خلاقیت حرف آخر تهیه‌کنندگی است

به گزارش جام جم سیما ، به بهانه برنامه مسابقه محور «از حرف تا واژه» گفت‌وگویی با وی انجام داده‌ایم که می‌خوانید.

چطور وارد رادیو شدید؟

سال 51 به دنبال اطلاعیه‌های رادیو و تلویزیون در کنکور شرکت کردم و بعد از مصاحبه وارد کار تهیه‌کنندگی شدم. قبل از آن هم یک‌سال در آموزش و پرورش دبیر بودم.

برنامه «از حرف تا واژه» چه ویژگی‌هایی دارد که تهیه آن را به عهده گرفتید؟

کار ما با حل جدول شروع شد، دو سال و نیم روال برنامه به این صورت بود که مخاطبان اول باید به یک حرف و سپس به یک کلمه می‌رسیدند و این کلمه را در مکان مشخصی از جدول قرار می‌دادند، تا به یک ضرب‌المثل برسند، اما در حال حاضر در فرم، تغییراتی اساسی ایجاد شده است، به عبارتی دیگر از شکل جدول خارج شده و به صورت نیمه مسابقه درآمده است. سرگرم‌کنندگی آن متناسب روز جمعه است و تلاش شده برنامه پرمحتوایی شود. در مسابقه هیجان زیادی وجود دارد، اما ما در این برنامه به دلیل محتوا مجبوریم هیجان کمتری بدهیم.

چرا این کار را کردید؟

هدف جا انداختن ضرب‌المثل‌های فراموش شده فارسی است، چون مطالب هنری و فرهنگی است، نمی‌توان خیلی هیجانی اجرا کرد. در گذشته محتوای برنامه به صورت حل جدول و سرگرمی بود، اما در حال حاضر حل جدول در کار نیست و برنامه با اهدای جوایز به شرکت‌کننده‌ها به صورت مسابقه اجرا می‌شود. روال برنامه به این گونه است که شرحی درباره ضرب‌المثل داده شده و با حذف یک یا دو کلمه برای شنونده‌ها خوانده می‌شود.

به چه دلیل روال برنامه را تغییر دادید؟

بیشتر به دلیل تنوع درکار بود. تهیه‌کننده یک طرح یا ایده ندارد و می‌تواند با طرح و ایده‌های بهتر روال و ساختار برنامه را تغییر بدهد.

پس شما به تغییر دوره‌ای برنامه‌ها موافق هستید و معتقدید با توجه به طرح و ایده جدید ساختار برنامه‌ها را باید تغییر داد؟

بستگی به نوع برنامه دارد، بعضی برنامه‌ها آموزشی است و با رویکرد فرهنگسازی می‌تواند ادامه دار باشد، چون در برنامه از موضوع‌های مختلف غیرتکراری استفاده و از زوایای مختلف به آنها پرداخته می‌شود و می‌تواند سال‌ها ادامه پیدا کند و مفید باشد، اما ساختار برنامه سرگرمی و تفریحی باید عوض شود.

شما در این 44 سال تهیه چه تعداد برنامه را عهده‌دار بودید؟

اگر برنامه‌هایی را که سردبیری جداگانه داشتند به حساب بیاورم، تعداد تهیه برنامه‌ها خیلی بالا بوده است. فکر می‌کنم بیش از صدها عنوان برنامه تهیه کردم و از آنجایی که طراح و تهیه‌کننده بودم حدود 15 برنامه می‌رسد.

برای جذابیت برنامه‌های مسابقه محور چه کارهایی باید انجام داد؟

برای برنامه‌های مسابقه محور، هیجان جدی‌ترین ویژگی است و برای ایجاد هیجان تهیه‌کننده از چند عامل استفاده می‌کند. اجرای ریتمیک برنامه، موسیقی متناسب با ریتم، جایزه و اعلام مداوم امتیاز شرکت‌کننده‌ها ازجمله عواملی است که موجب هیجان بیشتر برنامه می‌شود. البته نباید فراموش کرد که طراحی ساختار مسابقه بستگی به فرهنگ مخاطب هدف دارد و با توجه به این قضیه می‌توان جذابیت را بیشتر کرد.

به نظر شما در مسابقه بیشتر باید به ایجاد هیجان اهمیت داد یا محتوا؟

بستگی به مخاطب دارد، این که مسابقه با چه هدفی تهیه می‌شود و قصد دارد چه مخاطبی را جذب کند، البته مخاطب گزینی یکی از مراحل مهم برنامه‌سازی است.

