوضاع آنچه خیلی قطعی به نظر می‌رسد این‌که هنوز تکلیف سفرها معلوم نیست و این‌که پس از یک‌سال هنوز و همچنان در برابر همه‌گیری کرونا بلاتکلیف باشید انصافا خودش یک نوع «توانایی» است. یک قابلیت که هرکسی توان آن را ندارد و روز به روز اما آن را می‌توان در میان گفته‌های مسؤولان به چشم دید.

هنوز خبری نیست

آنچه مشخص است این که هنوز چیزی مشخص نیست! همه تشخیص‌ها هم به خروجی جلسه امروز بستگی دارد. همه آنها که قرار است در رابطه با سفرهای نوروزی تصمیم‌گیری کنند از احتمالات حرف زده‌اند. علی‌اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفته مفصل درباره سفرها بحث شده‌است. حرف‌های او روز چهارشنبه در ویدئوکنفرانس افتتاح ۲۰۶ پروژه گردشگری اما نشان داد وزارت‌گردشگری به صدور مجوز سفرهای نوروزی خوشبین است.

مونسان البته به آشکاری سفرهای نوروزی را منوط به شروع‌نشدن پیک چهارم کرونا دانسته اما از مدل‌های مختلف سفر مد نظر این وزارتخانه هم حرف زده و معتقد است حوزه گردشگری در رعایت پروتکل‌های بهداشتی موفق بوده و از زبان وزارت بهداشت هم اعلام کرده که «این وزارتخانه درباره سفرهای مدیریت‌شده که تحت نظارت وزارت‌گردشگری انجام می‌شود نگرانی ندارد.»

محمود واعظی، مسوول دفتر ریاست جمهوری هم همان روز از خستگی مردم در مقابله با کرونا حرف زد و این‌که تاب‌آوری مردم در برابر قرنطینه پایین آمده و به نوعی آنها به این سفرها نیاز دارند اما با قید یک شرط تکراری و آن هم این‌که اگر «مردم رعایت کنند و شاهد پیک چهارم نباشیم.»

و بالاخره حسن روحانی هم اعلام کرد: «با رعایت دقیق و جدی دستورالعمل‌های بهداشتی و در نتیجه کاهش شیوع بیماری، این فرصت فراهم خواهد شد که رفت و آمدها و سفرهای نوروزی در قالبی مدیریت شده انجام گیرد و مجبور به اعمال محدودیت‌های جدید نشویم.» البته در این میان هم افرادی بوده‌اند که احتمالات را کنار گذاشته و از قطعی شدن مجوز سفرها گفته‌اند.

فریدون محمدی، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز اعلام کرد: «سفرهای نوروزی در سراسر کشور در صورت رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی امکان‌پذیر است.» علاوه براو، ولی تیموری، معاون وزارت‌گردشگری نیز اعلام کرد: «ستاد ملی مقابله با کرونا برای انجام سفرهای نوروز ۱۴۰۰ در قالب تورهای مسافرتی و نیز با رزرو مراکز اقامتی دارای مجوز متقاعد شد.»

مدل‌های سفر چیست؟

از قطعیت برخی گفته‌ها که بگذریم سوال این است که مشروط شدن سفرهای نوروزی مد نظر برخی مسوولان چیست؟ چه مدلی از سفرهاست که با انجام آن خطر سرایت ویروس کرونا وجود ندارد؟ یک مدل سفر که از زبان بسیاری شنیده می‌شود و احتمالا همانی است که مدنظر ریاست جمهوری در جلسه امروز هم هست به این گونه است که سفرها با مدیریت وزارت‌گردشگری انجام شود.

به این مفهوم که تنها سفرهایی مجاز خواهد بود که با تور و تحت نظارت وزارت‌گردشگری صورت بگیرد. در مدل دیگر هم که سفر با تور انجام نمی‌شود، اقامت باید در مراکز اقامتی تحت نظارتِ این وزارتخانه انجام شود. مفهوم‌تر این‌که مدل اول سفر با تور است که گردشگران از خدمات تور استفاده می‌کنند و حتما در مراکز اقامتی مجاز اقامت خواهند داشت که تحت نظارت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است. در مدل دوم سفر افراد تور خریداری نمی‌کنند اما در سفر به شهر مقصد حتما باید در مراکز اقامتی مجاز و تحت نظارت این وزارتخانه اقامت کنند تا تمام پروتکل‌های بهداشتی رعایت شده و سلامتی مردم حفظ شود.

