فروش کلیه؛ از فقر تا سودجویی

پیشتر هم حسن هاشمی، وزیر بهداشت هشدار داده بود تعداد بیماران دیالیز ظرف ده سال آینده دو برابر خواهد شد؛ یعنی حدود 50 تا 60 هزار بیمار دیالیزی در کشور خواهیم داشت.

خیلی از این بیماران دیالیزی، قبل از این که به بیماری‌های کلیوی دچار شده باشند، به یکی از بیماری‌های مزمن مبتلا بوده‌اند؛ بیماری‌هایی مثل دیابت و فشارخون که عمدتا از سبک غلط زندگی ما ریشه می‌گیرد.

پیشتر هم دکتر رشید رمضانی، قائم‌مقام مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید کرده بود مهم‌ترین علت دیالیزی شدن، مبتلا بودن به بیماری‌ دیابت و سپس فشار خون است. علاوه بر آن، عفونت‌های کلیوی، ابتلا به بیماری‌‌های سیستم ایمنی و مشکلات مادرزادی هم از دیگر دلایل ابتلا به دیالیز است.

به گفته این مقام مسئول، اگر بحث کنترل دیابت، کنترل فشار خون، تحرک بیشتر، کم‌مصرف کردن نمک و شیرینی را جدی بگیریم، شک نکنید می‌شود با مشارکت همگانی، این بیماری را کنترل کنیم.

تخت‌های ناکافی دیالیز

در شرایطی که گفته می‌شود سالی 20 درصد به بیماران دیالیزی کشور اضافه می‌شود، در این شرایط طبیعی است که باید تخت‌های دیالیز هم افزایش یابد تا بتواند جوابگوی نیازمندی‌های بیماران جدید باشد.

هم‌اکنون حدود 4500 دستگاه دیالیز در کشور داریم که با توجه به نیاز سال‌های آینده، تخمین‌زده می‌شود حداقل به هفت تا ده هزار تخت جدید دیالیز نیاز داریم تا بتوانیم نیازهای پنج سال آینده را تامین کنیم.

البته در شرایطی که اصلاح سبک زندگی میان ایرانی‌ها جدی گرفته شود و سالی هم 20 درصد به بیماران دیالیزی ما اضافه نشود، آن وقت در چنین شرایطی می‌توان امیدوار بود نیاز مبرمی به افزایش تخت‌های دیالیز پیدا نخواهیم کرد.

نرخ قانونی فروش کلیه 15 میلیون تومان

وقتی روزی هفت تا ده بیمار نیازمند پیوند عضو در صف طولانی انتظار از دنیا می‌روند و وقتی به گفته کتایون نجفی‌زاده، رئیس اداره شبکه فراهم‌آوری اعضای پیوندی وزارت بهداشت هر ساله از بین پنج تا هشت هزار مورد مرگ مغزی تنها اعضای 800 بیمار مرگ مغزی به نیازمندان اهدا می‌شود. در این شرایط باید به بیمار نیازمند به پیوند عضو حق داد از هر طریقی که شده به دنبال پیدا کردن عضو پیوندی باشد.

همین نیاز ضروری بیماران موجب شده خیلی‌ها به شکل علنی، تبلیغات فروش کلیه خودشان را روی دیوارهای نزدیک بیمارستان‌ها بچسبانند یا در هر جایی که احساس کنند بیماران کلیوی از آنجا تردد می‌کنند، آگهی فروش کلیه خود را به دست آنها برسانند.

هاشم قاسمی، رئیس انجمن حمایت از بیماران کلیوی به جام‌جم خبر می‌دهد که الان به هر اهداکننده کلیه که از مسیر قانونی این انجمن به اهدای کلیه‌اش اقدام کند، مبلغی حدود 15 میلیون تومان به عنوان هدیه ایثار پرداخت می‌شود که البته بیشتر این مبلغ از سوی خیران تامین می‌شود.

اما کم نیستند افرادی که به این رقم‌ها هم قانع نیستند و می‌خواهند با فروش کلیه خود به مبلغی بالاتر از نرخ‌های قانونی، اوضاع مالی زندگی‌شان را سروسامان ببخشند.

این روزها با گسترش فضای مجازی، تبلیغ فروش کلیه هم ابعاد گسترده‌تری پیدا کرده است. بیشتر افرادی که اقدام به فروش کلیه می‌کنند، از ضعیف‌ترین اقشار جامعه هستند که به عنوان آخرین راه، حاضر شده‌اند کلیه‌شان را به حراج بگذارند.

آیا هنوز هم دلالی کلیه داریم؟

براساس قانونی که حدود دو سال قبل تصویب شد، پیوند عضو ایرانی‌ها به اتباع غیرایرانی جرم است. با این حساب، الان یک ایرانی نمی‌تواند کلیه‌اش را به یک خارجی بفروشد. تا قبل از اجرای این قانون، برخی دلالان پیوند عضو پیدا می‌شدند که بیماران متمکن کشورهای حوزه خلیج فارس را به ایران می‌کشاندند و کلیه اتباع ایرانی را به آنها می‌فروختند. این وسط، دلال کلیه خیلی بیشتر از فرد اهداکننده عضو سود مالی می‌برد.

با برچیده شدن این شرایط، حالا بازار دلالی کلیه به شکل محدود و زیرزمینی شکل گرفته است، طوری که گاه افرادی پیدا می‌شوند که با پیدا کردن بیماران ثروتمند تلاش می‌کنند صف انتظار برای پیوند عضو را دور بزنند و با جست‌وجو میان افراد مایل به اهدای عضو، کلیه پیوندی را در زمان کمتری به بیمار برسانند.

این دلالان با مسیر قانونی که در انجمن حمایت از بیماران کلیوی شکل گرفته، سر و کار ندارند و تنها هدفشان، جلب رضایت بیماران ثروتمندی است که حاضرند با پرداخت ده‌ها برابر نرخ قانونی، کلیه پیوندی را دریافت کنند. قطعا برخورد قاطع با این افراد انگشت شمار می‌تواند این فعالیت غیراخلاقی را برچیند و موجب شود همه بیماران کلیوی، در شرایط یکسانی منتظر دریافت عضو پیوندی باشند.