سکوت به احترام استاد

سکانس مرگ مفتش شش‌انگشتی با بازی تماشایی او و البته صدای یک زنده‌یاد دیگر ـ ایرج ناظریان ـ را در سریال ماندگار «هزاردستان» ساخته یک هنرمند فقید دیگر، علی حاتمی به یاد بیاورید؛ او در شب عروسی‌اش و در لباس دامادی، به‌وسیله غلام عمه ـ برادرزاده شعبان استخوانی ـ و به قصد خونخواهی به قتل می‌رسد. وقتی با لباس غرق در خون، وارد خیابان می‌شود، رضا خوشنویس بالای سرش می‌رود و از او می‌پرسد: اسلحه‌ات کجاست؟ مفتش شش‌انگشتی جواب می‌دهد: زیر کتفم. و وقتی در ادامه رضا خوشنویس از او می‌پرسد، پس چرا از آن استفاده نکردی؟ بی‌رمق می‌گوید: خسته شده بودم، خسته. و به این ترتیب یکی از منحصربه‌فردترین شخصیت‌های این مجموعه به یادماندنی، چشم‌هایش را روی زندگی می‌بندد؛ شخصیتی که به گفته علی حاتمی، ترکیبی از آدم‌هایی همچون آیرم، سرپاس مختاری، سرهنگ درگاهی، پاسبان عباس بختیاری (معروف به شش‌انگشتی) و پاسیار یحیی رادسر (ادیب‌السلطنه) بود.

رشیدی در ملودرام محبوب «گل‌های‌داوودی» ساخته رسول صدرعاملی هم مرگ را تجربه کرده بود. او در این فیلم نقش عباس صفاری، پدر شخصیت اصلی قصه، جواد ـ با بازی بیژن امکانیان ـ را بازی می‌کند که برای ارتکاب مرگی اتفاقی، ناخواسته و در پی مشاجره دوستش به 25 سال زندان محکوم شده است. او 20 سال از محکومیت خود را سپری می‌کند و به دلیل حسن‌رفتار، پنج سال عفو می‌خورد و قرار است تا مدتی دیگر آزاد شود. اما صفاری نمی‌تواند چشم بر واقعیت‌های زندان ببندد و ساکت بنشیند، برای همین وقتی می‌بیند مامور خطاکاری به نام پاسبان زعفرانی، به جوانان زندان، مواد مخدر می‌دهد، با او درگیر شده و وی را به باد کتک می‌گیرد. در ادامه هم، او را برای تنبیه به سلولی انفرادی می‌فرستند و خود زعفرانی که از صفاری، کینه به دل گرفته به قصد جبران با باتوم ضرباتی به سر و صورت او وارد می‌کند و باعث مرگش می‌شود. او در «تاتوره» ساخته کیومرث پوراحمد هم نقش شخصیتی آزادیخواه و مبارز به نام گرگو را به‌عهده دارد که یک آمریکایی مست را از مرگ نجات می‌دهد و به خانه‌اش می‌برد، اما آمریکایی مزد کار خوب و انسانی گرگو را می‌خواهد با عملی ناپسند بدهد، ولی گرگو سر می‌رسد و مجازاتش می‌کند. در پایان فیلم و پس از شورش‌هایی که علیه کارفرماهای مزدور و آمریکایی‌ها صورت می‌گیرد، جسد گرگو در شن‌های ساحل پیدا می‌شود.

رشیدی در اثر دیگری از پوراحمد هم سرنوشتی تراژیک پیدا می‌کند؛ او در فیلم «بی‌بی چلچله»، نقش یک راننده کامیون به نام جوادآقا را دارد که شخصیت کودک قصه، مجید، رابطه‌ای دوستانه با او برقرار می‌کند. جواد آقا در ادامه فیلم و در تصادف کامیونش با قطار کشته می‌شود و مجید بعدها می‌فهمد که جوادآقا پدر واقعی‌اش بوده است.

