ایست زندان‌ها به ایدز

اچ‌آی‌وی در زندان‌های کشور کنترل شده، آنچنان که دکتر مسعود مردانی و دکتربهنام فرهودی، دوعضو کمیته کشوری مبارزه با ایدز و دو فرد مطلع ازاوضاع زندان‌ها درگفت‌وگو با جام‌جم قاطعانه تائیدش می‌کنند.

دکتر مردانی می‌گوید، روند شیوع اچ‌آی‌وی (ایدز) در زندان‌ها رو به کاهش است. دکتر فرهودی اضافه می‌کند، پایدار شدن وضعیت اچ‌آی‌وی در زندان‌ها و کنترل شیب افزایشی آن درسال‌های اخیر، حاصل اقداماتی سریع و موثر بوده است.

او می‌گوید، اگر تنها یک یا دو درصد زندانیان به ویروس ایدز مبتلا هستند و اگر اوضاع ایران از این بابت از بسیاری کشورهای جهان بهتر است، نتیجه خدمات کاهش آسیب در زندان‌هاست، خدماتی که دکتر مردانی این‌گونه جمع‌بندی‌اش می‌کند: توزیع سرنگ‌های استریل رایگان میان معتادان، راه‌اندازی کلینیک‌های MMT (مراکز متادون تراپی) و توزیع متادون رایگان حتی میان زندانیان آزاد شده و ایجاد امکانات برای زندانیان متاهل که در شرایطی امن با همسرانشان رابطه جنسی ایمن داشته باشند.

این گفته‌ها یعنی مچ اچ‌آی‌وی (ایدز) در زندان‌ها خوابیده است.

سل و هپاتیت؛ نگرانی پابرجاست

ایدز در زندان‌ها کنترل شد. بحران اچ‌آی‌وی گذشت ولی بیماری‌های درون زندان هنوزتمام نشده، هنوزنام هپاتیت و سل با نام زندان گره خورده است؛ این را چه مسئولان سازمان زندان‌ها و چه مسئولان وزارت بهداشت، تائید می‌کند.

همایش پایش و ارزشیابی چهارمین برنامه راهبردی ایدز درشیراز، فرصت مناسبی بود برای دکتر مهرزاد تشکریان، مدیرکل بهداشت و درمان سازمان زندان‌های کشورکه بگوید، 70 درصد زندانیان پرخطر با سوابق موادمخدر وارد زندان می‌شوند و می‌توانند حجم وسیعی از بیماری‌ها را با خود به زندان بیاورند؛ ازجمله ایدز، سل، هپاتیت و انواع آسیب‌ها را.

محمدمهدی گویا، رئیس مرکزمدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیزکه با خبرنگاران نشست خبری داشت، از این سه بیماری گفت، از این که باید موارد سل را درمیان حاشیه‌نشینان، مبتلایان اچ‌آی‌وی، زندانیان ومعتادان پیدا کنیم، نه این که منتظر بمانیم افراد به سرفه بیفتند و خلط خونی ببینند و بعد سراغ درمانشان برویم .

سل در زندان‌ها وجود دارد و کسی منکرش نیست‌؛ سلی که به گفته گویا، مبتلایان آن می‌توانند سالانه 12 نفر دیگر را مبتلا کنند و ماهی یک مسلول جدید به بیماران قبلی بیفزایند. اینها گفته رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت است؛ این که شایع‌ترین علت مرگ ‌و میر ایدز در کشور به دلیل ابتلا به سل است‌؛‌ این که 30‌درصد مبتلایان ایدز که جانشان را از دست می‌دهند، مبتلا به سل بوده‌اند و این که درمان سل در معتادان، از بقیه درمان‌ها سخت‌تر است.

زندان، مجمع معتادان موادمخدراست‌؛ این را آمارهای سازمان زندان‌ها تائید می‌کند. پس عجیب نیست اگر زندان مجمع بیماران نیز باشد‌؛ بیمارانی که به پایش، درمان و مراقبت نیاز مستمر دارند، اما حال بهداشتی و درمانی زندان‌ها خوب نیست. تابستان امسال بود که اصغر جهانگیر، رئیس سازمان زندان‌ها از انصراف پزشکان از کار در زندان‌ها خبر داد و به مهر توضیح داد، علت این انصراف و کوچ، اجرای طرح پزشک خانواده در بیرون زندان و دستمزدهای خوبی است که به پزشکان می‌دهند؛ او می‌گفت دستمزد پزشکان داخل زندان، یک‌دهم این پزشکان است.

