تالاب گاوخونی در مسیر احیا

به گزارش جام‌جم، مدت‌هاست کارشناسان برای خشکی گاوخونی و پیامدهایش به مسئولان هشدار می‌هند؛ اما هنوز نتیجه‌ای حاصل نشده، تا به امروز که این هشدارها جدی تر شده و گفته می‌شود شعاع انتقال ریزگردهای ناشی از خشک‌شدن این تالاب بیش از هزار کیلومتر برآورد شده و پهنه وسیعی از استان‌های اصفهان، چهارمحال‌وبختیاری، قم، فارس، مرکزی، سمنان و تهران در فاصله 500 کیلومتری آن را در برمی‌گیرد.

گاوخونی در سال 78 برای اولین‌بار به‌طور کامل خشک شد که این خشکی به‌دلیل قطع جریان آب ورودی از زاینده‌رود به تالاب بود و در سال‌های گذشته نیز ادامه داشت تا زمستان سال 84 که در اثر یک بارندگی خوب در حوضه آبگیری شد و نزدیک یک سال آب داشت، اما دوباره و تا به امروز به خاطر مسائل اقلیمی یعنی میزان بالای تبخیر و گرما دوباره خشک شد.

البته سال گذشته و با احیای شورای عالی آب در دولت یازدهم و تشکیل جلسات متعدد، مدیریت یکپارچه حوضه آبریز زاینده‌رود به تصویب رسید و قرار شد با مشارکت مردم و دستگاه‌های مرتبط پس از ده سال آب رودخانه زاینده رود به تالاب بین‌المللی گاوخونی برسد. همچنین بنا به دستور رئیس‌جمهور قرار شد زاینده رود هیچ گاه شاهد خشکی کامل نباشد، حتی زمانی که آب به اندازه کافی نباشد. اما این تصمیمات هیچ گاه تحقق نیافت.

رمقی برای گاوخونی باقی نمانده

فرهاد امینی، مسئول دبیرخانه مدیریت زیست بومی تالاب بین‌المللی گاو خونی در خصوص آخرین وضعیت گاوخونی به جام‌جم می‌گوید: تالاب گاوخونی هم اکنون خشک است و فقط در نیزارهای دلتای ورودی و یکی از نهرهای ابتدای تالاب به‌نام شاخِ کوه سیاه، مقدار کمی آب وجود دارد که از منابع زه آب‌های کشاورزی، پساب فاضلاب و مقدار قابل توجه نیز از یکی از چاه‌های ارتزین منطقه که آب خروجی آن قابل کنترل نبوده و به تالاب می‌ریزد، تامین می‌شود.

وی تصریح می‌کند: اما مساله اصلی این است که هیچ کدام از اینها، منابع پایدار تامین تالاب نیست.

حقابه گاوخونی پیشاپیش فروخته شده است

در همین حال اسفندیار امینی، مدیر کانون خبرگان کشاورزی استان اصفهان به جام‌جم می‌گوید: شواهد نشان می‌دهد که عزم جدی برای احیای سریع تالاب گاوخونی از سوی مسئولان وجود ندارد.

وی در اثبات این ادعای خود می‌افزاید: در سال‌های معمول که بارندگی خوب باشد، 1492 میلیون مترمکعب آب از منابع مختلف می‌تواند وارد سد زاینده رود شود که وزارت نیرو فقط می‌تواند 384 میلیون مترمکعب از آن را بفروشد و مابقی را باید به حقابه داران اختصاص دهد، این درحالی است که هم اکنون وزارت نیرو معادل 1291 میلیون متر مکعب آب را فروخته و استان‌های چهار محال و بختیاری، یزد و اصفهان در حال برداشت از این آب هستند و این یعنی 907 میلیون مترمکعب بیش از آنچه وجود داشته، فروخته شده است و حال این پرسش مطرح است بر فرض این که امسال هم بارندگی خوب باشد، مسئولان چگونه و از کجا می‌خواهند حقابه تالاب گاوخونی ( که قبلا آن را پیش فروش کرده‌اند) را تامین کنند.

وزیرنیرو پاسخگو باشد

حیدرعلی عابدی، نماینده مردم اصفهان در مجلس نیز با بیان این که در مصوبه شورای عالی آب، حقابه زاینده رود مشخص شده است، می‌گوید: زاینده رود متعلق به اصفهان است، با این حال این حق نادیده گرفته می‌شود.

وی می‌افزاید: قصد داریم این مساله را به صحن علنی مجلس بکشانیم و وزیر نیرو باید در مجلس پاسخ دهد، زیرا آنچه باعث نابودی زاینده رود شده است، نه کاهش بارش ها، که مدیریت ناصحیح آب و برداشت‌های بی‌رویه در بالادست است.

آخرین اقدامات برای نجات تالاب

در همین حال مسئول دبیرخانه مدیریت زیست بومی تالاب بین‌المللی گاوخونی می‌گوید: با راه اندازی طرح ملی حفاظت از تالاب‌ها کشور اقداماتی هم برای احیای گاوخونی در نظر گرفته شده که مراحل اول و دوم از فرآیند پنج مرحله‌ای مدیریت زیست بومی تالاب گاوخونی اکنون در حال اجراست.

به گفته وی، پنج مرحله این طرح شامل مشخص کردن ذی‌نفعان، تدوین برنامه، تصویب، ایجاد ساختار اجرایی و گام پنجم ابلاغ برنامه برای اجرا به دستگاه‌هاست.

آه گاوخونی به استان‌های دیگر هم می‌رسد

به اعتقاد کارشناسان محیط‌زیست، زمانی که رودخانه زاینده‌رود خشک و بدون آب می‌شود، پوشش گیاهی تخریب شده و خاک بدون پشتوانه زیست محیطی می‌شود، همچنین با خشکی رودخانه، خاک براحتی حرکت می‌کند و به‌دنبال این موضوع گرد و غبار در سطح منطقه ایجاد می‌شود. بر این اساس گرد و خاک ناشی از خشک شدن تالاب، بیماری‌زا و موجب بیماری‌های تنفسی و ابتلا به سرطان می‌شود که نه تنها برای ساکنان منطقه شرق اصفهان و تالاب خطرآفرین است که این ریزگردها با باد به تمامی استان‌های مجاور پراکنده خواهد شد.

نفیسه راهداری

جام‌جم اصفهان