اکسیر

معجزه‌ای به نام سنا!

یکی از شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی، یبوست است. زندگی ماشینی، کم‌تحرکی و تغییر عادات غذایی مردم از مهم‌ترین دلایل افزایش شیوع یبوست در سطح جامعه است. گاهی شدت یبوست تا اندازه‌ای بالاست که رفع آن مستلزم استفاده از داروست.

کد خبر: ۹۸۸۲۵۷

امروزه ترکیبات بیشماری برای رفع مشکل یبوست وجود دارد، اما تمایل و گرایش بیشتر مردم به استفاده از داروهای گیاهی باعث شده است ملین‌های گیاهی همانند بسیاری از داروهای با منشا گیاهی، کانون توجه مردم باشد.

از پرطرفدارترین ترکیبات گیاهی ملین می‌توان به داروهای حاوی گیاه سنا اشاره کرد. سنا گیاهی است که معمولا از خواص ملینی آن استفاده می‌شود. هم برگ‌ها و هم پوست سنا دارای خاصیت ملینی هستند، با این حال پوست در مقایسه با برگ‌ها قدرت کمتری دارد. سنا در بسیاری از کشورهای استوایی یافت می‌شود. فرآورده‌های حاوی سنا معمولا برای درمان کوتاه‌مدت یبوست مصرف می‌شوند.

سنا حاوی ترکیباتی موسوم به سنوزیدهاست. این ترکیبات موجب تحریک و افزایش حرکات دودی روده و در نتیجه کاهش جذب آب و الکترولیت‌ها شده و همچنین ترشح مایعات در روده بزرگ را از طریق تحریک ترشح مخاط افزایش می‌دهند.

داروهای حاوی سنا مانند سایر ملین‌ها در بیماران مبتلا به تنگی و انسداد روده و ایلئوم، دردهای شکمی ناشناخته، خونریزی مقعدی با علت نامشخص، بیماری‌های التهابی روده و آپاندیسیت نباید مصرف شوند. باید توجه داشت استفاده طولانی‌مدت از ملین‌های حاوی ترکیبات سنا ایجاد
وابستگی می‌کند.

همچنین به علت احتمال ترشح مواد موثره سنا در شیر مادر، مصرف این فرآورده در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود. مصرف ملین‌های گیاهی حاوی سنا می‌تواند موجب تغییر رنگ ادرار (زرد قهوه‌ای به قرمز) همراه با افزایش pH آن شود. در دوران بارداری نیز مصرف این فرآورده‌ها تنها هنگامی توصیه می‌شود که رژیم غذایی مناسب و ملین‌های فیبری موثر واقع نشده‌اند.

نکته مهم دیگری که نباید از آن غافل شد این است که ملین‌ها در خردسالان (تا سن شش سال) بجز با دستور پزشک نباید مصرف شوند.

مصرف سنا، درد و کرامپ‌های شکمی ایجاد می‌کند، ولی فرآورده‌های حاوی دانه گشنیز یا زیره احتمالا این عارضه را ایجاد نمی‌کنند. همان طور که پیش از این گفته شد مصرف طولانی‌مدت و دوزهای بالای این فرآورده‌ها موجب از بین رفتن کارآیی روده‌ها، اسهال و از دست دادن آب والکترولیت‌ها (بویژه پتاسیم )، آلبومینوری و دفع خون با ادرار می‌شود. همچنین مقادیر زیاد سنا ممکن است ایجاد نفریت (التهاب کلیه) کند. این داروها به دلیل تغییر رنگ و افزایش Ph ادرار، ممکن است با آزمایش‌های تشخیصی (مانند تعیین میزان اوروبیلینوژن ادرار و تعیین میزان استروژن) تداخل پیدا کنند. فرآورده‌های حاوی سنا با داروهای پایین‌آورنده پتاسیم خون مانند مدرهای تیازیدی، آدرنوکورتیکوستروئیدها، ریشه شیرین‌بیان و گلیکوزیدهای قلبی مانند دیگوکسین تداخل اثر داشته واحتمالا ایجاد اختلالات قلبی و عصبی عضلانی می‌کنند.

با توجه به این که اثرات سنا هشت تا ده ساعت پس از مصرف آن ظاهر می‌شود، بهتر است این فرآورده‌ها هنگام خواب مصرف شوند. مصرف حداقل شش تا هشت لیوان آب در روز برای کمک به نرم شدن مدفوع و جلوگیری از کاهش آب بدن بیمار ضروری است.