قبل از انجام آزمایش باید بدانید...

این مساله به سه عامل بستگی دارد. عاملِ قبل از آزمایش، حین آزمایش و بعد از آزمایش. عامل قبل از آزمایش، خود فرد است که 70 درصد خطاها به مرحله قبل از آزمایش مربوط است. روش آزمایش، دستگاه انجام آزمایش، 20 درصد خطاها را ایجاد می‌کند. 10 تا 12 درصد هم مربوط به بعد از آزمایش است.

منظور از آزمایش CBC چیست؟

منظور از CBC یا کامپلیت بلاد سل، شمارش کامل سلولی است. سه دسته سلول در خون وجود دارد. گلبول سفید، گلبول قرمز و پلاکت. سردسته تست‌های بیوشیمی، قند خون است، چون 8درصد مردم جامعه ما مبتلا به بیماری دیابت هستند. اوره (BUN) ـ کراتی نین ـ اسید اوریک HDL، LDL و تست‌های کبدی هم انجام می‌شود؛ تست‌های کبدی عبارتند از SGPT، SGOT و الکالان فسفاتاز. البته بهتر است در افراد بالغ و کودکان، تست‌های تیروئید هم به طور روتین اندازه‌گیری شود. عملکرد سیستم ادراری و کلیوی توسط آزمایش کامل ادرار سنجیده می‌شود. بهتر است افراد شرایط انجام آزمایش را بدانند تا نتیجه مناسبی به دست بیاید.

آیا کبد چرب در آزمایش نشان داده می‌شود؟

کبد چرب یک اختلال بافتی است که بخصوص با آزمایش سونوگرافی تشخیص داده و با بیوپسی و تکه‌برداری از کبد به طور قطعی، اثبات می‌شود.

چرا آنزیم‌های کبدی، مثل SGOT-SGPT و الکان فسفاتاز افزایش می‌یابد؟

این آنزیم‌ها درون سلول‌های کبدی هستند و در فرد سالم نباید مقادیر آنها زیاد باشد. در صورتی که سلول‌های کبدی در اثر بیماری (مثلا کبد چرب) آسیب ببینند، این آنزیم‌ها از درون سلول خارج شده، در خون افزایش می‌یابد. هرچه تخریب کبد بیشتر باشد، SGOT-SGPT بالاتر می‌رود. انجام این تست نیاز به ناشتا بودن ندارد.

فردی که برای انجام آزمایش باید ناشتا باشد، می‌تواند مایعات بخورد؟

بله. فردی که برای آزمایش قند یا چربی به آزمایشگاه می‌رود، باید ناشتا باشد، اما خوردن مایعات اشکالی ندارد. این فرد باید مایعات را به حد کافی میل کند نه این که آن‌قدر مایعات بخورد که آنالیت‌های داخل خونش تغلیظ شود. مثلا در آزمایش CBC که میزان هموگلوبین را می‌سنجیم، اگر فرد مایعات کم بخورد، هموگلوبین به طور کاذب بالا نشان داده می‌شود. اگر فرد آب زیادی مصرف کند، باعث هیدراتاسیون می‌شود و حجم ادرار افزایش می‌یابد.

منظور از LDL و HDL چیست؟

کلسترول LDL، در عروق رسوب می‌کند. بنابراین کلسترول بد تلقی می‌شود و HDL داخل صفرا می‌شود و به هضم چربی‌ها کمک می‌کند. بنابراین چربی مفید نامیده می‌شود.

برای افزایش HDL و کاهش LDL چه باید کرد؟

مصرف غذاهای دریایی مثل ماهی و روغن ماهی HDL خون را بالا می‌برند. ورزش کردن و روش خوب زندگی، موجب افزایش HDL و کاهش LDL می‌شود.

برای انجام آزمایش تری‌گلیسیرید هم فرد باید ناشتا باشد؟

بله. 12 تا 14 ساعت فرد باید ناشتا باشد. البته محدودیت مصرف آب لازم نیست و فقط غذاهای چرب نباید مصرف شود. بهتر است، شب قبل یا حداقل 24 ساعت قبل، فرد غذای چرب میل نکرده باشد. در غیر این صورت چربی به طور کاذب بالا نشان داده می‌شود. برای آزمایش قند، هشت ساعت ناشتا بودن کافی است.

منظور از هموگلوبین A7C چیست؟

طول عمر گلبول‌های قرمز 120 روز یا سه ماه است. اگر هموگلوبین A7C فرد در حد طبیعی باشد، یعنی کنترل قند خون او در سه ماه گذشته در حد خوب و مناسب بوده است. هموگلوبین A7C، میزان اتصال قند خون به پروتئین را شناسایی می‌کند.

دکتر علی صادق‌تبار

دبیر انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی