قصه موسیقی فیلم ها

در سال‌های اخیر حضور موسیقی در قالب تیتراژ مجموعه‌های نمایشی و برنامه‌های تلویزیونی هم اهمیت ویژه پیدا کرده و حالا عموم سریال‌هایی که از شبکه‌های مختلف سیما روی آنتن می‌بینیم، همراه با خود یک موسیقی تیتراژ هم دارند؛ موسیقی‌ای که در مواردی با توجه به استاندارد یا دلنشین بودنش از خود مجموعه پیشی گرفته و مخاطبان حتی مجموعه را با توجه به موسیقی تیتراژی که داشته به خاطر می‌آورند.

در چنین شرایطی برای بسیاری از مخاطبان می‌تواند جالب و جذاب باشد که از چگونگی ساخته شدن تیتراژهای مختلف و حس و حال سازندگانشان هنگام ساخت آن آثار هنری اطلاع پیدا کنند یا با گذشت سال‌ها دوباره در موردش بشنوند. موسیقی تیتراژ از جمله مواردی بوده که حضورش به عنوان اثری مستقل، در موارد زیادی مورد غفلت قرار گرفته و کمتر در خصوصش صحبت می‌شد. حالا برنامه «گرامافیلم» که از شبکه آی‌فیلم سیما روی آنتن می‌رود، نگاهی مستقل به این مقوله هنری دارد و موسیقی خوانده شده روی تیتراژ مجموعه‌های تلویزیونی را به صورتی جداگانه و مجزا مورد بررسی قرار داده و در خصوص چگونگی ساخته شدنشان صحبت می‌کند.

گراما فیلم به کارگردانی و تدوین روناک جعفری و تهیه‌کنندگی ناهید دل‌آگاه، دوشنبه‌ها ساعت 22 و 30 دقیقه روانه آنتن می‌شود.

سری دوم، در حال ساخت

برنامه تلویزیونی گرامافیلم در ابتدا برای پخش در طول ایام نوروز از آنتن آی‌فیلم در نظر گرفته شد سپس پخش آن به این ایام موکول شد. بر این اساس این برنامه در
13 قسمت تهیه و تدوین شده است و البته این‌طور که به نظر می‌رسد، ساخت فصل دوم آن هم در حال تدارک است. روناک جعفری کارگردان و تدوینگر این مجموعه به جام‌جم می‌گوید: گرامافیلم در ابتدا در 13 قسمت برای پخش در طول ایام نوروز تدارک دیده شده بود و بعد تصمیم گرفته شد اثر در زمانی دیگر روانه آنتن شود. بر این اساس تاکنون دو قسمت از مجموعه در شب‌های دوشنبه ساعت 22 و 30 دقیقه روی آنتن شبکه آی‌فیلم رفته و قسمت‌های بعدی آن هم در همین زمان پخش می‌شود. جعفری خاطرنشان می‌کند: طبیعی است که تعداد موسیقی‌های تیتراژ مورد اقبال در مجموعه‌های تلویزیونی، از عدد 13 بیشتر بوده‌اند لذا انتخاب کردن از میانشان کار سختی بود. به همین دلیل تصمیم گرفتیم ابتدا این 13 قسمت را روانه آنتن کنیم و سپس سراغ فصل‌های بعدی برویم. الان دوباره مشغول کار هستیم و قرار است در دو موضوع سریال‌های مناسبتی محرم و سریال‌های مناسبتی دفاع مقدس برنامه‌سازی کنیم.

سازندگان مشترک

گرامافیلم موضوعی موسیقایی دارد و به بررسی موسیقی تیتراژ مجموعه‌های گوناگون می‌پردازد. جعفری در خصوص انتخاب این موضوع و محتوا در برنامه توضیح می‌دهد: ایده اولیه برنامه را تهیه‌کننده مجموعه، خانم دل‌آگاه در گفت‌وگو با مسئولان شبکه آی‌فیلم مطرح کرد. بر این اساس ما 13 موسیقی تیتراژ ماندگار را انتخاب و سعی کردیم سراغ موسیقی‌های فاخر برویم و آثاری را انتخاب کنیم که تیتراژهای ماندگاری داشته و نیز بتازگی از شبکه آی‌فیلم روی آنتن رفته‌اند. این کارگردان ادامه می‌دهد: براساس طرح و ایده‌ای که در ذهن داشتیم، سراغ13 کارگردان، ترانه‌سرا، موسیقی‌ساز و خواننده رفتیم و با آنها درخصوص موسیقی‌ تیتراژ ماندگاری که ساخته بودند، به گفت‌وگو نشستیم. البته خیلی از سازندگان تیتراژهای موفق مشترک هستند؛ برای مثال مرحوم افشین یداللهی، علیرضا قربانی و فردین خلعتبری که در برخی آثار مشترک هستند.

