آزمایش بررسی میزان سطح هورمون تستوسترون در خون زنان و مردان

به نقل از متخصصان کلینیک رازی تستوسترون هورمون جنسی (آندروژن) در مردان است. این هورمون مسئول ویژگی‌های فیزیکی مرد است. گرچه این یک هورمون جنسی مردانه محسوب می‌شود، اما در خون هر دو مردان و زنان وجود دارد. این آزمایش سطح تستوسترون را در خون اندازه‌گیری می‌کند.

تستوسترون عمدتا توسط بافت‌های غدد درون ریز ویژه (سلول‌های لیدیگ) در بیضه‌های مرد تولید می‌شود. همچنین توسط غدد فوق کلیه در مردان و زنان تولید می‌شود و در مقادیر کم توسط تخمدان‌ها در زنان نیز تولید می‌شود.

در مردان، تستوسترون رشد ویژگی‌های ثانویه جنسی، از جمله بزرگ کردن آلت تناسلی، رشد موی بدن، رشد عضلات و صدای کلفت را تحریک می‌کند. این در مقادیر زیادی در دوران بلوغ مردان و در مردان بالغ وجود دارد که تنظیم کننده‌ی تحریک جنسی و حفظ توده عضلانی است. در زنان، تستوسترون به استرادیول، هورمون جنسی اصلی در زنان تبدیل می‌شود.

به نقل از دکتر عسگرپور متخصص قلب در کرج از سن 30 سالگی تولید تستوسترون در بدن کاهش می یابد. در این موارد تستوسترون مصنوعی جهت افزایش این ماده در بدن تزریق می شود. البته این درمان می تواند مشکلات قلبی عروقی را به دنبال داشته باشد. که در این صورت باید به متخصص قلب و عروق مراجعه نمایید. این متخصصین علاوه بر درمان بیماریهای قلبی و عروقی آنژیوگرافی هم انجام می دهند.

هورمون تستسترون در خون

تولید تستوسترون، توسط هورمون جسم زرد (لوتئینی کننده) (LH)، که توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود، تحریک و کنترل می‌شود. تستوسترون در یک مکانیسم بازخورد منفی کار می‌کند: همانطور که سطح تستوسترون افزایش می‌یابد، تولید هورمون جسم زرد (لوتئینی کننده) کاهش می‌یابد، که تولید تستوسترون را کند می‌کند؛ کاهش تستوسترون باعث افزایش تولید هورمون جسم زرد (لوتئینی کننده) می‌شود، که به نوبه خود باعث تولید تستوسترون می‌شود. تقریبا دو سوم تستوسترون، خون را به گلوبولین متصل شونده به هور‌مو‌ن جنسی (SHBG) و کمی کمتر از یک سوم آن را به آلبومین به گردش در می‌آورد. یک درصد کوچک (کمتر از 4٪) به عنوان تستوسترون آزاد به گردش در می‌آید. تستوسترون آزاد و متصل به آلبومین بخش زیست دسترس پذیر می‌باشد که می‌تواند روی بافت‌های هدف عمل کند.

کاربرد آزمایش تستسترون چیست؟

آزمون تستوسترون ممکن است برای کمک به ارزیابی عارضه‌هایی مانند موارد زیر باشد:

• بلوغ زودرس یا دیررس در پسران
• کاهش میل جنسی در مردان و زنان
• اختلال نعوظ در مردان
• ناباروری در مردان و زنان
• تومورهای بیضه‌ای در مردان
• اختلالات هیپوتالاموس یا هیپوفیز
• هیرسوتیسم و ویریلیزیشن در دختران و زنان

به طور معمول، آزمایش برای تستوسترون توتال به منظور تشخیص استفاده می‌شود. آزمایش تستوسترون توتال تستوسترونی که به پروتئین‌های خون وابسته است (مانند آلبومین و گلوبولین متصل به هورمون جنسی (SHBG)) و همچنین تستوسترونی که وابسته نیست (محدود نشده است) را اندازه‌گیری می‌کند.

در حدود دو سوم از تستوسترون موجود در خون به گلوبولین متصل شونده به هور‌مو‌ن جنسی (SHBG) متصل بوده و کمی کمتر از یک سوم به آلبومین متصل می‌شود. یک درصد کوچک (کمتر از 4٪) به صورت تستوسترون آزاد به گردش در می‌آیند. تستوسترون آزاد و متصل به آلبومین بخش زیست دسترس پذیر می‌باشد که می‌تواند روی بافت‌های هدف عمل کند. در بسیاری از موارد، آزمایش تستوسترون کل اطلاعات کافی ارائه می‌دهد. هرچند در برخی موارد برای مثال زمانی که میزان گلوبولین متصل شونده به هور‌مو‌ن جنسی غیر عادی باشد، یک آزماش برای تستوسترون آزاد یا زیست دسترس پذیر ممکن است انجام شود زیرا می‌تواند بطور دقیق‌تر وجود یک مشکل پزشکی را نشان دهد.

