صنعت خودرو در حیرانی

مردم زمانی که برای خودرو ثبت‌نام می‌کنند یا به دنبال سوار شدن و استفاده از آن هستند یا به قصد سرمایه‌گذاری اقدام به خرید می‌کنند؛ اما سود مشارکت 18 درصدی ایران خودرو برای محصولاتی که هنوز نوع آنها مشخص نشده و قرار است یک سال بعد تحویل داده شود، جذابیت سرمایه‌گذاری هم ندارد، زیرا برخی بانک‌ها سودهای بالاتری می‌دهند.

این طرح‌های پیش‌فروش عملا مشکل خودروسازان را هم حل نمی‌کند زیرا آنها برای ادامه حیات نیازمند فروش محصولاتشان به قیمتی هستند که زنجیره تامین آنها را از وضعیت بغرنج فعلی رهایی بخشد. اگر مشکلات کنونی زنجیره تامین صنعت خودرو حل نشود، مطمئنا این صنعت در چند ماه آینده به شدت لطمه خواهد خورد و به زودی نخواهد توانست دوباره قد راست کند. مهمترین مشکلات فعلی صنعت خودرو و زنجیره تامین آن، بلوکه شدن مواد اولیه در گمرکات، بدهی سنگین خودروسازان به قطعه‌سازان و افزایش شدید قیمت مواد اولیه حتی مواد داخلی است. هم‌اکنون حجم زیادی از مواد اولیه و قطعات وارداتی خودرو در گمرکات مانده اما بخشنامه‌ها و سیاست‌های دولت به گونه‌ای است که تاکنون امکان ترخیص این کالاها فراهم نشده است. از سوی دیگر، قطعه‌سازان طلب سنگینی از خودروسازان دارند اما خودروسازان به دلیل اینکه در دو ماه اخیر فروش آنچنانی نداشته‌اند، پولی برای پرداخت بدهی‌شان به قطعه‌سازان ندارند.

خودروسازان بزرگ نیمه‌دولتی و به اصطلاح خصولتی هستند و مدیران آنها نگاه کارمندی به شغل خود دارند اما قطعه‌سازان و شرکت‌های زنجیره تأمین خصوصی هستند و هر‌گونه وقفه چند ماهه در کار آنها سبب تعطیلی کارگاه‌ها می‌شود. برخی قطعات ریز خودرو مثل کاسه نمد واترپمپ، تولید داخلی ندارد و چون در واردات آنها، وقفه ایجادشده، خودروسازان نمی‌توانند تولیداتشان را طبق برنامه ادامه دهند. در مجموع، زنجیره تامین صنعت خودروسازی قفل شده است و برای باز کردن این قفل باید تدابیری در سطح کلان دیده شود و طرح‌هایی چون پیش‌فروش، فایده ندارد.

ابوالفضل خلخالی

استاد دانشکده مهندسی خودرو