داستان عاشقان سینما

این مستند‌ها در طول سالیان گذشته توسط افراد مختلف ساخته شده و دارای شباهت ساختاری نیست اما همگی حاوی یک نکته مهم است. سوژه این فیلم‌ها چهره‌های تاثیرگذار سینماست که ساختن یک پرونده تصویری درباره آنها می‌تواند علاوه بر به وجود آوردن سند تاریخی، کارکرد هنری هم داشته باشد.

این فیلم‌های مستند خود دارای ساختار و شیوه متفاوتی در برخورد با سوژه هستند و مسلما متناسب با چهره‌ای که قرار است روایت کنند فیلم تغییر خواهد کرد. به‌عنوان مثال در مستندی که در تلویزیون فرانسه درباره عباس کیارستمی ساخته می‌شود از همان شیوه مورد علاقه او در فیلم‌سازی استفاده می‌شود که بر مبنای یک رئالیزم محض بنا شده و حتی زاویه دید دوربین همانند فیلم زندگی و دیگر هیچ او و در همان لوکیشن رودبار و رستم آباد طراحی می‌شود. در نمونه دیگر درباره باستر کیتون غول کمدی صامت از فیلم‌های او استفاده می‌شود و از دوره‌ای که کیتون در مقابل ورود صدا به سینما کوتاه می‌آید، دیگر آن ستاره سینمای صامت نیست.

در دوبله این مجموعه به جای راوی از صدای شوخ و شنگ و شاداب زنده یاد محمد حسین باغی استفاده شده که بسیاری از تیزرهای کمدی کلاسیک‌های دهه 60 را گویندگی کرده است.

مجموعه سینمای عصر ما بیشتر از همیشه یک خلأ و نقص بزرگ در سینمای مستند ایران را نمایان می‌کند. این که چرا فیلم‌های زندگینامه‌ای و بیوگرافی درباره چهره‌های سینمای ایران ساخته نمی‌شود. البته در همه دوره‌ها و به صورت مقطعی این اتفاق افتاده که متاسفانه حاصل قابل توجه نبوده است. نمونه مشخص این نکته مجموعه فیلم‌هایی است که در دهه 80 درباره سینماگران ایرانی ساخته شد و در دو سه مورد با اعتراض همین چهره‌ها روبه‌رو شد زیرا بیشتر از آن‌که فیلم محلی برای معرفی یک شخصیت و کارنامه اش باشد محلی برای تجربه‌های فرمی و نمایش کارگردانی‌های ناشیانه و نامتعارف فیلم‌سازانی شد که آگاهی چندانی از سوژه نداشتند و به همین دلیل اکثر بزرگان سینمای ایران و اصولا رشته‌های هنری هنگامی که با پیشنهادی برای ساخت مستندی درباره خود مواجه می‌شوند واکنش منفی نشان می‌دهند.

ساخت مستند پرتره آن هم درباره یک فیلم‌ساز اصول و قواعد کلاسیکی دارد که باید رعایت شود و این در بسیاری از فیلم‌های مجموعه سینمای عصر ما به چشم می‌خورد و از این جهت این فیلم‌ها می‌تواند کارکرد آموزشی بالایی برای مستندسازان جوان ایرانی داشته باشد.

علیرضا قاسم بریشی