بسته به علت آزمایش، سایر آزمایش‌ها و سطوح هورمون ممکن است در رابطه با آزمایش تستوسترون انجام شوند. بعضی از نمونه‌ها عبارتند از:

• گلوبولین متصل به هورمون جنسی
• هورمون آزادکننده گنادوتروپین‌ها
• استروژن
• دی هیدرواپی آندروسترون
• پرولاکتین
• ۱۷- هیدروکسی پروژسترون
• آندروستن‌دیون

این تست چه زمانی تجویز می‌شود؟

در مردان ممکن است آزمایش زمانی که مرد مشکوک به ناباروری است یا هنگامی که میل جنسی کاهش یافته است یا دچار اختلال نعوظ است تجویز ‌شود. بعضی از علائم دیگر شامل عدم وجود ریش و موهای بدن، کاهش توده عضلانی و ایجاد بافت پستان (ژنیکوماستی) می‌باشد. میزان کم تستوسترون کل و زیست دسترس پذیر نیز همراه با یا ناشی از وجود چربی احشایی (چربی شکم یا اندام)، مقاومت به انسولین و افزایش خطر بیماری عروق کرونری می‌باشد.

در پسران با بلوغ با تاخیر و یا پیشرفت آهسته‌ی بلوغ، آزمایش اغلب با آزمایشات FSH و LH تجویز می‌شود. گرچه تفاوت‌هایی از فرد به فرد وجود دارد، که مربوط به زمان شروع بلوغ، عموما در سن 10 سالگی است. برخی علائم بلوغ تاخیری ممکن است عبارت باشند از:

• رشد تاخیر یافته در توده عضلانی
• عدم کلفتی صدا یا رشد موهای بدن
• رشد آهسته یا تاخیر در رشد بیضه‌ها و آلت تناسلی

آزمایش همچنین می‌تواند زمانی تجویز شود که یک پسر جوان به نظر می‌رسد در معرض بلوغ خیلی زودرس با ویژگی‌های جنسی ثانویه آشکار است. علل بلوغ زودرس پسران، با توجه به افزایش تستوسترون، شامل تومورهای مختلف و هیپرپلازی مادرزادی آدرنال می‌باشد.

در زنان آزمایش تستوسترون ممکن است زمانی انجام شود که یک زن دوره‌های پریودی نامنظم دارد یا اصلا پریود نمی‌شود، مشکل باردار شدن دارد، یا دارای ویژگی‌های مردانه مانند موی صورت و بدن بیش از حد، طاسی الگوی مردانه و یا صدای نازک است. سطوح تستوسترون می‌تواند به علت تومورهایی که در تخمدان یا غده آدرنال ایجاد می‌شوند یا به علت سایر عارضه‌ها مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) افزایش یابد.

مفهوم نتیجه آزمایش چیست؟

مردان

محدوده طبیعی برای سطوح تستوسترون در مردان وسیع است و به واسطه مرحله بلوغ و سن متفاوت است. طبیعی است که سطوح تستوسترون به آرامی معمولا پس از 30 سال کاهش می‌یابد. تستوسترون ممکن است در مردان مبتلا به چاقی یا بیماری‌های مزمن و با استفاده از داروهای خاص کاهش یابد.

سطح تستوسترون کم (hypogonadism) ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:

• بیماری هیپوتالاموس یا هیپوفیز
• بیماری‌های ژنتیکی که می‌توانند باعث کاهش تولید تستوسترون در مردان جوان شوند (سندرم کلاین فلتر، سندرم کالمن، و سندرم پرادر ویلی) یا نارسایی بیضه و ناباروری (مانند دیستروفی میوتونی، نوعی دیستروفی عضلانی)
• اختلال تولید تستوسترون به علت آسیب‌های حاصل شده در بیضه‌ها، از جمله اعتیاد به الکل، آسیب جسمی و یا بیماری‌های ویروسی مانند اوریون.
• بیماری مزمن مانند دیابت

به مردانی که مبتلا به سطوح کم تستوسترون به طور سازگار هستند و علائم و نشانه‌های مرتبط دارند ممکن است درمان جایگزینی تیتوسترون توسط پزشک تجویز شود. با این حال، مکمل‌های تستوسترون توسط اداره غذا و دارو برای افزایش قدرت، عملکرد ورزشی، و یا جلوگیری از مشکلات از پیری تایید نشده‌اند. استفاده برای این اهداف ممکن است مضر باشد.

