موقعیت شکننده بوریس جانسون

بوریس جانسون در اولین ساعات ورود به خانه شماره 10 مهم‌‌ترین دغدغه کشورش را برگزیت خواند و با وعده مذاکره بر سر توافقی جدید با سران اتحادیه اروپا، اروپایی‌ها را به یک چالش جدید دعوت کرد. او گفت بدون توافق یا با توافق در 31 اکتبر از اتحادیه اروپا خارج خواهند شد. اما این موضع‌گیری جانسون از طرف آلمان و فرانسه بی‌جواب نماند. املی دو مونشلن، وزیر مشاور دولت مکرون تاکید کرد اگر بریتانیا همچنان خواهان خروج از اتحادیه اروپاست، باید به توافق موجود تکیه کند. نوربرت روتخن، یکی از قانونگذاران آلمانی و از متحدان نزدیک آنگلا مرکل، صدراعظم این کشور نیز یک روز پس از اظهارات جانسون درخصوص برگزیت در پیامی تهدیدگونه به بوریس جانسون تاکید کرد که «اتحادیه اروپا بر سر اصول و ارزش‌هایش سازش و مصالحه نخواهد کرد.»
با این اظهارنظرهای صریح بعید به نظر می‌رسد بوریس جانسون بتواند مذاکراتی را برای توافق‌نامه جدید با اتحادیه اروپا آغاز کند. پس محتمل‌ترین گزینه برای بوریس جانسون خروج بدون توافق از اتحادیه اروپاست. اما نخست‌وزیر جدید انگلیس در داخل انگلیس در شرایط متزلزل سیاسی قرار داد. حزب محافظه کار اکثریت شکننده‌ای در پارلمان دارد. از سوی دیگر پیش از این مجلس عوام در مصوبه‌ای اختیارات نخست‌وزیر برای خروج از اتحادیه اروپا را محدود کرده و هرگونه تصمیم‌گیری درباره برگزیت به مجلس عوام واگذار شده است.
در واقع همان ابهام‌ها و نبود قطعیت‌ها که موجب شکست ترزا می‌ در هدایت انگلیس در خروج از اتحادیه اروپا شد، پیش روی بوریس جانسون نیز قرار دارد. سه ماه آینده سرنوشت‌ساز برای بوریس جانسون است. او اگر موفق به خروج انگلیس از اتحادیه اروپا بدون توافق یا با توافق از اتحادیه اروپا بشود، می‌تواند برای باقی ماندن در مقام نخست‌وزیری امیدوار باشد، در غیر این صورت جانسون چاره‌ای جز برگزاری انتخابات زودهنگام ندارد.
در عرصه سیاست خارجی نیز بوریس جانسون با محدودیت‌های زیادی روبه‌روست. بزرگ‌ترین موضوع در این زمینه نگاه لندن به تنش‌ها در خلیج فارس به‌خصوص درباره روابط پر تنش با ایران پس از توقیف نفتکش است. جانسون را هم‌اکنون در سطح رسانه‌ها با دونالد ترامپ مقایسه می‌کنند. اولین مقام خارجی نیز که به جانسون تبریک گفت ترامپ بود و او را فوق‌العاده توصیف کرد. او پس از نخست‌وزیری در موضوع برجام و بحران توقیف نفتکش‌ها تاکنون اظهارنظر صریحی نکرده است. جانسون پیش از نخست‌وزیری برجام را توافق‌نامه ضعیفی توصیف کرده بود.
ابهام در آینده برگزیت و موقعیت شکننده بوریس جانسون او را بر سر دوراهی همراهی و همسویی با ترامپ یا ادامه سیاست دولت می ‌در همکاری با اتحادیه اروپا در تلاش برای حفظ بر جام قرار داده است. به همین دلیل بر خلاف بسیاری که معتقدند بوریس جانسون به ترامپ در فشار حداکثری به ایران همراه خواهد شد، نخست وزیر تازه‌کار انگلیس محدودیت‌های زیادی برای انتخاب این مسیر پیش روی دارد، زیرا شرایط سیاسی و اقتصادی انگلیس باعث شده این کشورهم‌اکنون به همراهی و همسویی با اتحادیه اروپا بیشتر از آمریکا نیازمند باشد.

مرتضی مکی

کارشناس اروپا