هـــزار راهی که بــاید رفت

و حالا سازندگان این برنامه با ایده‌های جدید به سراغ ساخت فصل جدید این برنامه رفته‌اند. آن هم در برهه‌ای از روزگار که خیلی از زندگی‌های زناشویی بنا به دلایل مختلف به بن‌بست رسیده و آمار طلاق رشد بیش از اندازه‌ای داشته است. البته در ابتدای راه برنامه «هزار راه نرفته»، کسی این تصور را نداشت برنامه‌ای بتواند تا این میزان تاثیرگذار باشد، اما قدم‌های درست برنامه‌سازان ثابت کرد که حتی یک برنامه ترکیبی اگر درست ساخته شود، حتما تاثیر لازم را بر مخاطبان می‌گذارد. این برنامه همچون بسیاری دیگر از برنامه‌هایی از این گروه، به طرح معضلات ازدواج، اتفاقات و نگرش‌های منجر به طلاق و مواردی از این دست در زندگی زناشویی می‌پرداخت، اما ناهید السادات‌شریفی، تهیه‌کننده برنامه با بهره بردن از سبک و سیاق متفاوتی این موضوعات را در برنامه هزار راه نرفته مورد بررسی قرار داد و باعث شد تا مردم هم پیگیر تماشای آن باشند و حالا همین اهداف، متناسب با شرایط روز جامعه در فصل جدید برنامه پیگیری می‌شود.

تنوع دیدگاه و دوری جستن از برنامه‌های تکراری و به اصطلاح روتین در برنامه‌سازی نزد سازندگان برنامه، موجب شده تا آنان خلاقیت‌های فردی و جمعی خود را به کار گیرند تا تولیدی متفاوت ارائه کنند و این کوشش را به بار بنشانند. همین ویژگی که آنان کوشیدند راه‌های رفته را نروند و به مسیرهای تازه‌ای سرک بکشند، نخستین رویکرد متفاوت برنامه محسوب می‌شود.

مهم‌ترین رویکرد «هزارراه نرفته» در ثبت مستند حرف‌ها، درددل‌ها و واکنش‌های افرادی است که برابر دوربین قرارگرفته‌اند. اصولا مخاطب از این‌که با تصاویر نمایشی روبه روشود، چندان راضی نیست، اما بیننده هنگامی که می‌فهمد حرف‌های فردی که برابر دوربین در حال ابراز عقاید و مرور خاطرات خود بوده، واقعی است احساس رضایت می‌کند؛ زیرا دیگر گمان نمی‌کند برای تحمیل نظر و عقیده‌ای خاص، در برابر دیدگانش نمایشی ترتیب داده‌اند.

برنامه «هزار راه نرفته» درفصل جدید هم می‌خواهد با تصاویر مستند بهتر از زندگی‌های زوجین این قدرت را بخوبی نشان بدهد که حتما راه‌های جدیدی در زندگی وجود دارد که باید آنها را تجربه کرد.گرچه پیش از «هزارراه نرفته» نیز برنامه‌هایی تولید شده اند که با افراد مختلفی در راهروهای دادگستری یا مکان‌هایی دیگر، درخصوص مشکلاتی که در زمینه ازدواج و طلاق داشته‌اند، گفت‌وگوکرده، اما در «هزارراه نرفته» این گفت‌وگوها ابعاد بسیارگسترده و قابل‌توجه‌تری خواهد داشت. این گستردگی هم به لحاظ طیف‌های متفاوت گفت‌وگو شوندگان و هم به لحاظ عمق و حجم بیشتر مصاحبه‌هاست.

هر مشارکتی را نپذیرفتیم

معصومه آشتیانی‌زاد، مدیر گروه خانواده شبکه دو درباره تولید فصل جدید این برنامه با اعلام این‌که «هزار راه نرفته» در صد قسمت 35 دقیقه‌ای تولید می‌شود به جام‌جم توضیح می‌دهد: «هزار راه نرفته» یکی از برنامه‌های قدیمی و مطرح رسانه ملی و شبکه دو است که در پنج فصل قبلی برنامه به نوعی برند برنامه‌های ترکیبی محسوب می‌شود. البته خانم شریفی، تهیه کننده برنامه از سه سال قبل پیگیر تولید این برنامه بوده تا آن را عملیاتی کند، اما برای رسیدن به مرحله تولید، مشکلات مالی داشتیم و برنامه نیاز به مشارکت و حامی داشت.

