جنجال های تلگرام

با اضافه شدن شبکه‌های اجتماعی و فراگیر شدن آنها در جامعه سرعت پخش اخبار بالاتر از آن چیزی است که در گذشته تصور می‌کردیم.طبیعی است که با بالا رفتن سرعت انتشار اخبار، انتشار شایعات هم سریع‌تر پیش برود. هر روزه خبرهایی را در این شبکه‌های اجتماعی می‌خوانیم می‌بینیم یا منتشر می‌کنیم که ممکن است درباره افراد مشهور باشد. خبرهایی که بیشتر به زندگی پنهانی و خصوصی این چهره‌ها پرداخته است. سال 94 را می‌توان در حوزه جرایم سایبری، سال تلگرام گذاشت و بیشترین حوادث، سوء استفاده‌ها و انتشار عکس‌های خصوصی افراد در این شبکه منتشر شد. آمار پلیس فتا نیز تائیدی بر این ادعاست. به گفته رئیس پلیس فتای کشور، در دو ماه پایانی سال، 40 درصد از شکایات مردمی در فضای مجازی به تلگرام اختصاص داشت، ولی در روزهای منتهی به نوروز شاهد افزایش این گزارش‌ها هستیم و آمارها نشان می‌دهد که 42 درصد پرونده‌های تشکیل شده در پلیس فتا مرتبط با تلگرام است.

شایعات و جنجال‌های تلگرامی در سال 94 خبرساز بودند و گاهی اهالی شهری را به وحشت می‌انداختند. برخی نیز بدون اطلاع از مجازات انتشار عکس‌های خصوصی افراد برای تفریح عکس‌های شخصی چهره‌های معروف را منتشر کرده و خود و آنها را به دردسر انداختند.

در این گزارش مهم‌ترین شایعات تلگرامی سال 94 و جنجال‌های چهره‌ها را مرور می‌کنیم. امسال اراذل و اوباش هم از تلگرام برای مشهور کردن خود استفاده کردند، اما خیلی زود ابهت پوشالی آنها فرو ریخت.

پسر معروف تلگرام

یکی از خبرسازترین و در عین حال شایعه‌سازترین پیام‌های فضای مجازی در سال 94 مربوط به پسر معروف تلگرامی بود که سعی کرد با انتشار عکس‌های خصوصی خود در تلگرام معروف شود. عکس‌های این پسر جوان و جوک‌هایی که درباره او ساخته شده بود آنقدر منتشر شد که کمتر کسی می‌تواند ادعا کند از این ماجرا خبر ندارد. مدتی قبل تصویری از شلاق خوردن مردی که صورتش هم پیدا نبود، به او نسبت داده شد تا دوباره بر سر زبان‌ها بیفتد. واکنش‌ها به این مورد متناقض بود. عده‌ای دل سوزاندند و عده‌ای به دنبال سزای دیگری برای متهم گشتند و برخی هم از حکم 300 ضربه شلاقی که شایعه شده بود راضی بودند.

حرف‌ها آنقدر زیاد بود که کسی وقت نکرد بپرسد از کجا فهمیدید این مردی که لباس زندانی بر تن دارد، همان پسر جوان تازه معروف شده است. حتی برخی برای او حکم اعدام صادر کردند که با مصاحبه رئیس پلیس فتا مشخص شد، او نه تنها به اعدام محکوم نشده بلکه با قرار وثیقه آزاد هم شده است.

گروگانگیری در بازار موبایل تهران

شایعات به راحتی می‌آیند و می‌روند. تائید یا تکذیب می‌شوند یا نمی‌شوند. اما شوک اولیه آن، باعث وحشت می‌شود. یک روز مانده به سفر 18 تن از سران کشورها به ایران، وقتی شهروندان تهرانی نگران مسدود شدن مسیرهای رفت و آمدن هر روزشان بودند، تعداد زیادی عکس از یک گروگانگیری به تلگرام درز کرد.

در شرح عکس‌ها نوشته شده بود که گروگانگیری در بازار موبایل تهران با 27 کشته به پایان رسیده است. بلافاصله ترس و وحشت از چنین حادثه‌ای همه جا را پر کرد. خوانندگان این شایعه که ذهنشان تا حدودی به دلیل حوادث پاریس و گروگانگیری در مالی، آماده پذیرش یک اقدام تروریستی بود، با سرعت هر چه تمام‌تر به ارسال عکس‌ها برای یکدیگر پرداختند.

شایعه‌پرداز آنقدر دقیق بود که بداند عکس‌ها را چطور در کنار هم قرار دهد که شک‌برانگیز نباشد. شاید فهمیدن حقیقت برای کاربران فضای مجازی مهم نبود یا شاید هم به خبرهای ارسالی اعتماد بیش از حدی داشتند، چرا که حتی درصدی هم در صحت این خبر شک نکردند و آن ساعت‌ها دست به دست چرخید تا بالاخره افرادی که درباره آن تحقیق کرده بودند خبر آوردند تصاویر مربوط به یکی از مانورهای نیروی انتظامی در سال‌های گذشته است. با این حال تا زمانی که چنین اتفاقی از سوی رسانه‌های رسمی تکذیب نشد، نگرانی هم به طور کامل از دل‌ها بیرون نرفت.

وحشت دروغین در پایتخت

حدود دو ساعت بعد از تکذیب گروگانگیری، شایعه برافراشته شدن پرچم تروریست‌های داعش در یکی از اتوبان‌های تهران مطرح شد. درست است که این خبر دیگر باورکردنی نبود ولی افرادی هستند که حتی ممکن است برای مدتی کوتاه بترسند و خبر را جدی بگیرند. با همه این اوصاف این یکی آنقدر بعید بود که دوستداران شایعات هم رغبت نکردند خیلی به آن بپردازند. همچنین در تازه‌ترین خبر که این روز‌ها در فضای مجازی دست به دست می‌شود، ورود داعش به یک قدمی خانه ما ایرانیان است. در این پیام نوشته شده است که اگر افرادی به در منزل شما آمدند و گفتند از طرف دانشگاه برای تست قند خون رایگان آمدیم سریع به پلیس اطلاع دهید، چرا که این افراد ویروس ایدز وارد بدن می‌کنند. به نظر می‌رسد آنها از عناصر گروه داعش هستند.

