رسانه ها و آزادی بیان در روسیه (1)

به گزارش جام جم آنلاین دکتر برمک بیات در یادداشتی که برگفته از پژوهش میدانی و سال ها زندگی و تحصیل او در روسیه و شهر مسکو است، می نویسد؛ با فروپاشی نظام کمونیستی شوروی در آغاز دهه 90 میلادی رویکرد دولت روسیه به رسانه ها نیز تغییر کرد و هم اکنون رسانه ها در این کشور هم گسترش زیادی داشته است و هم از آزادی نسبتا قابل قبولی برخوردار هستند. نکته مهم آن است که برغم وجود آزادی بیان نسبی در رسانه های روسیه، رسانه های غربی با سوء استفاده از نظام سابق شوروی همچنان در تلاش برای سیاه نمایی وضعیت ازادی رسانه ها در روسیه هستند.

شایان ذکر است که پس از فروپاشی شوروی و برداشته شدن برخی محدودیت ها، نقش لابی های صهیونیستی در روسیه نیز طی دو دهه گذشته افزایش یافت و هم اکنون یهودیان همانطور که سهم بالایی در نظام مالی و اقتصادی روسیه دارند به همین میزان سهم بالایی در تامین مالی و مالکیت رسانه ها بویژه رسانه های خصوصی در این کشور دارند که در موارد متعددی مواضع آن ها به طور کامل بر خلاف مواضع رسمی دولت این کشور است.

به گزارش سازمان های بین المللی وابسته به کشورهای غربی، رسانه های روسی از نظر آزادی بیان از غیر آزادترین رسانه ها در جهان هستند و سازمان بین المللی خبرنگاران بدون مرز نیز لقب شکارچی آزادی مطبوعات را به ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه داده است. سانسور اخبار، فشار دولت بر رسانه ها، ترس و فشار در ارتباط با روزنامه نگاران ، کنترل دائمی دولت بر شبکه های تلویزیونی و ... از جمله مصادیق محدودیت رسانه ها در روسیه است.

این در شرایطی است همین چند ماه قبل انتخابات مجلس روسیه ( دومای دولتی) در این کشور برگزار شد و در این انتخابات بیست حزب با گرایش مختلف سیاسی از جمله ملی گراها، کمونیست ها، غرب گراها و ... مشارکت کردند که در نهایت چهار حزب که بیشترین آراء مردم را کسب کرد کرسی های مجلس را از آن خود کردند. نکته اینجاست که هر یک از این احزاب دارای رسانه هستند و این فرصت را داشتند تا آزادانه دیدگاههای خود را به اطلاع مردم برسانند.

رسانه های روسی چه موافق و چه مخالف دولت باشند آزادانه به اطلاعات دسترسی دارند، رویدادها را پوشش می دهند و دیدگاه های خود را درست یا نادرست درباره عملکرد دولت منعکس می کنند.
البته روسیه هم مانند اغلب کشورها خطوط قرمز هم برای رسانه ها دارد و اگر رسانه ای پا را از نقد سازنده فراتر بگذارد و هدفش بی ثبات کردن کشور باشد و یا اسناد محرمانه را با هدف خدشه وارد کردن به امنیت منتشر کند مورد پیگرد قضایی قرار می‌گیرد و دادگاه روسیه مجازات آن را تعیین می‌کند که مواردی طی سال های اخیر وجود داشته است .

دکتر برمک بیات - استاد دانشگاه و خبرنگار سابق صدا و سیما در مسکو