بازار‌مصرف؛ نیاز فوری واحدهای تولیدی

نتایج پایش واحدهای صنعتی:

براساس پایش 2250 واحد صنعتی استان قم در اواخر سال 94 و اوایل سال 95 توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت استان قم نتایج ذیل حاصل شده است:

الف) 24 درصد واحدهای تولیدی استان تعطیل هستند.

ب) 76 درصد واحدهای تولیدی، فعال یا نیمه فعال هستند، از این واحدها 65 درصد نیمه فعال (زیر 50 درصد ظرفیت تولید) هستند و فقط 10درصد آنها بالای 70 درصد ظرفیت خود فعالیت می‌کنند.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت به طور میانگین حداقل 60 درصد ظرفیت واحدهای تولیدی استان غیرفعال است. این آمار را تقریبا با همین نسبت‌ها می‌توان به عنوان میانگین کشوری در نظر گرفت چرا که عمده مشکلات واحدهای تولیدی در کشور مشابه هم هستند.

همان‌طور که ملاحظه می‌شود حدود 72 درصد واحدهای فعال مهم‌ترین مشکل خود را نداشتن بازار مصرف عنوان کرده‌اند. موارد دیگر هم به‌عنوانی به بازار مصرف بر‌می‌گردند. کمبود نقدینگی واحدها در اثر فروش نرفتن کالای تولیدی است. بخش عمده‌ای از مشکلات مالیاتی و عدم توان برای تأمین مواد اولیه نداشتن نقدینگی است که خود ناشی از نداشتن بازار مصرف است. رئیس اتاق بازرگانی ایران هم در دیدار رمضانی بخش خصوصی با ریاست محترم جمهور هر دو مشکل تقاضا و تأمین مالی را به عنوان موانع اصلی بخش تولید در کشور بیان کرده‌اند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت مشکل عمده و اصلی واحدهای تولیدی در حال حاضر نداشتن بازار مصرف است که نیازمند راهکارهای کوتاه‌مدت فوری است تا بحران فعلی مرتفع شود.

البته بازار مصرف یک معلول است و علت نداشتن بازار فروش ناشی از عوامل مختلف فرهنگی و اجرایی است. متاسفانه باور به کالای خارجی، عدم خرید کالای داخلی توسط مردم و برخی دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و عمومی، عدم فرهنگسازی کافی و مناسب برای مصرف کالای داخلی، ضعف شدید واحدهای تولیدی در بازاریابی و تبلیغات و‌... از مشکلات فرهنگی جامعه در این زمینه است. واردات بی‌رویه، کالاهای قاچاق فراوان، قیمت تمام شده بالا، سودهای بالای بانکی، عدم همکاری برخی ارگان‌های دولتی با بخش تولید، مالیات و ارزش‌افزوده، قوانین و مقررات مزاحم، خدمات پس از فروش نامناسب و‌... از دیگر مشکلات اجرایی بخش تولید است که به مشکلی به نام نداشتن بازار فروش منجر شده است. در حال حاضر دولت در حال تزریق نقدینگی به واحدهای تولیدی است که اقدام مناسبی است. اما اگر این کار شتابزده انجام شود و بدون در نظر گرفتن راهکارهای لازم برای ایجاد بازار برای واحدهای تولیدی انجام شود ممکن است باعث بدهکارتر شدن واحدهای تولیدی شود!

راهکارهای پیشنهادی:

1ـ توجه ویژه به بازار داخلی: بسیاری از کشورهای صنعتی توجه ویژه‌ای به بازار داخلی خود دارند. نشریه اکونومیست در گزارشی در نوامبر 2015 به بررسی اقتصاد جهان در سال 2016 پرداخته است. بر اساس این گزارش در کره جنوبی اولویت دولت به کندی در حال تغییر است تا اقتصاد صادرات محور به اقتصادی برپایه تقاضای داخلی تبدیل شود. همچنین طبق این گزارش، دولت چین به دنبال مدل اقتصادی متوازن‌تری است که برپایه تقاضای پایدار داخلی استحکام یابد. یافتن بازارهای صادراتی هم می‌تواند به عنوان یک راهکاراساسی مد نظر باشد اما با توجه به زمانبر بودن آن، و این که نیازمند اقدامات فرهنگی، قانونی، زیرساختی و ... است در کوتاه مدت جوابگو نیست هرچند باید به عنوان یک راهبرد به موازات توجه به بازار داخلی مد نظر قرار گیرد. بنابراین مهم ترین تمرکز دولت باید بر بازار داخلی معطوف باشد.

2ـ‌ توسعه بازارهای صادراتی: توسعه از طریق دیپلماسی اقتصادی، تسریع درپرداخت مشوق‌های صادراتی، توجه به بازار کشورهای منطقه بخصوص روسیه و...

3ـ اقدام همه جانبه فرهنگی: توسط نهادهای کشور به منظور فرهنگسازی مصرف کالای داخلی

4ـ ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای: با هدف عرضه کالای داخلی که جای آن در کشور بسیار خالی است.

5ـ راه‌اندازی حرکت‌های مردمی: در ایجاد فروشگاه‌های مردمی برای خرید غیرتمندانه کالای داخلی

6ـ افزایش مالیات بر ارزش افزوده: برای فروش کالای خارجی و کاهش آن برای عرضه و فروش کالای داخلی

7ـ الزام فروشگاه‌های دولتی به عرضه محصولات داخلی و عدم عرضه محصولات خارجی

8ـ حمایت از فروشگاه‌های عرضه کننده کالای ایرانی

9ـ آموزش اصناف و فرهنگسازی برای عرضه و حمایت از کالای داخلی

10ـ آشناسازی اصناف با تولیدات داخل و مزیت‌های آن با توجه به عدم آشنایی اصناف با بسیاری از تولیدات ملی

11ـ اصلاح قوانین مرتبط با مالیات و ارزش‌افزوده به نفع بخش تولید کشور

12ـ کنترل واردات و نظام تعرفه‌گذاری مناسب

13ـ مبارزه همه جانبه با قاچاق کالا

14ـ گسترش فرهنگ خدمات پس از فروش واحدهای تولیدی

مهم‌ترین مشکلات واحدهای تولیدی

اکبر ابدالی محمدی

عضو انجمن مدرسان اقتصاد مقاومتی