علی اصغر مونسان اما می‌گوید: « نگرانی ما و وزارت بهداشت برای مدل سوم سفر یعنی سفرهای انبوه و مدیریت‌نشده‌است.»

خلاصه حرف‌های او نشان می‌دهد سفرهای نوروزی ایرادی ندارد اگر با نظارت و مدیریت وزارتخانه متبوع او باشد. اما وقتی حرف‌های معاون او در رابطه با مجوز سفرهای نوروزی را می‌خوانید، متوجه می‌شوید که انگیزه ابتدایی مطرح‌شدن این دو مدل سفر نه صرفا جلوگیری از چرخه سرایت ویروس که حمایت از فعالان حوزه گردشگری است.

ولی تیموری در گفت‌وگو با ایرنا به آشکاری از این دو پیشنهاد به عنوان «بسته حمایتی فعالین گردشگری» یاد کرده‌است. سوال بدیهی همین جا شکل می‌گیرد؛ این‌که اولویت ابتدایی در شرایط کنونی کندشدن چرخه سرایت است یا حمایت از صنعت گردشگری؟ و مهم‌تر این‌که شیوع ویروس چقدر با سفرهای تحت نظارت وزارت‌گردشگری تحت کنترل است؟

پول بده سفر برو!

به نظر می‌رسد ستادملی مقابله با کرونا با مدل‌های پیشنهادی سفر وزارت‌گردشگری متقاعد شده‌است اگرچه هنوز شیوه مدیریت سفرهای انبوه شخصی در تعطیلات نوروز مشخص نیست. طبق گزارش‌های مرکز آمار در بهار ۹۸ از مجموع ۱۰۲میلیون سفری که انجام شده حدود ۵۴درصد بدون اقامت شبانه و ۴۶درصد با اقامت شبانه بوده که حدود ۶۰درصد سفرهایی که اقامت شبانه داشته، به انگیزه دیدار دوستان و بستگان انجام شده‌است.

سال گذشته و فراگیری کرونا باعث ضربه‌بزرگی به صنعت‌گردشگری ایران شد،تعارض آشکار سفر و چرخه سرایت باعث شده یکی از اولین صنوف متضرر از ویروس کرونا همین حوزه‌گردشگری باشد. اما این‌که برای نجات این صنعت از ورشکستگی تصمیم پرخطری همچون سفرهای مدیریت شده را روی میز بگذاریم به نوعی عذر بدتر از گناه‌است.

مدل‌های پیشنهادی از سوی وزارت‌گردشگری به نوعی به این مفهوم است که شما در صورتی مجاز به سفر هستید که به اقامتگاه‌های شهرستان مقصدتان پول بدهید! این تناقضات در بسیاری از مناطق دیگر ایران هم دیده می‌شود.

تصاویری که از سواحل کیش حالا دست به دست می‌شود حکایت از تجمعات هولناک افراد در این جزیره دارد.

ضریب اشغال هتل‌های کیش در ماه گذشته ۹۸درصد بود! به این مفهوم که در ماه گذشته ۹۸درصد ظرفیت هتل‌های این جزیره پر بوده‌است. عجیب‌تر این‌که باوجود ابراز نگرانی مقامات بهداشتی کشور نسبت به شیوع کرونا در دورهمی‌ها و تجمعات حتی در فضاهای باز، حالا شاهد برگزاری کنسرت‌های موسیقی و اجرای برنامه‌های مختلف در جزیره‌کیش هم هستیم.

ایرنا به پیوست تصویری از تجمع شهروندان در یکی از سواحل کیش از هجوم مسافران به این جزیره خبرداده‌است.

علیرضا علوی، سخنگوی ستاد نوروزی کیش اما گفته، ورود به جزیره کیش از ۲۵ اسفند ممنوع است. البته وقتی توضیح‌های او را در رابطه با این ممنوعیت می‌خوانید متوجه می‌شوید این ممنوعیت شامل تورهای نوروزی نمی‌شود! و فقط مربوط به ورود خودروهای با پلاک سرزمین اصلی و البته مسافران غیربومی از طریق سفر دریایی است. به این مفهوم که کیش هم برای اغلب مسافران از طریق هوایی فرش‌قرمز پهن می‌کند! گروهی که تقریبا همه مسافران این جزیره را تشکیل می‌دهند.