با این همه و دیگر مرگ‌های تلویزیونی و سینمایی که در قالب کاراکترهای مختلف اتفاق افتاد و البته پایان حیات واقعی داوود رشیدی که متاسفانه روز گذشته به حقیقت پیوست، اتفاقا این هنرمند نازنین به دلیل بارها زیستن در نقش شخصیت‌های متفاوت و خلق آثاری تماشایی در تئاتر، تلویزیون و سینما به عنوان بازیگر، کارگردان، نویسنده و مترجم و خدماتی که در همه این سال‌ها بی‌چشمداشت، برای هنر نمایشی این سرزمین انجام داد و شاگردانی که امروز دیگر خود به استادانی تبدیل شده‌اند، امروز از همیشه زنده‌تر است و هرگز با مرگ، متوقف نخواهد شد و به پایان نمی‌رسد. هرچند تالم ناشی از فقدان او برای خانواده عزیز و هنرمندش ـ بویژه بانو احترام برومند، همسرش که یک عمر عاشقانه با هم زندگی کردند ـ ، همکاران و دوستدارانش غیرقابل انکار است و جای خالی این هنرمند برای همیشه احساس خواهد شد.

مراسم تشییع

پیکر داوود رشیدی، بازیگر پیشکسوت تئاتر، تلویزیون و سینما که صبح روز گذشته به دلیل ایست قلبی بدرود حیات گفت، ساعت 9 صبح فردا، از مقابل تالار وحدت به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) تشییع می‌شود. این هنرمند در سال‌های اخیر از بیماری آلزایمر رنج می‌برد.

بیوگرافی

داوود رشیدی، متولد 25 تیر 1312

دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر

فارغ‌التحصیل در رشته کارگردانی و بازیگری تئاتر و لیسانس حقوق سیاسی از دانشگاه ژنو

سرپرست گروه تئاتر «امروز»

برخی از آثار سینمایی: آقای هیروگلیف، رهایی، هیولای درون، تاتوره، بی‌بی چلچله، شیلات، خانه عنکبوت، گل‌های داوودی، راه افتخار، خط آتش، ملاقات با طوطی، تکیه بر باد

برخی از آثار تلویزیونی: هزاردستان، گرگ‌ها، کلاه پهلوی، مختارنامه، بازگشت پرستوها، گل پامچال، آوای فاخته، امام علی (ع)، عطر گل یاس، آخرین ستاره شب، کوچک جنگلی

برخی از آثار تئاتری: پیروزی در شیکاگو، دیکته و زاویه، ریچارد سوم، آقای اشمیت کیه؟

جمشید مشایخی

همــکاری من با داوود رشیدی از همان ابتدای ورود به ایران آغاز شد و همکاری‌های فراوانی با هم داشتیم. به هیچ وجه رفتنش را باور نمی‌کنم و الان شوکه شده‌ام و نمی‌دانم چه بگویم. به‌خانواده، فرزندان و همه دوستداران و عزیزان هنر و هنرمندان تسلیت می‌گویم.

علیرضا داوودنژاد

علیرضـــــا داوودنژاد، نویسنده و کارگـــردان سینمای ایران از جمله کسانی است که تجربه همکاری با داوود رشیدی را در فیلم‌هایی چون «خانه عنکبوت» و «ملاقات با طوطی» داشت. وقتی برای صحبت درباره این هنرمند فقید با داوودنژاد تماس گرفتیم، او حال خوشی نداشت و از این اتفاق تلخ، متاثر بود و گفت هنوز نتوانسته درگذشت رشیدی را هضم و باور کند. کارگردان «مصائب شیرین» و «کلاس هنرپیشگی» در گفت‌وگو با جام‌جم فقط به گفتن این جمله کوتاه بسنده کرد: من به همه کارهایی که می‌توانستم برای داوود انجام دهم و نداده‌ام، فکر می‌کنم.

عزت‌الله انتظامی

من ارادت زیادی به داوود رشیدی داشتم. او یکی از بهترین همکاران من بود که همکاری نزدیک با او داشتم، متاسفانه زود ما را ترک کرد. داوود رشیدی اطلاعات بسیاری داشت. زبان فرانسه را هم بخوبی بلد بود، شخصیتی داشت که با همه کنار می‌آمد و درصدد رفع مشکلات دیگران برمی‌آمد. برای خانواده و دختر او آرزوی صبر دارم. او یکی از عزیزترین همکاران من بود، وقتی خبر فوت او را شنیدم بسیار غمگین شدم، او یکی از افرادی بود که من با او زندگی کردم و دوستی زیادی با او داشتم. ما ناگهان او را از دست دادیم، پیدا کردن چنین دوستی در این زمانه دیگر ممکن نیست. امیدوارم غم آخر همه دوستان و هنردوستان این کشور باشد.

