چرا عمر چاق‌ها کوتاه می‌شود؟

خیلی‌ها معتقدند نباید بیماران را بی‌خود ترساند و به آنان اضطراب وارد کرد. من با این ایده کاملا موافقم. باید به بیماران امید و انرژی تزریق کنیم. ولی برخی مسائل واقعا عذاب‌آورند و مرا بسیار ناراحت می‌کنند. یکی از این مسائل عادات غلط غذایی است. بیمار 55 ساله چاقی را در نظر بگیرید که معتقد است غذایش رژیمی است. وقتی ریز غذا را می‌پرسم متوجه می‌شوم او شب‌ها به اندازه نصف بشقاب خورش و تکه‌ای به اندازه یک‌سوم یک نان به علاوه مخلفات دیگر می‌خورد. او تصور می‌کند که این شام مختصری است او باید لاغر شود. این تصور کاملا اشتباه است. برای یک فرد در سن او یک لیوان شیر و یک میوه، شام خوبی است . سندرم متابولیک را می‌توان چند ضلعی کشنده نامید. در چهار گوشه این چند ضلعی، چهار مشکل رایج شامل چاقی شکمی، فشارخون، زیادی انسولین خون و زیادی چربی‌های نا بجای خون جای گرفته‌اند و در قلب این مربع تنگ‌شدن رگ‌های قلبی و مغزی که عامل سکته‌ها هستند، قرار دارند. اما چگونه این مربع شکل می‌گیرد؟ وقتی غذا می‌خوریم هورمون انسولین از غده لوزالمعده ترشح می‌شود تا بتواند مواد مغذی را به مصرف سلول‌های بدن برساند. حال تصور کنید غذا بیش از حد نیاز مصرف شود و فعالیت بدن آن‌قدر نباشد که بتواند قند حاصل از آن را مصرف کند. به این ترتیب غده لوزالمعده مجبور می‌شود انسولین بیشتری ترشح کند تا این مواد‌غذایی اضافی را ذخیره کند. به این ترتیب روز به روز سطح انسولین خون زیاد و موجب تشکیل یک گونه این مربع می‌شود. زیاد شدن سطح انسولین در خون در بیشتر مواقع هیچ علامتی ندارد و فقط با آزمایش مشخص می‌شود البته بتدریج با زیاد شدن این مقاومت، قند خون شروع به بالا رفتن می‌کند و به این ترتیب گوشه دوم مربع مرگ هم ایجاد می‌شود. زیادی انسولین موجب می‌شود نوعی چربی به نام تری‌گلیسیرید در خون زیاد شود و نوعی چربی به نام لیپوپروتئین متراکم که چربی مفید خون است، کم شود. از طرفی ال دی ال نیز به فرمی کوچک و اکسیده شده تبدیل شود. همه این اتفاقات باعث می‌شوند چربی‌ها تمایل بیشتری برای رسوب در رگ‌ها داشته باشند و گوشه سوم یعنی چربی‌های نابجای خون ایجاد شود. اکنون نوبت گوشه چهارم که همان فشار خون است می‌رسد. یکی از دلایل فشار خون، ناتوانی انسولین در باز کردن رگ‌هاست که در بیماران دچار مقاومت به انسولین و دیابت رخ می‌دهد و به این ترتیب رگ‌ها در بیماران دیابتی خوب متسع نمی‌شوند و استعداد به فشارخون بالاست.

دکتر رضا کریمی

فوق‌تخصص غدد و متابولیسم