سیب سلامت

با نگاهی به انواع رسانه‌های نوشتاری، شنیداری و دیداری درمی‌یابیم که حجم انتشار اطلاعات در مورد عوارض زیان‌بار مصرف مواد اعتیادآور بسیار گسترده است و می‌توان گفت امروزه عوارض بلای خانمانسوز اعتیاد بر کسی پوشیده نیست.

پرسش اینجاست که با وجود این همه عوارض متعدد و تخریبگر اعتیاد و اطلاع‌رسانی گسترده در مورد آن، چرا برخی از افراد باز به مصرف مواد اعتیادآور رومی‌آورند و مصرف مواد را آغاز می‌کنند؟

برای پاسخ به این پرسش در ابتدا باید به علل و انگیز‌های شروع مصرف مواد اعتیادآور نگاهی بیندازیم. در این زمینه کارشناسان حوزه پیشگیری از اعتیاد علل مختلفی را مطرح کرده‌اند، از جمله عوامل روان‌شناختی و سرشتی، اختلالات روانپزشکی درمان نشده، سابقه مصرف مواد اعتیادآور در افراد خانواده و تشویق عضو معتاد خانواده برای مصرف مواد، پیوند عاطفی ضعیف بین اعضای خانواده، وجود تعارضات و اختلافات خانوادگی و در دسترس بودن مواد که به اختصار می‌توان آنها را به صورت عوامل مختلف فردی، خانوادگی و اجتماعی مطرح کرد.

اما پرسش دیگری که در اینجا مطرح می‌شود این است همه افرادی که در خانواده آنها مصرف‌کننده مواد هست معتاد نمی‌شوند یا همه افرادی که دارای اختلافات خانوادگی هستند، به مصرف مواد رونمی‌آورند. پس مشکل کجاست؟

در پاسخ به این پرسش می‌توان گفت وجود یک عامل به تنهایی نمی‌تواند دلیلی برای شروع مصرف مواد آعتیادآور باشد؛ بلکه در یک نگاه کلی‌تر قرار گرفتن فرد در معرض عوامل خطرمتعدد مصرف مواد اعتیادآور است که باعث می‌شود میزان ابتلای فرد به اعتیاد افزایش یابد .

اما یکی از اساسی‌ترین عوامل خطر که باید به آن توجه ویژه‌ای داشت، باور افراد نسبت به مصرف مواد است که نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در شروع مصرف مواد دارد.

آنچه فروشندگان مواد اعتیادآور در مورد مصرف تفننی، کاهش وزن، افزایش میل جنسی و... مطرح می‌کنند و آنها را در جامعه ترویج می‌دهند، می‌تواند منجر به نگرش مثبت نسبت به مصرف مواد اعتیادآور شود که در صورت وجود سایر عوامل خطر، راه را برای اعتیاد افراد هموار می‌کند.

در مقابل ترویج باورهایی همچون «مصرف مواد اعتیادآور را حتی یک بار هم تجربه نکن»، «مصرف حشیش اعتیادآور است»و «مواد مخدر و روانگردان‌ها با نام‌های مختلف و در اماکن متفاوت به اشخاص عرضه می‌شود، هوشیار باشیم» نه‌تنها نگاه جامعه را هوشمند می‌کند بلکه زنگ خطر‌ها را به صدا درمی‌آورد و در اصلاح باورهای نادرست در جامعه نقشی اساس دارد. باورهای صحیحی که در کنار سایر عوامل محافظ می‌تواند تعداد و میزان عوامل خطر و میزان ابتلای افراد به اعتیاد را کاهش دهد و در این راستا، رسانه‌ها نقشی بسیار تعیین‌کننده، تاثیرگذار و ممتاز دارند.

دکتر علی سلجوقیان - کارشناس پیشگیری از اعتیاد