سایر عوامل برنامه‌هایتان را بر چه اساسی انتخاب می‌کنید؟

همه اینها در مخاطب گزینی اعمال می‌شود، در مرحله اول فکر می‌کنم با چه گروه اجتماعی ارتباط برقرار کنم، این هدف تعیین می‌کند سراغ چه عواملی بروم؛ از گوینده گرفته تا گزارشگر، نویسنده و... اینها را با توجه به مخاطب انتخاب می‌کنم. حرف‌هایی که زده می‌شود چه کسانی مخاطبان آن هستند. البته گوینده هم باید و اصول اولیه را بداند، ریتم، لحن و حسی که ما می‌خواهیم از عهده‌اش برآید که البته برنامه با برنامه فرق می‌کند. گوینده‌ای توان این را دارد که برنامه را ریتمیک و پرهیجان اجرا کند و گفتارش سلیس و روان باشد، اما گوینده‌ای دیگر بیان سنگین و سلاست و روانی کمتری دارد که اینها با هم فرق دارد و تشخیص با طراح است.

برنامه‌های شما در جشنواره‌های مختلف هم برگزیده شده است؟

در هیچ یک از جشنواره‌ها شرکت نداشتم، چون بیشتر اوقات جزو داوران بودم و به عنوان داور در جشنواره‌ها حضور داشتم.

در داوری برنامه‌ها به چه نکاتی توجه داشتید؟

خلاقیت عوامل، خلاقیت طراح، تهیه کننده، گوینده، گزارشگر، نویسنده و....

منظور شما این است که خلاقیت در برنامه حرف اول و آخر را می‌زند؟

نه، خلاقیت حرف آخر را می‌زند، روی حرف اول خیلی چیزها می‌توان گفت، اما روی حرف آخر حرف و حدیثی نیست.

به نظر شما یک تهیه‌کننده خوب و کار بلد چه ویژگی‌هایی دارد؟

تهیه‌کنندگی مثل شاعری است، هر کسی می‌تواند باسواد باشد، اما همه باسوادها نمی‌توانند شاعر باشند. خلاقیت یک ودیعه الهی است که در وجود انسان‌ها به صورت بالقوه وجود دارد، اما کم و بیش هر کسی خلاقیتش بیشتر باشد، توفیقش در تهیه‌کنندگی بیشتر می‌شود.

به نظر شما سابقه کاری مثلا در همین تهیه‌کنندگی تا چه میزان می‌تواند در موفقیت فرد تاثیرگذار باشد؟

صددرصد بی تاثیر است، بعضی افراد از همان روز اول وارد این حرفه می‌شوند و تهیه‌کننده‌های خوبی هستند، اما برخی هم برعکس با وجود سابقه 50 سال، تهیه‌‌کننده‌های موفقی نیستند. همه اینها بستگی به خلاقیت دارد، گاهی قلق کار زود دست فرد می‌آید و برخی اوقات هم اصلا.

یک خاطره از 44 سال تهیه‌کنندگی به یاد دارید؟

فکر کنم سال 76 یا 77 بود، زمانی که آقای خجسته مدیر رادیو تهران بود، من مسئول تست صدا بودم و ایشان دنبال من می‌گشت تا برای یکی از برنامه‌ها گوینده مناسبی را پیشنهاد کنم. به هر طریقی به من دسترسی پیدا نکرده بود و من از دیگران شنیدم که دنبال من می‌گردد. ظهر که رستوران رفتم سر میزی نشستم که آقای قربانی، مسئول تامین برنامه‌های تکراری نشسته بود و با آقای خجسته رابطه نزدیکی داشت. من هم گفتم نمی‌دانید خجسته با من چه کاری داشت، بلافاصله فهمیدم که آقای خجسته کنار من نشسته است و خیلی خجالت کشیدم.

اطرافیان از دوستان و آشنایان گرفته تا همکاران تا چه حدی می‌توانند در موفقیت و پیشرفت کاری فرد تاثیرگذار باشند؟

خیلی زیاد، به دلیل این که بعد پرورش ذهن انسان فارغ از آموزش از طریق اطرافیان، خانواده، محیط زندگی و کسانی است که با آنها سروکار دارد شکل می‌گیرد. این که هر کسی شخصیت خاص خودش را دارد، بستگی به پرورش خانواده، جامعه و اطرافیان و ژنتیک دارد.

به نظرم در حال حاضر اوقات فراغت بیشتری دارید. این دوران را چگونه سپری می‌کنید؟

اوقات فراغت زیادی دارم، بیشتر کارهای هنری می‌کنم و تابلو و مجسمه می‌سازم.

چه توصیه‌هایی به علاقه‌مندان تهیه‌کنندگی دارید؟

جوانانی که داوطلب کار برنامه‌سازی در رادیو هستند، بدانند که شخصیت و ذهنیت خاصی لازم است. تهیه‌کننده، گوینده، نویسنده و گزارشگر با کارمند وزارتخانه فرق می‌کند و باید خلاقیت داشته باشند.

مریم کریمی - ضمیمه قاب کوچک