کرونا مدل سفر را نمی‌فهمد

بگذارید برای فهم بیشتر موضوع مدل‌های سفر مد نظر وزارت‌گردشگری، به چند تناقض اشاره کنیم. شما برای بازدید از خانواده در نوروز قصد سفر به شهرستان خودتان را دارید، اما آن طور که مدل‌های موجود حکایت دارد برای اخذ مجوز سفر نیاز دارید که با تور بروید و در مرکز اقامتی مد نظر وزارت‌گردشگری اقامت کنید یا از همان ابتدا اقامتگاهی را رزرو کنید و با این جواز به شهرستان خودتان بروید.

یعنی شما می‌توانید به بازدید خانواده بروید اما برای این کار باید یک هزینه اضافی به مراکز اقامتی بدهید، مراکزی که در آن حاضر نخواهید شد.

این کار را هم باید بگذارید پای حمایت از فعالان حوزه گردشگری. واکنش مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی به گزینه‌های مد نظر وزارت‌گردشگری یک خنده کشدار و تلخ است!

او به جام‌جم می‌گوید: «این مصداق واقعی سیاست یک بام و دو هواست. سفر به هر شکل و مدلی در نوروز به مفهوم تسریع در چرخه سرایت است. اقامتگاه و خانه تفاوتی با هم ندارد،‌ سفر مدیریت شده و تحت نظارت هم با یکدیگر تفاوتی ندارد. هرگونه سفری در نوروز امسال به مفهوم طغیان دوباره کرونا و از دست‌دادن جان شهروندان است. این موضوع وقتی مهم‌تر است که بدانیم ویروس جهش‌یافته قدرت سرایت بسیار بالاتری دارد و هر گونه تجمعی - چه مدیریت شده و چه خودسرانه - باعث شیوع گسترده می‌شود.»

مسعود مردانی، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا هم معتقد است؛ «این تصمیم از هیچ منطقی پیروی نمی‌کند». او هم به جام‌جم می‌گوید: «شیوع ویروس تابع سفر مدیریت‌شده یا رها شده نیست.جا به جایی هر فرد مبتلایی چه با مجوز سفر چه بدون مجوز باعث گسترش چرخه سرایت به شهرهای دیگر می‌شود و این تصمیم در صورت تایید باعث گسترش سطح شیوع ویروس در کشور می‌شود.»

سفر آزاد به جز شمال

وزارت‌گردشگری تنها ارگانی نیست که برای سفرهای نوروز ۱۴۰۰ پیشنهاد دارد چرا که پلیس راهور هم پیشنهادهایی برای انجام سفرهای نوروزی ارائه کرده‌است.

رئیس پلیس‌راهور ناجا بدون اشاره به مدل‌های پیشنهادی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری اعلام کرده برای سفرهای نوروزی با حجمی که پیش‌بینی می‌شود، دو سناریو طراحی کرده و با وزارت‌کشور هم درباره آنها مذاکره کرده‌است.

کمال هادیانفر گفته سناریوی نخست این است که کرونا مانند شرایط کنونی باقی بماند ولی شدت بیماری افزایش یابد که البته پیش‌بینی وزارت‌بهداشت این است که اگر با این روند کاهش اجرای دستورالعمل‌ها پیش برویم با موج چهارم مواجه می‌شویم، اگر این‌طور باشد قطعا محدودیت‌ها بیشتر می‌شود.

ما پیشنهاد کردیم محدودیت‌ها برای شهرهای هدف و مسافرپذیر مانند گیلان، مازندران یا مراکز استان‌هایی مثل اصفهان و جنوب کشور یا مناطق زیارتی بیشتر شود. سناریوی دوم به زعم پلیس راهور ناجا، در صورت کاهش بیماری و فراگیری واکسن قابل اجراست که هر دو آنها هفته‌آینده با ستادملی مقابله با کرونا مطرح‌می‌شود.

میثم اسماعیلی - جامعه / روزنامه جام جم