بهار دلکَش یا بهار دلکُش؟!

دکتر نصیر عابدینی

اختلالات خلقی از علائم افسردگی

بسیاری از تغییرات خلقی علت یا علل روشن و اثبات شده‌ای ندارند و بیشتر در قالب فرضیه‌ها عللی برای آنها برشمرده‌اند. بروز تغییرات آزاردهنده روحی و روانی در فصل بهار می‌تواند از علایم و نشانگان افسردگی فصلی (بهاری) تلقی شود. افسردگی فصلی وقتی به عنوان اختلال بالینی مطرح می‌شود که ما شاهد کاهش چشمگیر در عملکرد روزمره فرد مبتلا باشیم. افسردگی فصلی مثل هر اختلال دیگر باید مورد درمان قرار گیرد، چرا که برای مدت زیادی می‌تواند از عملکرد روزمره فرد بکاهد و باعث مشکلات عدیده در کارکردهای مختلف فردی، خانوادگی، اجتماعی، تحصیلی، شغلی و ... شود.

علت تندخویی و خواب آلودگی در بهار

عصبانیت، تندخویی و پرخاشگری در بسیاری موارد آن روی سکه افسردگی است. البته این مسأله می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که با نوسانات هورمونی و ناقل‌های عصبی ناشی از تغییرات شرایط آب و هوایی مرتبط است. باید دانست افسردگی با کاهش میل جنسی همراه است و این موضوع در افسردگی بهاری نیز مطرح است. افزایش خواب آلودگی و نیاز به خواب و استراحت زیاد در این فصل در افراد عادی می‌تواند تحث تأثیر عوامل بیوشیمیایی و نوسانات هورمونی و تغییرات آب و هوایی باشد .

چرا آمار خودکشی در بهار بالاست ؟

گفته می‌شود چون در فصل بهار میزان انرژی افراد افزایش می‌یابد عامل تشدید تنش‌های روحی و افزایش آمار خودکشی و افسردگی در این فصل بالاست. اما باید دانست افزایش خودکشی و افسردگی ناشی از انرژی زیاد در بهار در حد یک فرضیه است و هنوز شواهد علمی کافی برای اثبات این فرضیه وجود ندارد و هر کدام از مکتب‌های روان‌شناسی فرضیه‌هایی برای علت شناسی اختلالات خلقی برشمرده اند و نظرات متفاوت است.

تاثیر تعطیلات عید بر بروز اختلالات خلقی

تعطیلات عید لزوما دلیلی بر بروز تغییرات آزاردهنده خلقی در فصل بهار نیست. بخصوص در افرادی که افسردگی بهاری از اواسط یا اواخر بهار آغاز می‌شود نمی‌تواند ربطی به تعطیلات عید داشته باشد. البته می‌تواند در برخی افراد مبتلا به اختلالات روانی باعث تشدید اختلال شود ولی شواهد قانع‌کننده‌ای دال بر اثبات این مسأله نداریم.

سفر هم نمی‌تواند چاره ساز باشد

گفته می‌شود سفر و تغییر مکان و آب و هوا می‌تواند عامل التیام اختلالات خلقی آزاردهنده در افراد باشد. اما از نظر برخی روان درمانگران، مسافرت رفتن می‌تواند در افراد افسرده اثر معکوس داشته باشد.

بسیاری از این افراد در بازگشت از سفر دچار وخامت حال شده و حتی در خود سفر دچار کاهش خلق می‌شوند. بسته به این که عامل افسردگی فصلی (بهاری) چه باشد راهکارهای درمانی متفاوت می‌شود. مثلاً اگر فرضیه تأثیر نور خورشید یا عرض جغرافیایی یا ... مطرح باشد شاید راهکارهایی همچون فتوتوریسم یا مسافرت درمانی مبتنی بر نور مؤثر باشد. هر چند تحقیقات در این زمینه‌ها هنوز به حد کافی صورت نگرفته است ولی به عنوان آزمون و خطا هر بیمار می‌تواند با لحاظ یکسری شرایط به این راهکارها مبادرت ورزد .

اختلالاتی غیر از افسردگی

به غیر از افسردگی، اختلالات روانی دیگری وجود دارد که می‌تواند در فصل بهار دیده شود. معمولاً در ادبیات روان‌شناسی بالینی و روانپزشکی، اختلال عاطفی (تأثیرپذیری) فصلی و اصطلاحاتی مثل اضطراب فصلی نیز مطرح شده است. در بسیاری موارد اختلالات روانی همبودی یا هم ابتلایی با هم دارند، یعنی فردی که از افسردگی یا وسواس در رنج است به‌صورت همزمان از اضطراب نیز رنج می‌برد.

دکتر علی ناجی

پیشگیری از اختلالات خلقی با تغذیه مناسب

فصل بهار بهترین دوران برای کاهش وزن و لاغری است، اما رژیم‌های لاغری و کاهش وزن غیرعلمی و غیرکارشناسی به‌دلیل مواجهه بدن با کمبود برخی ریز یا درشت مغذی‌ها می‌تواند زمینه را برای ابتلا به افسردگی و اختلالات خلقی فراهم کند.

کمبود آهن، امگا3 و اسیدفولیک تاثیر مستقیمی در بروز علائم افسردگی دارد. پس هرچه بیشتر از گذشته به رژیم غذایی‌تان اهمیت دهید و برای رهایی از اختلالات خلق‌وخو تا می‌توانید از سبزی و میوه استفاده کنید .

ویتامین‌های گروه B نقش بسزایی در بهبود عملکرد سیستم عصبی دارند. این ویتامین‌ها را که در گوشت قرمز، جگر، تخم مرغ، غلات، دانه‌های خوراکی و ماهی یافت می‌شود در رژیم غذایی‌تان وارد کنید.

مصرف قهوه، قند، شکر و شیرینی جات را در روز کاهش دهید، چرا که شکر از تاثیر ویتامین گروه B در بدن می‌کاهد و علائم افسردگی را شدت می‌بخشد .

استفاده بیشتر از میوه و سبزیجات با رنگ‌های متفاوت و آش‌های ملین از قبیل آش چغندر، سوپ آلو و اسفناج و در نهایت افزایش فعالیت‌های بدنی برای جلوگیری از عارضه‌های فصل بهار پرفایده است. داشتن خوابی آرام و راحت در طول شب برای جلوگیری از آلرژی توصیه می‌شود .

هفته‌ای حداقل سه بار و هر بار 30 دقیقه ورزش کنید.

خود را از فعالیت‌های اجتماعی دور نکنید و با دوستان و همفکران خود تبادل نظر کنید.