شکافی دیگر میان اروپا و آمریکا

ترامپ مدعی شد صرفا وعده انتخاباتی خود را عملی کرده و روسای جمهوری سابق آمریکا را به خلف وعده در این باره متهم کرد. با این همه، این اقدام واکنش‌های بی‌سابقه‌ای را چه در داخل فلسطین، چه در سطح کشورهای عربی و اسلامی و نیز در سطح بین‌المللی به دنبال داشته است. نهادهای بین‌المللی و مقامات کشورهای مختلف درباره پیامدهای منفی این اقدام ضد فلسطینی ترامپ بر مذاکرات به اصطلاح صلح فلسطین هشدار داده‌اند. ترامپ بر این باور است که با این اقدام نه تنها مساله پایتختی قدس برای اسرائیل را نهایی کرده است، بلکه عملا جامعه بین‌المللی را نیز در مقابل عملی انجام شده قرار می‌دهد که بازگشت به وضعیت قبلی را عملا ناممکن خواهد کرد. با این همه، واکنش‌هایی که صورت گرفته ظاهرا برای ترامپ و صهیونیست‌ها غیرمنتظره بوده است. در وهله نخست واکنش‌های فلسطینی‌ها که به صورت برگزاری تظاهرات و اعتراضات عظیم رخ داده است، برای رژیم صهیونیستی چالش امنیتی بزرگی را موجب شده و باعث تشدید ناامنی برای صهیونیست‌ها در فلسطین اشغالی خواهد شد. از سوی دیگر، با توجه به همسویی آمریکا، عربستان سعودی و اسرائیل در سطح منطقه‌ای، واکنش‌های کشورهای عربی و اسلامی با برگزاری نشست فوق‌العاده سران کشورهای سازمان همکاری اسلامی در استانبول باعث شد رژیم سعودی در موضعی انفعالی ناچار به همسویی با دیگر کشورها شود و اقدام ترامپ را محکوم کند.

با این همه، یکی از مهم‌ترین پیامدهای اقدام ترامپ درباره قدس به افزایش شکاف میان اروپا و آمریکا بازمی‌گردد. از وقتی ترامپ تصمیم خود را در زمینه انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به قدس و به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل اعلام کرد، اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی مخالفت خود را با این مساله ابراز کردند. حتی ترزا می، نخست‌وزیر بریتانیا که متحد استراتژیک آمریکا محسوب می‌شود، این اقدام ترامپ را غیرسازنده خواند و آن را محکوم کرد. اعلام موضع صریح اتحادیه اروپا در قبال اقدام ترامپ در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، احتمالا برای آمریکایی‌ها غیرمنتظره بوده است.

با توجه به همسویی نسبی اروپا و آمریکا درباره حمایت از رژیم صهیونیستی و حمایت مادی و سیاسی از آن، ترامپ تصور می‌کرد اروپایی‌ها با این تصمیم وی مخالفت نکرده یا حداکثر، مخالفتی ملایم با آن نشان دهند. با این حال موضعگیری شدید اتحادیه اروپا و نیز بیانیه مشترک پنج کشور اروپایی نشان داد اکنون باید اختلاف بر سر آینده قدس را به فهرست در حال افزایش اختلافات دو سوی اقیانوس اطلس اضافه کرد که به مثابه گشودن فصلی جدید در زمینه اختلافات بین اروپا و آمریکاست. موضع رسمی اتحادیه اروپا در قبال مساله فلسطین، حمایت از راه‌حل تشکیل دو کشور در فلسطین است. دیدگاه اتحادیه اروپا این است که باید جدای از مسیر آمریکایی برای حل و فصل مساله فلسطین که اکنون عملا با اعلام موضع ترامپ در قبال قدس دچار بن‌بست شده است، چارچوب منطقه‌ای و بین‌المللی دیگری را برای پیشبرد روند گفت‌وگوهای مستقیم صلح ایجاد شود. می‌توان پیش‌بینی کرد سیاست‌ها و اقدامات دونالد ترامپ از جمله در زمینه قدس با توجه به مخالفت‌های گسترده جهانی، به منزوی شدن هرچه بیشتر آمریکا در سطح جهانی و نه افزایش قدرت آمریکا منتهی خواهد شد.

دکتر سید رضا میرطاهر

کارشناس مسائل بین‌الملل