یاد مجموعه‌های قدیمی

جعفری با اشاره به روال انتخاب موسیقی‌های تیتراژ برتری که به عنوان موضوع هر قسمت از برنامه انتخاب شده‌اند، می‌گوید: اولویت اولمان بر اساس خواننده‌ها بود و بررسی کردیم که چه کسانی تیتراژ مجموعه‌ها را خوانده‌اند؛ برای مثال مهرداد هویدا که تیتراژ مجموعه مسافری از هند را به زبان هندی خواند یا علیرضا قربانی که در مدار صفر درجه به عقیده خودش یکی از بهترین هنرنمایی‌هایش را ارائه کرد. ملاک انتخابمان در مجموعه فقط به خاطر تو هم این بود که این مجموعه یکی از اولین مجموعه‌هایی بود که موسیقی تیتراژ با حضور خواننده داشت. این مجموعه دارای دو خواننده بود و
هر دوی این موسیقی‌ها در زمانه خود در جامعه شنیده شدند و مرور آن جذاب بود.

به گفته کارگردان مجموعه گرامافیلم علاوه بر مجموعه‌های مسافری از هند، مدار صفر درجه و فقط به خاطر تو، مجموعه‌های دیگری چون پژمان با صدای علی زندوکیلی، شمعدونی، کیمیا، وضعیت سفید، پس از باران، اشک‌ها و لبخندها، پرده‌نشین، راه بی‌پایان و هوش سیاه از جمله مجموعه‌هایی هستند که موسیقی‌های تیتراژشان در این برنامه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

جعفری خاطرنشان می‌کند: از دید ما گرامافیلم برنامه ادامه‌داری است و می‌تواند ادامه داشته باشد. ترجیح می‌دهیم در هر مناسبتی برنامه همسو با آن مناسبت را تولید کرده و روی آنتن بفرستیم. برای مثال مناسبت‌هایی چون ایام نوروز و اعیاد دیگر، محرم، دفاع مقدس، دهه فجر و ... که در هرکدام از این مناسبت‌ها مجموعه‌هایی پخش شده و تعدادی‌شان موسیقی‌های تیتراژ ماندگاری داشته‌اند.

حرف تازه‌ای برای گفتن

از جمله عوامل موفقیت گرامافیلم که این برنامه را شاخص و شایسته تحسین کرده است،‌ حضور آهنگسازان، خوانندگان و دیگر فعالان عرصه موسیقی در آن است. افرادی که برخی‌شان برای نخستین‌بار مقابل دوربین این برنامه حاضر شده‌اند. این کارگردان در خصوص حضور این چهره‌ها در برنامه تاکید می‌کند: خیلی از افرادی که مقابل دوربین ما نشستند، تاکنون در هیچ برنامه‌ای حضور پیدا نکرده بودند و واقعا به ما لطف کردند که دعوتمان را پذیرفتند؛ افرادی چون علیرضا قربانی و فردین خلعتبری. کارگردان‌هایی چون حمید نعمت‌ا... هم که خیلی اهل مصاحبه نبودند، به ما اعتماد کردند و در برنامه حاضر شدند.

دیگر نکته‌ای که به نظرم قابل ذکر است، این‌که برخی آهنگسازان از کاری که ما در این برنامه انجام داده بودیم، تشکر کردند. برای مثال تاکنون درخصوص موسیقی تیتراژ پس از باران به‌طور جداگانه حرفی زده نشده بود و وقتی سراغ سعید انصاری آهنگساز این مجموعه رفتیم، او بسیار خوشحال شد که فرصتی فراهم شده تا پس از 15 سال از این مجموعه صحبت کند. سعی ما براین بوده است سراغ افرادی برویم که حرف‌هایی برای گفتن داشته باشند. همکاری این افراد واقعا خوب بود.

زهرا غفاری

رسانه