اندکی پس از این اظهارات، حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت از زندان قزل حصارکرج بازدید کرد و خبرگزاری‌ها خبر ابرازنگرانی او از وضعیت بهداشتی زندان‌ها را منتشرکردند که یادآورگفته‌های سال 93 او پس ازبازدید ازاین زندان بود. وزیربهداشت گفته بود، سرانه نیروی انسانی، غذا و بهداشت زندان‌ها بسیارپایین است. درمیان زندانیان، مبتلایان ایدز و سل مقاوم به درمان حضور دارند. بیماریابی فعال به علت کمبود امکانات و نبود اعتبارکافی انجام نمی‌شود و سرانه بهداشتی و درمانی قزل حصارفقط 600 تومان است.

وزیر وضع موجود را توصیف می‌کرد درحالی که رئیس سازمان زندان‌ها از او و وزارتخانه متبوعش انتظار کمک دارند؛ جهانگیربارها گفته وزارت بهداشت باید زندان‌ها را همچون نقاط محروم بداند و خدمات را به داخل زندان نیز تسری دهد.

توپ وظایف ظاهرا میان نهادها و سازمان‌های مختلف می‌چرخد که هنوز اوضاع بهداشتی و درمانی زندان‌ها سامان نگرفته است. همین چند روز پیش بود که وزیربهداشت، علت اجرا نشدن طرح تحول سلامت در زندان‌ها را همکاری نکردن بیمه‌ها اعلام کرد وگفت: متاسفانه هیچ دستگاهی این موضوع را پیگیری نکرد .

پزشکان: زندان، جذابیت مالی ندارد

نمی‌دانیم تاکنون چه تعداد پزشک، عطای کار در زندان‌ها را به لقایش بخشیده‌اند و زندان‌های کشور چه تعداد پزشک کم دارد و مگرحقوق ماهانه پزشکان زندان چقدربوده وهست که آنها را به کوچی اجباری واداشته است.

در کنکاشی بی‌خستگی با چند پزشک فعال در زندان گفت‌وگو کردیم که ثابت کرد، پزشکانی هم که در زندان‌ها مانده‌اند، میل رفتن دارند. هیچ کدام از اینها حاضر به درج نام و نشان وزندان محل کارشان نشدند، ولی یکی ازآنها گفت، به دلیل رفتارهای پرخطر برخی زندانیان و بروز بیماری‌های واگیر، محیطی پرخطر برای پزشکان ایجاد شده ودیگری گفت، اگر تراکم زندان‌ها و حجم بالای کار را به این وضع اضافه کنیم، مشخص می‌شود که چرا پزشکان بی‌رغبت شده‌اند.

پزشکی دیگر اما دست روی حقوق و دستمزدها گذاشت وگفت که تحمل فشارها ومشکلات با حقوقی اندک (ازبیان مبلغ حقوق خودداری کرد) ممکن نیست و همکارش گفت، به شرطی شرایط قابل تحمل است که امتیازاتی مثل سهمیه تخصص، سهمیه مناطق محروم و اولویت استخدام به پزشکان زندان داده شود.

البته دکتر بهنام فرهودی، عضو کمیته کشوری مبارزه با ایدز که نه به عنوان پزشک زندان که به خاطر علقه‌های شخصی هر ماه در ندامتگاه‌ها خدمت می‌کند، به جام‌جم گفت مهم‌ترین دلیل بی‌میلی پزشکان به ماندن در زندان‌ها نیروی انسانی کم، جمعیت زیاد زندان‌ها و دستمزدهای ناچیزی است که به پزشکان داده می‌شود.

با این وصف دورنیست زمانی که آنهایی که مانده‌اند نیز از زندان‌ها بروند و کار بهداشت و درمان ندامتگاه‌ها بر زمین بماند.

مرداد امسال البته ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کرده بود، این وزارتخانه مدلی را پیشنهاد کرده که براساس آن وزارت بهداشت، سازمان بیمه سلامت و قوه قضاییه هزینه‌های بهداشتی و درمانی زندان‌ها را برعهده بگیرند و بخشی از ظرفیت بیمارستان‌ها به بیماران ارجاعی از زندان اختصاص یابد؛ الگویی که پایلوت آن می‌بایست دراستان البرز اجرا شود.

با حریرچی نیز که تماس گرفتیم، پاسخی به پرسش ما درباره سرنوشت این الگو نداد و ما را به بخش‌های زیرمجموعه‌اش ارجاع داد که پس از روزها انتظار، آن هم به نتیجه نرسید.

مسئولان حتی اگر پاسخ خبرنگاران را ندهند، ازاهمیت بهداشت و درمان زندان‌ها کم نمی‌شود، حتی از ضرورت پیگیری وعده‌های گذشته،‌ ازجمله وعده به کارگماردن متخصصان داخلی، عفونی و روانپزشک در زندان‌ها و جذب تعدادی دانشجو که ویژه کار در زندان‌ها بورسیه شوند، از زبان وزیر بهداشت وقتی اسفند سال 93 از زندان قزل حصار بازدید می‌کرد.

مریم خباز