وی ادامه می‌دهد: البته نمی‌خواستیم هر مشارکتی را بپذیریم تا به چنین برنامه‌ای لطمه وارد شود. در واقع به دنبال حامی مالی ای بودیم که ذات آن مرکز و نهاد با موضوعات برنامه اعم از تحکیم بنیان خانواده و پیشگیری از طلاق همخوانی داشته باشد. در دو سال گذشته موفق نبودیم نهادی را پای کار بیاوریم که پشتیبان برنامه باشد. تا این‌که اواخر سال گذشته به ما اطلاع دادند با تلاش‌های صورت گرفته در سازمان قرار شده است وزارت کشور و شورای اجتماعی کشور پای کار بیایند و در ارتباط با ساخت، این برنامه را حمایت کنند تا خوب دیده شود و مانع رشد طلاق شویم.

تجربه‌های خوب در حفظ زندگی

به گفته مدیر گروه خانواده شبکه دو، بخشی از این برنامه با پشتکار و عشق و علاقه تهیه‌کننده تصویربرداری شده است و اگرچه پشتیبانی‌های اولیه خوبی به عمل آمده، اما دوباره برنامه به مشکلات مالی برخورد کرده و نیاز دارد تا مرکز پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی وزارت کشور بار دیگر حمایتش را تکمیل کند تا این برنامه از دهم آذر روانه آنتن شود. همچنین طبق فصل‌های قبلی مردم در برنامه حضور دارند و درباره مشکلاتشان صحبت می‌کنند و کارشناسان هم حضور دارند تا مباحث در مسیر درست حرکت کند.

آشتیانی‌زاد معتقد است رویکرد برنامه ایجابی بوده و قرار است به مردم گوشزد کند که می تواند با فکر کردن به راه‌های جدید زندگی‌شان را از نو بسازند. همچنین در این برنامه از کسانی دعوت می‌شود که تجربه‌های خوب در حفظ زندگی‌شان داشته و بر مشکلات‌شان فائق آمده‌اند و آن را با مردم در میان می‌گذارند.

قصه‌های مستند مردم

ناهید سادات‌شریفی، تهیه‌کننده درباره فصل جدید برنامه هزار راه نرفته این طور توضیح می‌دهد: مخاطبان در این برنامه قصه مشکلات مردم را از زبان خودشان، مستند و بدون هیج نوع دخل و تصرف در مبانی ذهنی آنان می‌شنوند. همین ویژگی منحصر به فرد هزار راه نرفته است که باعث شده مردم به آن اعتماد داشته و سخاوتمندانه موضوعاتشان را مقابل دوربین برنامه بیان کنند.

وی با اشاره به تفاوت عمده این فصل از برنامه نسبت به فصول گذشته آن می‌گوید: تفاوت عمده برنامه این است که قریب به دو سوم از صد قسمت برنامه با جامعیت نگاه حل مساله به بیان تجربیات خانواده‌هایی پرداخته شده که بحران‌های زندگی مشترکشان را حل کرده‌اند. یعنی این بار بیشتر افرادی به برنامه آمده‌اند که از ابتدا با بروز مشکلات حاد بدون مراجعه به مراکز قانونی مشکلات‌شان را حل کرده اند یا کسانی که بعد از مراجعه به مراکز قانونی توانسته‌اند مهارت‌های لازم در حل مشکلات‌شان بیابند و به زندگی‌شان ادامه بدهند. همچنین در ساختار جدید ما حضور مجری را به حداقل رسانده‌ایم و حتی کارشناسان با یکدیگر گپ‌های علمی و دوستانه و مرتبط با موضوعات در برنامه دارند و از نمونه‌های واقعی صحبت می‌کنند و راهکار ارائه می‌دهند.

