سرنخ برنج آلوده وارداتی

خبرهای چند روز اخیر، ماجرای ناسالم بودن برخی برنج‌های وارداتی را که در سال‌های اخیر چند‌بار مطرح شد و به نتیجه‌ای نرسید، دوباره مطرح کرده است.

از یک سو، معاون اجرایی رئیس‌جمهور دستور معدوم‌سازی برنج‌های آلوده وارداتی را داده و از سوی دیگر یک نماینده مجلس از کیفیت ناسالم برخی محموله‌های برنج وارداتی خبر داده است.

موضوع توزیع برنج‌های تاریخ مصرف گذشته و آلوده از سال گذشته خبرساز شده و ماجرا از این قرار بوده که تاریخ مصرف برنج‌های خارجی بویژه هندی در انبارهای شرکت بازرگانی دولتی ایران که تا پایان سال 2015 مهلت داشته است، چندین بار از سوی این شرکت تمدید شده که این مساله مسئولان ارشد کشور را نسبت به خطر توزیع برنج‌های آلوده در کشور حساس کرده است.

تغییر کیفیت برنج در چرخه واردات

رسول خضری، نماینده مردم سردشت و پیرانشهر در مجلس دهم با بیان این‌که واردات برنج در زمان برداشت، ضربه به تولید داخلی است گفت: متاسفانه روند واردات برنج به کشورمان اصولی نیست و به دلیل دپو شدن حجم بالایی از برنج‌های وارداتی، کیفیت آنها تغییر کرده و با همان کیفیت نامناسب سرانجام سر از بازار کشور در می‌آورند.

خضری ضمن بیان این‌که می‌توان با استفاده از فناوری‌های نوین، میزان تولید برنج کشور را افزایش داد افزود: اگر مسئولان شرایطی فراهم کنند که امکان مکانیزه شدن کاشت، داشت و برداشت و در عین حال بحث آبیاری برای کشاورزان متناسب با سطح زیر کشت مهیا شود بدون تردید افزایش تولید، عاملی برای کاهش واردات خواهد شد، هرچند اگر مدیریت و برنامه‌ریزی بلندمدت داشته باشیم، مازاد تولید را نیز می‌توانیم صادر کنیم.

این در حالی است که از دو سال پیش تاکنون دولت برای حمایت از تولید برنج داخلی در فصل برداشت با استفاده از ظرفیت‌های قانونی سعی در جلوگیری از واردات این محصول کرده و از ابتدای مرداد هر سال که فصل برداشت برنج آغاز می‌شود تا پایان برداشت که نیمه پاییز تعیین شده، این ممنوعیت ادامه خواهد داشت.

به‌رغم این محدودیت‌ها و آمارهای رسمی درباره کاهش واردات برنج خارجی، هیچ تغییر قیمتی در بازار برنج وارداتی رخ نداده و در مقابل، این برنج ایرانی است که گران شده و این مسائل می‌تواند نشانه ورود برنج قاچاق در حجم قابل توجهی باشد. مسئولان ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در استان‌های مرزنشین همچون خراسان جنوبی نیز از شیوه‌های نوین برای قاچاق برنج به کشور سخن گفته‌اند.

بازارچه‌های مرزی، معضلی بزرگ

کاوه زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و صنایع غذایی اتاق تهران با اشاره به معضلی به نام قاچاق در محصولات کشاورزی و صنایع غذایی کشورمان به جام‌جم گفت: برنج یکی از کالاهای قابل توجه برای سودجویان است که با استفاده از خلأهای قانونی اقدام به واردات بدون مجوز آن می‌کنند به عنوان مثال یکی از روش‌ها واردات از طریق بازارچه‌های مرزی است.

زرگران با اشاره به تناقض در آمارهای تولید و مصرف برنج در کشور افزود: مشکل دیگری که در این زمینه وجود دارد، مربوط به نبود آمارهای دقیق از میزان تولید یا میزان نیاز بازار کشورمان است که توان برنامه‌ریزی مناسب برای تأمین بازار را از بین برده و همین معضل محلی برای سودجویی افراد شده است، چون وقتی واردات برنج ممنوع می‌شود و بازار هم به دلیل نبود آمار دقیق همچنان نیازمند واردات است، بدون تردید قاچاق صورت خواهد گرفت.

وی تصریح کرد: گرچه مسئولان وزارت جهاد کشاورزی برای مقابله با افزایش حجم قاچاق برنج و حمایت از تولیدات داخلی اقدام به صدور بخشنامه ممنوعیت واردات برنج طی زمان برداشت کرده‌اند، اما وضع چنین بخشنامه‌ها یا جرایم یا تعرفه‌های بالا تنها مسکنی برای یک دوره زمانی کوتاه است و نمی‌توان در بلندمدت به آنها اعتماد کرد؛ بنابراین باید اصولی برنامه‌ریزی کنیم تا علاوه بر رعایت حقوق تولیدکنندگان داخلی و حمایت از آنها بازار، حقوق مصرف‌کنندگان که باید محصول با کیفیت و استاندارد را در دسترس داشته باشند، رعایت شود.