علی نصیریان

واقعا نمی‌دانم چه می‌توانم بگویم. پاره‌ای از تن ما جدا شد. این اتفاق بسیار من را ناراحت کرده است و من این ضایعه ناگهانی و ناگوار را به همه هنرمندان و هنردوستان تسلیت عرض می‌کنم.

سیاوش طهمورث

سیــاوش طهمـــورث، بازیگــــــر پیشکســــوت سینما درباره درگذشت داوود رشیدی به جام‌جم گفت: داوود رشیدی، مرد بی‌نظیر و انسان بزرگی بود که از میان ما رفت. اولین گروه حرفه‌ای تئاتر که عضوش شدم، گروه تئاتر «امروز» به سرپرستی آقای رشیدی بود. بعدها هم که کارم را ادامه دادم، به تلویزیون و سینما رفتم، همیشه دوستی ما ادامه داشت. ایشان هم همیشه به من لطف داشت و من هم دوستش داشتم. سال‌ها بعد و در سریال «گرگ‌ها» ساخته داوود میرباقری هم با ایشان همکاری کردم. چیز دیگری درباره ایشان نمی‌توانم بگویم، به جز این‌که واقعا سرمایه بزرگی را از دست دادیم.

پیام تسلیت وزیر ارشاد

طبق اعلام روابط عمومی معاون هنری وزارت ارشاد، علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی روز گذشته طی تماس تلفنی با خانواده داوود رشیدی، ضمن ابراز ناراحتی به خاطر از دست دادن یکی از بهترین هنرمندان پرتوان، بادانش و خوش‌ذوق کشور، برای بازماندگان صبر و شکیبایی مسالت داشت.

پرویز پرستویی

به‌شخصه بسیار ناراحت هستم و از شنیدن خبر درگذشت داوود رشیدی حالم بد شد. در طول ساخت سریال «آوای فاخته» شش ماه با ایشان در کرمان زندگی کردم و بسیار در بازیگری و در منش آموختم. معتقدم انسان شریفی را از دست دادیم. بازیگر، مترجمی خوب و کارگردان متبحر تئاتر که برای حرفه‌اش ارزش قائل بود. متاسفم یکی از پنج نفر بازیگری، که همیشه از آنها یاد گرفتم، عروج کرد. من درگذشت ایشان را به جامعه هنری و خانواده‌‌شان تسلیت می‌گویم.

حجت‌الله ایوبی‌ رئیس سازمان سینمایی

بر زمینی که نشان کف پای تو بود /سال‌ها سجده صاحب‌نظران خواهد بود

چه غم‌انگیز است غروب ستاره‌ای درخشان از آسمان فرهنگ و هنر ایران. و چه دردناک است خداحافظی با مردی فرهیخته و مهربان. چهره آرام و دلنشینی که می‌ماند برای همیشه در خاطره تاریخی یک ملت. او همیشگی است چون از جنس بودن است و روشنایی. از این پس هر جا نور هست، هر جا روشنایی و ستاره هست می‌توان از او سراغ گرفت. در باغ و بوستان هنر ایران، در لابه‌لای شقایق‌ها آنجا که به احترام بالا می‌رود پرچم سینمای ایران، داوود رشیدی را می‌شود دوباره دیدار کرد. در قله‌ها، در سینه‌های مالامال از عشق و ایمان، آنجا که سخن می‌رانیم از اراده، خودباوری، اعتماد و گفته می‌شود واژه زیبای پدر، همسر، خانواده، و انسان داوود رشیدی هست. باغبان پیر گلشن رازهای ناب انسانی از میانمان رفت. اما او هست و همیشه خواهد ماند در خاطرمان.

پیام تسلیت معاون هنری وزیر ارشاد

علی مرادخانی در پیام تسلیتی نوشت: استاد داوود رشیدی هنرمند فرهیخته و توانای عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون در پی بیماری دار فانی را وداع گفت و خیل عظیم علاقه‌مندان و هنردوستان خود را به سوگ نشاند. کارنامه درخشان فعالیت‌های هنری ایشان به تنهایی گویای نبوغ هنری و توانایی بالای ایشان در عرصه هنر است و این آثار همیشه نام و یاد او را در تاریخ فرهنگ و هنر این مرز و بوم زنده نگه خواهد داشت.

علی رستگار

فرهنگ و هنر