افزایش سطح تستوسترون در مردان می‌تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:

• تومورهای بیضه‌ای
• تومورهای آدرنال که تستوسترون تولید می‌کنند.
• استفاده از آندروژن‌ها (همچنین به عنوان استروئیدهای آنابولیک نامیده می‌شود)
• بلوغ زودرس ناشناخته در پسران
• هیپرپلازی مادرزادی آدرنال در نوزادان و کودکان

زنان

در زنان، سطوح تستوسترون معمولا کم است. افزایش سطح تستوسترون می‌تواند نشان دهنده موارد زیر باشد:

• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• تومور غده آدرنال یا تخمدان
• هیپرپلازی مادرزادی آدرنال

سوالات متداول

سوالاتی که در این زمینه ممکن است بوجود بیاید عبارتند از:

چه زمانی بهتر است میزان هورمون تستسترون در خون اندازه‌گیری شود؟

سطوح تستوسترون روزانه است، در ساعات اولیه صبح در اوج است (حدود 4:00 تا 8:00 قبل از ظهر)، و دارای کمترین سطوح در عصر (حدود 4:00 تا 8:00 بعد از ظهر) است. سطوح همچنین پس از تمرین افزایش می‌یابند و همچنین با افزایش سن کاهش می‌یابد.

برای اندازه‌گیری میزان تستسترون خون چه آزمایش‌های دیگری نیز درخواست می‌شود؟

در بسیاری از موارد، اندازه‌گیری تستوسترون کل به پزشک اطلاعات کافی ارائه می‎دهد. با این حال، در موارد خاص، سطح گلوبولین متصل‌شونده به هورمون جنسی غیر طبیعی است، ممکن است آزمایشی برای تستوسترون آزاد یا بیوپسی انجام شود، زیرا ممکن است با دقت بیشتری وجود یک عارضه پزشکی را نشان دهد.

چگونه نمونه برای آزمایش جمع‌آوری می‌شود؟

نمونه خون توسط سوزن از ورید در بازو گرفته می‌شود.

آیا آمادگی برای آزمایش به منظور تضمین کیفیت نمونه وجود دارد؟

هیچگونه آماده‌سازی برای آزمایش مورد نیاز نیست.

چه نکاتی باید در آزمایش تستسترون در نظر گرفته شوند؟

اعتیاد به الکل و بیماری کبد در مردان می‌تواند سطح تستوسترون را کاهش دهد.

داروها، از جمله آندروژنها به غیر از تستوسترون و استروئیدها، همچنین می‌توانند سطح تستوسترون را کاهش دهند.

سرطان پروستات به آندروژن پاسخ می‌دهد؛ بنابراین بسیاری از مردان مبتلا به سرطان پیشرفته پروستات داروهایی مصرف می‌کنند که سطح تستوسترون را پایین می آورد.

داروهایی مانند ضد سرع، باربیتورات‌ها و کلومیفن سیترات می‌توانند سطح تستوسترون را افزایش دهند. زنانی که از استروژن تراپی استفاده می‌کنند ممکن است افزایش سطوح تستوسترون کل داشته باشند.

اگر سطح تستوسترون کم دارید، استفاده از تستوسترون مکمل کمکی خواهد کرد؟

شاید. مکمل‌های تستوسترون هم با ژل، قرص یا تزریقات می‌توانند سطوح تستوسترون را افزایش دهند. آنها ممکن است برای از بین بردن برخی از علائم و یا جلوگیری از از دست دادن عضلات و استخوان که با پیری در مردان رخ می‌دهد کمک کنند؛ با این حال، این به طور قطعی ثابت نشده است. نگرانی وجود دارد که درمان جایگزینی تستوسترون ممکن است سرطان پروستات از قبل موجود را تشدید کند، اما هیچ شواهدی برای ایجاد سرطان وجود ندارد. برچسب‌های هشدار وجود دارد که مصرف تستوسترون ممکن است منجر به افزایش خطر ابتلا به حمله قلبی و سکته شود. اگر چه مردان مبتلا به اختلال نعوظ ممکن است تستوسترون کم داشته باشند، در بسیاری از موارد، مصرف تستوسترون علائم را بهبود نمی‌بخشد، زیرا عارضه‌های زمینه‌ای دیگری وجود دارند. بنابراین، برای ارزیابی و مشاوره پزشکی به پزشک مراجعه کنید تا تعیین کنید که آیا این درمان برای شما مناسب است یا خیر.

چشم انداز دراز مدت چیست؟

هنگامی که پزشک نتایج تست شما را دریافت کرد، آنها را بررسی خواهند کرد. اگر سطح تستوسترون شما بالاتر یا پایینتر از حد معمول باشد، آنها سعی خواهند کرد که بر اساس نتایج شما، عارضه‌های پزشکی زمینه‌ای را تعیین کنند.

پزشک در مورد نتایج با شما صحبت خواهد کرد و به شما کمک می‌کند تا بدانید معنی نتایج چه هستند. هر گونه آزمایش یا برنامه درمان بعدی باید در طول قرار ملاقات با پزشک مورد بحث قرار گیرد.