سیاستگذاری نادرست

از سوی دیگر مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج، با اشاره به این‌که حساب برنج وارداتی را باید از برنج ایرانی مجزا کرد به خبرنگار ما گفت:گرچه دسترسی همه ایرانیان به محصولات باکیفیت داخلی یکی از حقوق آنهاست، اما شرایط اقتصادی به گونه‌ای رقم خورده که با توجه به قیمت بالای برنج ایرانی، همه می‌دانیم خریداران آن چه قشری هستند و خریداران برنج وارداتی که ارزان‌تر است، ‌کدام اقشارند. به همین دلیل هیچ‌کدام از این محصولات برای یکدیگر خطر محسوب نمی‌شوند.

وی در توضیح تفاوت بازار تقاضای برنج داخلی و ایرانی به تحولات چند ماه اخیر در بازار اشاره کرد و گفت: به‌رغم گرانی برنج ایرانی که برخی اعتقاد داشتند بسیاری برای خرید برنج خارجی وارد بازار خواهند شد، دیدیم هیچ افزایش تقاضا برای برنج خارجی ایجاد نشد که تاکیدی بر تفاوت سبد خرید برنج‌های داخلی و خارجی است.

اختلاط برنج‌های خارجی با ایرانی

دبیر انجمن واردکنندگان برنج از یک تخلف در نحوه توزیع برنج‌های وارداتی خبر داد و تصریح کرد: معضل اصلی، قاچاق برنج است و باید برای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم. چون بر اساس اطلاعات موجود، عمده محصولات قاچاق برنج از استان‌های تولیدکننده برنج در کشورمان سر در می‌آورند و برخی با اختلاط برنج‌های وارداتی در کیسه‌های برنج ایرانی اقدام به سودجویی می‌کنند.

این مقام صنفی با اشاره به مبدأ واردات برنج‌های خارجی که به صورت قانونی وارد کشور می‌شوند گفت: واردکنندگان شناسنامه‌دار عمدتا محصولات خود را از هند و کمی هم از پاکستان وارد می‌کنند که ظاهر و شکل این برنج‌ها کاملا مشخص است و هرگز قابل اختلاط با برنج ایرانی نیست. اما آن گروه از واردکنندگان که محصولات آمریکای لاتین و تایلند را وارد ایران می‌کنند برای تولیدات داخلی مشکل ایجاد می‌کنند، چون مشخصات فیزیکی و ظاهری برنج‌های این دو کشور مشابه تولیدات ایران است و خریداران عادی امکان شناسایی تقلب در این برنج‌ها را ندارند.

کشاورز معتقد است، قیمت تمام‌شده محصولات تایلندی و آمریکای لاتین بالاست و ارزش واردات برای حرفه‌ای‌های شناسنامه‌دار در این زمینه را ندارد، بنابراین آن بخش از محصولات تایلندی و آمریکای لاتین با اهداف دیگری وارد شده‌اند و در بسیاری از موارد به دلیل قاچاق، هیچ نظارتی بر سلامت آنها نیست.

وی تاکید کرد: این انجمن هم موافق با سیاست جلوگیری از ورود برنج وارداتی به مناطق تولیدی برنج است، اما همان‌طور که می‌دانید بازار برای تامین برنج ارزان‌قیمت، نیاز به برنج وارداتی دارد. بنابراین بهتر است با توجه به مشخصات برنج واردکنندگان قانونی، جلوی ورود برنج‌های قاچاق را گرفت. چون این نوع برنج که چیزی شبیه برنج ایرانی است، قابلیت سودجویی را برای قاچاقچیان فراهم می‌کند، نه آن گروه از محصولات که کاملا قانونی با مشخصات فیزیکی متفاوت وارد شده است.

دبیر انجمن واردکنندگان برنج بر سلامت برنج‌های وارداتی قانونی تاکید کرد و افزود: ایران سومین کشوری در جهان است که پس از آمریکا و کانادا برای واردات برنج برگه گواهی مبدأ و سلامت یعنی GMP لازم دارد. بنابراین به دلیل کنترل چند مرحله‌ای محموله‌ها از محل تولید تا توزیع به هیچ عنوان نمی‌توان گفت، کیفیت یا آلودگی در این برنج‌ها وجود دارد و آن دسته از برنج‌های وارداتی که آلوده اعلام شدند یا در انبارها آلوده شده‌اند یا این‌که اصلا قاچاق بوده و هیچ نظارتی بر آنها نبوده است.

عماد عزتی

اقتصاد