این تهیه‌کننده تاکید می‌کند در این برنامه فقط خانواده‌های موفق یا اختلاف‌دار حضور ندارند و بخش‌های دیگر هم اضافه شده که شامل نحوه انتخاب و آشنایی با همسر است. این بخش متفاوت برنامه است و مخاطبان با زندگی‌های واقعی دختران و پسران مختلفی آشنا می‌شوند که تصمیم به ازدواج دارند. البته شریفی در این‌باره توضیح بیشتری نمی‌دهد، زیرا معتقد است باید این بخش‌ها دیده شود و تلاش کرده‌اند تا به شکلی متفاوت به مخاطب ارائه بدهند تا تاثیرگذاری این برنامه بیشتر از سری‌های قبلی آن باشد. همچنین بنا به گفته او قرار است برنامه پنج شب در هفته پخش شود و در صورت رفع مشکلات موجود، احتمالا آذرماه روانه آنتن خواهد شد.

سیستم گلوله برفی

تهیه کننده درباره انتخاب و نحوه گزینش خانواده‌های موفق یا اختلاف دار به برنامه می‌گوید: پایه این برنامه بر تحقیقات گسترده و صحیح بنا شده و محققان برنامه دانشجویان دکترا یا فارغ‌التحصیل دکترا هستند.

رشته تحصیلی همه آنها مرتبط به برنامه است و آنها به مراکز مختلف اعم از مراکز مشاوره، دادگاه‌ها و ... مراجعه کرده‌اند. همچنین کانال‌های شبکه‌های اجتماعی هم یکی دیگر از پل‌های ارتباطی با مردمی بوده که در برنامه حاضر می‌شوند و درباره زندگی‌شان صحبت می‌کنند.

یکی از حسن‌های برنامه هزار راه نرفته این است که قبل از دعوت از مردمی که جلوی دوربین حاضر می‌شوند، محققان زندگی آنها را بررسی می‌کنند تا اگر مناسب باشند، جلوی دوربین حاضر شوند. ضمن این‌که سیستم گلوله برفی هم به این اتفاق کمک کرده و هر فردی خانواده‌های دیگری را هم معرفی کرده است.

گرچه کار دشواری بوده، اما دائما محققان برنامه فعال هستند تا یک برنامه مناسب را روانه آنتن کنند. ضمن این‌که مراکز مشاوره و دادگاه کرج هم کمک زیادی به سازندگان برنامه هزار راه نرفته کرده است. بسیار بر خود لازم می‌دانم از آقای جوهری، آقای استاد و تمامی همکارانشان تشکر ویژه داشته باشم. در این برنامه افراد مختلفی حضور دارند و تنوع دیدگاهی یکی از ویژگی‌های منحصر‌ به ‌فرد برنامه است.

مشکلات جدی مالی

با وجود این‌که برنامه «هزار راه نرفته» بعد از گذشت این همه سال جایگاه خودش را در دل مخاطب دارد، اما سازندگان آن برای تولید فصل جدیدش با مشکلات مالی هم رو‌به‌رو هستند. در این باره تهیه‌کننده می‌گوید: مشکلات بسیار جدی در بخش مالی احتمال دارد زمان پخش برنامه را تحت‌الشعاع قرار بدهد، زیرا هنوز حل نشده است.

البته اکثر برنامه‌ها با مشکلات مالی رو‌به‌رو هستند، اما «هزار راه نرفته» با وعده پشتیبانی قطعی حامی و مشارکت شروع شد، اما بعد اعلام شد که ظاهرا نمی‌توانند هزینه‌ها را تامین کنند. واقعا حیف است، آن هم پروژه‌ای که برایش با این میزان زحمت کشیده شده و نخبگان طراز اول در جلسات متعدد ساخت برنامه حضور داشته‌اند و کوشیده‌اند تا بتوانیم یک برنامه اثرگذار را روانه آنتن کنیم؛ برنامه‌ای که همیشه اقبال مردم را به دنبال داشته و به آن اعتماد دارند. امیدوارم بزودی مشکلات مالی حل شود.

فاطمه عودباشی

رسانه