هنوز این شایعه رد یا تائید نشده است، ولی پرواضح است در صورت بروز چنین اتفاقی ماموران پلیس قبل از هر کسی اقدام به محافظت از جان مردم می‌کنند و دراین‌باره هشدار می‌دهند. همه این اخبار زمانی و در جایی وجود خارجی داشته اما شایعه‌سازان آنها را متحول کردند. با دیدن این اخبار مصداق واقعی «تا نباشد چیزکی مردم نگویند چیز‌ها» تداعی می‌شود. اما چرا ما که خوانندگان این شایعات هستیم نباید بخواهیم واقعیت داستان را بدانیم و به همین دروغ‌های تلگرامی بسنده می‌کنیم؟ این دروغ‌ها برایمان سرگرمی شده یا سرگرمی‌هایمان دروغ است؟

میوه‌های سمی

شاید بار‌ها و بار‌ها برای شما هم پیام‌هایی از پزشکان متخصص قلابی فرستاده شده باشد. برای مثال درباره سمی بودن میوه، مرگبار بودن دارو و.... مدتی قبل متنی همراه یک عکس از نارنگی، یکی از خبرسازترین شایعات فضای مجازی بود. در شرح عکس نوشته شده بود که یک بار نارنگی از طرف پاکستان وارد ایران شده است. این میوه‌ها در خود نوعی کرم دارند که ابتدا مشخص نیست و زمانی که میوه را با دقت نگاه کنید، کرم‌ها مشخص می‌شوند. کاربران همیشه نگران باز هم این خبر را منتشر کردند و تحقیق نکردند. به فکر خود با انتشار خبر از انتشار بیماری جلوگیری کردند. مدتی گذشت و این خبر آنقدر فراگیر شده بود که توسط مسئولان دولتی پیگیری و تکـذیب شد.

دختربچه‌ای که مواد مخدر مصرف می‌کرد

این بار با دیدن این فیلم از آنچه که بر سر نسل جدیدمان خواهد آمد ترسیدیم و شوکه شدیم. ما با دیدن ویدئویی از یک دختربچه 8 یا 9 ساله که با تبحر و تسلط کامل مواد مخدر مصرف می‌کند دلمان لرزید و فیلم را با جملاتی دردناک برای هم در تلگرام فرستادیم و فکر نکردیم چه کسی و با چه هدفی می‌تواند تصویر این کودک را منتشر کرده باشد. هیچ خبر تکمیلی ای هم درباره این کودک منتشر نشد. فقط او بود و مواد مخدر و فیلمی که گوشی به گوشی پخش می‌شد و مغزهایی که قضاوت کردند بدون آن که کاری برای این نوع کودکان انجام دهند.

مربی خشن مهد کودک

مدتی قبل فیلمی از یک پرستار کودک در مهد کودک در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که در آن مربی مهد با کتک زدن کودکان سعی می‌کرد به آنها غذا بدهد و آنها را ساکت کند. با دیدن این فیلم ترس به دل بسیاری از والدینی که فرزند خود را به پرستاران و مربیان مهدکودک می‌سپارند راه پیدا کرد. اکثر افراد جامعه نسبت به این فیلم واکنش منفی نشان دادند و حتی شایعات دیگری در محور مهد کودک‌ها و نحوه نگهداری و پرورش کودکان در تلگرام پخش شد.

در شرح فیلم نوشته بودند که این مربی سنگدل در یکی از مهدهای تهران کار می‌کند و حتی در بعضی گروه‌ها نوشته شده بود که با شکایت پدر و مادر کودکان مربی به زندان افتاده؛ ولی بعدها مشخص شد که این فیلم نه در تهران، که در اربیل عراق گرفته شده است.

قتل قهرمان پرورش اندام

با خبر کذب به قتل رسیدن قهرمان پرورش اندام کشور مثل شایعه مرگ بازیگر معروف غمگین شدیم. چه کسی فکر می‌کند مرد جوان ورزیده که قهرمان هم هست به همین راحتی به قتل برسد؟ فکر کردن به این داستان سخت بود، اما باور کردنش خیلی سریع اتفاق افتاد. در چشم بر هم زدنی عکس قهرمان پرورش اندام صفحات تلگرام را پر کرد و عده‌ای را هم واداشت تا حدس بزنند چه کسی می‌تواند قاتل یک قهرمان باشد.

کندن پوست پلنگ به دست پژمان پلنگ‌کش

با انتشار فیلمی از کندن پوست پلنگ به دستان پژمان پلنگ‌کش، دلمان آتش گرفت و برای دقایقی به سرنوشت حیات‌وحش فکر کردیم. این فیلم آنقدر دست به دست شد تا واکنش رئیس سازمان حفاظت از محیط‌زیست را برانگیخت و وادارش کرد تا توضیح دهد این اتفاق نه در سال 1394 که در سال 1387 رخ داده است.

معصومه ابتکار حتی آنقدر از این حادثه می‌دانست که خبرمان کند مجرم که بوده و چه تاوانی بابت عمل مجرمانه‌اش پرداخت کرده است. با این حال عکس پلنگ بخت برگشته هنوز دست به دست می‌شود. انگار تلگرامی‌ها علاقه‌ای به توضیحات دقیق رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست ندارند.

غزاله مالکی