آبسه، نشانه عفونت دندان

آبسه وضعیتی است به دنبال عفونت دندانی و درگیر شدن مغز دندان یا پالپ دندان. عفونت از طریق انتهای کانال، به اطراف ریشه می‌رسد و در نهایت تجمع میکرو ارگانیسم‌ها شکل می‌گیرد و تداخل میکروبی آنجا اتفاق می‌افتد و اگر شرایط دیگر هم مهیا شود، تبدیل به آبسه می‌شود. آبسه یعنی یک فرآیند حاد یعنی تجمع چرک در یک مجموعه با علائم حاد که منشاء آن چند میکروبی است. البته در کنار اینها ما آبسه‌های غیر‌دندانی هم داریم که در اطراف فک و دهان رخ می‌دهد. مثلا از سینوس عفونت به دندان منتقل می‌شود. گاه این عفونت‌ها سیستم متابولیک بدن را به هم می‌ریزد که این موارد اورژانس محسوب می‌شود و باید به دندانپزشک مراجعه کرد.

‌ آیا عفونت دندان عقل هم عارضه‌ای ایجاد می‌کند؟

این عفونت ممکن است به عقب‌تر یعنی فضای حلق یا به سمت پایین‌تر یعنی کف دهان، زیر زبان برود یا از آنجا پایین از رفته و به قفسه صدری بیمار هم برسد. پس لازم است عفونت‌ها را جدی بگیریم .

‌ چگونه می‌توان از بروز پیوره پیشگیری کرد؟

پیوره یعنی عفونت نسوج نگهدارنده دندانی. علت اصلی پیوره، تجمع پلاک میکروبی در ناحیه حاشیه شیار لثه است. وقتی پلاک میکروبی در این ناحیه تشکیل می‌شود. درگیری میکروارگانیسم‌ها در این ناحیه و استفاده آنها از مواد غذایی باعث رشد و تکثیر میکروارگانیسم‌ها می‌شود. این میکروارگانسیم‌ها محصولاتشان را به داخل شیار لثه می‌ریزند. به دنبال آن الیافی که باعث چسبیدن لثه به دندان می‌شود، سست و آهسته آهسته در محل، کیسه‌ای درست و لثه از دندان جدا می‌شود. در کیسه میکروارگانسیم‌ها تجمع می‌یابند و از نظر محیطی اکسیژن هم به کیسه نمی‌رسد و در نتیجه میکروارگانیسم‌های بی‌هوازی رشد می‌کنند و محصولات آنها استخوان فک را تخریب می‌کند و فرآیند بیماری شروع و دندان فرد لق می‌شود. پس، عامل اصلی پلاک میکروبی است و بهترین راه پیشگیری، مسواک زدن روزانه یعنی رعایت بهداشت دهان و دندان است.

‌ علل زمینه‌ای که بیشتر فرد را مستعد بیماری دهان و دندان می‌کند، چیست؟

دو مساله باعث ضعف سیستم ایمنی می‌شود که این دو عبارت است از: سیگار و الکل. دو عادت غلط که می‌تواند به ضعف سیستم ایمنی هم از نوع سلولی و هم از نوع خونی منجر شود. این دو عامل، فرد را مستعد عفونت‌های ویروسی و میکروبی می‌کند، چون باعث نقص ایمنی فرد می‌شود. البته عامل سومی نیز در کشور ما وجود دارد که آن بیماری دیابت است. افراد دیابتی مستعد آبسه‌های متعدد لثه و اطراف دندان و حتی نوک ریشه هستند. حتی عفونت‌های اطراف ریشه دهان را به عنوان عارضه ششم دیابت ذکر کرده‌اند. نکته آخر بحث چاقی‌هاست که آمار آن رو به افزایش است. چاقی در آینده از نظر فیزیوپاتولوژی یا آسیب‌شناسی می‌تواند زمینه‌ساز دیابت باشد، اما چاقی می‌تواند مقداری هم باعث عدم تعادل در سیستم ایمنی شود و فرد را مستعد عفونت‌ها کند.

‌ به فرد 65 ساله‌ای که تحلیل لثه دارد چه راهکاری پیشنهاد می‌کنید؟

این فرد بیماری لثه دارد، پیوره دارد و بتدریج در معرض تحلیل رفتن لثه قرار می‌گیرد. چنین شخصی باید مراجعه به متخصص داشته باشد و از پیشرفت فرآیند بیماری جلوگیری کند و با درمان مناسب که یا جراحی یا غیر جراحی است مشکل قابل برطرف شدن است.

‌ آیا خوددرمانی در آبسه دندان توصیه می‌شود؟

خیر. با روش خودمراقبتی باید از بروز آبسه دندان پیشگیری کرد. اما خوددرمانی ممنوع است. این افراد باید به دندانپزشک مراجعه کنند که اگر لازم است برش در محل انجام شود و تخلیه صورت گیرد. گاه پالپ‌تراپی انجام می‌شود و گاهی دندان فرد باید کشیده شود. مصرف خود سرانه آنتی‌بیوتیک در آبسه توصیه نمی‌شود و باید کانون عفونت برداشته شود.

دکتر بهزاد هوشمند

جراح لثه