نگرانی مشترک انگلیس و اعراب

خانم می در سخنانی در این نشست، ضمن تشریح سیاست‌های دولت خود در زمینه روابط با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، در سخنانی خصمانه جمهوری اسلامی ایران را به بی ثباتی در منطقه متهم کرد و گفت که بریتانیا آماده است با کشورهای عضو شورا برای عقب راندن "اقدامات تهاجمی ایران درمنطقه" همکاری کند. خانم می که از فرصت‌های موجود در شیخ نشین‌های خلیج فارس برای کشورش به وجد آمده بود، حتی اسناد تاریخی کشورش در مورد خلیج فارس را نیز از یاد برد وضمن "خلیج" عنوان کردن خلیج فارس، به دولت‌های عرب منطقه اطمینان داد که تهدیدات ایران(!!!) را مشاهده می کند و برای مقابله با آنها "یک مشارکت امنیتی" شامل سرمایه‌گذاری دفاعی و آموزش نظامی در کل منطقه خصوصاً بحرین و اردن را پیشنهاد می دهد.

حضور خانم می در نشست شورای همکاری خلیج فارس و سخنان ضد ایرانی وی حکایت از نوعی بازگشت به سیاستهای بریتانیا در قرون گذشته دارد. به قدرت رسیدن ترامپ در ایالات متحده که تاکنون اظهارات چندان دوستانه‌ای نسبت به دولتهای عرب خلیج فارس نداشته و بارها تأکید کرده است که آمریکا دیگر هزینه تأمین امنیت متحدانش را نمی‌پردازد، شرایطی را مهیا کرده است که دولت‌های عرب نیز آمادگی پذیرش چنین نقشی را از سوی بریتانیا داشته باشند. بدین ترتیب «وحشت از تغییرات» نقطه مشترک دولت بریتانیا و دولت‌های عرب بویژه عربستان سعودی است که آنها را به یکدیگر نزدیک کرده و به طراحی نظام امنیتی نوینی برای رهایی از این ترس ناشی از موقعیت فرا خوانده است.

با این وجود حذف مهمترین کشور حوزه شمالی خلیج فارس یعنی جمهوری اسلامی ایران از این نظام امنیتی و خصوصاً طراحی این نظام در مقابل ایران، هر چند در طول سال‌های گذشته نیز به نحو مختلف جریان داشته و برای ایران پدیده ای جدید نیست، با این وجود تلاش بیشتر دستگاه دیپلماسی کشور برای تغییر این فرایند را می‌طلبد. بی شک توانمندی‌های امنیتی و نظامی ایران در حدی هست که امکان مقابله با سیاست‌های خصمانه دولت‌های عرب را فراهم کند؛ اما تجارب تاریخی نشان داده که درگیری، رقابت‌های تسلیحاتی و جنگ‌های نیابتی کشورهای منطقه به نفع هیچ یک از آنها نبوده و ثمره ای جز نابودی، عقب ماندگی و حضور قدرتهای فرا منطقه ای نداشته است. موضع ایران تا کنون همواره بر نظامهای امنیتی متشکل از کشورهای منطقه و عدم‌مداخله و حضور نیروهای خارجی در خلیج فارس مبتنی بوده و در شرایط فعلی نیز لازم است دستگاه دیپلماسی دولت تدبیر و امید همچون برخی دوره های گذشته، رهبری و راهبری منطقی روابط با کشورهای عربی را در دست گرفته و برای تنش زدایی و کاهش اختلافات و خصومت‌های موجود با کشور منطقه پا پیش بگذارد.

دکتر محمد مهدی مظاهری

استاد دانشگاه