وقتی زانو خالی می‌کند...

موضوع این است که سازوکار صاف نگهداشتن زانو که مجموعه‌ای از عملکرد اعصاب و عضلات اطراف آن است، دچار اختلال می‌شود. اما خالی کردن زانو از آنجا اهمیت زیادی دارد که می‌تواند باعث زمین خوردن و نهایتا شکستگی دنده‌ها و لگن خصوصا در سالمندان شود.

یکی از علل خالی کردن زانو آسیب رباط یا لیگامان‌های مفصلی است که وظیفه اتصال استخوان‌ها در مفصل را به عهده دارند. این رباط‌ها رشته‌های محکم با قابلیت ارتجاعی هستند که در صورت آسیب و پارگی در صدمات ورزشی و تصادفات و زمین خوردن ها، مفصل بی‌ثبات می‌شود و خالی کردن زانو اتفاق می‌افتد. افرادی که در حالت بی‌تعادلی بشدت روی زانوهایشان فرود می‌آیند، خصوصا اگر زانو در حالت پیچ خورده باشد، غضروف مفصل‌شان آسیب می‌بیند و حتی ممکن است پاره شود. این اتفاق بیشتر در فوتبالیست‌ها بروز می‌یابد. با افزایش سن به علت این که غضروف‌های مفصلی خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند احتمال پارگی آنها در فعالیت‌هایی مانند پریدن از روی جوی آب یا پیاده شدن از خودرو بیشتر است.

منیسک‌ها هم نیم دایره‌های نرم و ژله‌ای مانند هستند که در ورزش‌های پر تنش بسیار آسیب پذیرند و در صورت پارگی یا کنده شدن و گیر کردن در فضای مفصلی می‌توانند باعث خالی کردن زانو شوند. آرتروز زانو یک پدیده طبیعی در بالارفتن سن است که در آن غضروف مفصلی آنقدر نازک می‌شود که دیگر نمی‌تواند همه سطوح مفصلی استخوان‌ها را بپوشاند.

در این هنگام استخوان‌ها شروع به ساییدن یکدیگر می‌کنند که این فرسایش می‌تواند شکل مفصل را تغییر دهد و نهایتا نیروی وزن بدن در وضعیتی غیرطبیعی به استخوان‌ها در مفصل وارد شود. بعلاوه عضلاتی که زانوی شما را حرکت می‌دهند، کم کم لاغر و ضعیف می‌شوند.

این سلسله اتفاقات می‌تواند سبب بی ثباتی در زانو و تاشدن ناگهانی آن، خصوصا هنگام وزن انداختن روی مفصل شود. اگر شما مشکل در ستون فقرات کمر خود دارید که باعث فشار روی ریشه‌های عصبی یا نخاع و درد منتشر در ران و ساق می‌شود، انتقال پیام عصبی به عضلات اطراف زانو را دچار اختلال می‌کند.

اگر عضلاتی که در مفصل زانو حرکت ایجاد می‌کنند و کار کنترل حرکات این مفصل را به عهده دارند، پیام عصبی واضح و روشنی دریافت نکنند، عملکرد صحیحی نخواهند داشت و در زمان مناسب کار نمی‌کنند و خم شدن ناگهانی زانو را در پی خواهند داشت. درد شدید در مفصل هم عملکرد عضله چهارسر در جلوی ران را که وظیفه صاف نگهداشتن زانو را به عهده دارد، مهار می‌کند و سبب تاشدن زانو می‌شود.

یکی از بهترین روش‌های درمان خالی کردن زانو فیزیوتراپی است. در کلینیک فیزیوتراپی پس از ارزیابی دقیق عصبی ـ اسکلتی ـ عضلانی و تعیین علت بی ثباتی زانو با تجویز زانوبند مناسب برای جلوگیری از پیچش مفصل و اعمال ثبات بیشتر از خارج مانع خالی کردن و آسیب بیشتر در زانو می‌شویم. به این ترتیب فیزیوتراپیست با کاهش فشار از روی مفصل و ثبات بیشتر از طریق زانوبند و تقویت عضله چهارسر و تحریک و بازآموزی عضلات ثبات‌دهنده، حس اعتماد به زانو برای وزن‌اندازی و قدم برداشتن مطمئن را به بیمار بازمی‌گرداند.

دکتر پرهام پارسانژاد

فیزیوتراپیست