مرزها را به روی «زیکا» ببندیم

حالا مادران باردار برزیلی، بویژه آنهایی که در سه ماهه نخست بارداری هستند و در یک ماه گذشته در اثر ابتلا به بیماری ظاهرا معمولی تب کرده بودند نگران هستند؛ نگران از این که نوزادشان در اثر ابتلا به عوارض ناشی از زیکا و ناهنجاری میکروسفالی با سری کوچک به دنیا بیاید، زجر بکشد و عاقبت عقب‌افتاده شود یا مغز کوچکش مجال زندگی را از او بگیرد و خانواده را گرفتار غمی جانکاه کند. سازمان بهداشت جهانی می‌گوید حدود چهار میلیون نفر فقط در قاره آمریکا در معرض خطر ابتلا به زیکا هستند. از همین رو بود که این سازمان هفته پیش نسبت به شیوع زیکا در جهان اعلام وضع اضطراری کرد.

علائم ابتلا به زیکا

دکتر مسعود مردانی، متخصص داخلی و فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی و عضو انجمن متخصصان عفونی آمریکا در گفت‌وگو با جام‌جم درباره علائم ابتلا به زیکا می‌گوید: از زمان نخستین گزش پشه تا آشکارشدن اولین علائم بیماری حدود ده روز طول می‌کشد. شایع‌ترین علامت نیز تب است. بثورات جلدی، دردهای مفصلی و قرمزی چشم‌ها از دیگر علائم این بیماری است که معمولا به شکل خفیف بروز می‌یابد. اما دیده شده که از هر پنج نفر مبتلا، یک نفر شکل حاد ابتلا به زیکا را نشان می‌دهد که ممکن است تا چند هفته روند بهبودی‌اش به طول بینجامد و حتی به بستری شدن بیمار در بیمارستان منجر شود.

ابعاد جدید بیماری

به گفته دکتر مردانی به‌تازگی یک مورد از ابتلا به زیکا در ایالات متحده نیز گزارش شده و کار تا حدی بالا گرفته که اگر کسی به کشورهای آمریکای جنوبی و بخصوص برزیل سفر کند، در بازگشت از نظر ابتلا به ویروس زیکا باید مورد مراقبت قرار گیرد. وی می‌گوید: مشکل مهم در مقابله با زیکا این است که هنوز ابعادش به‌طور کامل شناخته شده نیست. در شرایطی که تا همین یک ماه پیش فکر می‌کردند مهم‌ترین روش انتقال این بیماری از طریق گزش پشه آئدس رخ می‌دهد، حدود دو هفته قبل بود که انتقال این بیماری از طریق جنسی در ایالات متحده گزارش شد. از این رو با توجه به جدید بودن این بیماری، روز به روز اطلاعات ما نسبت به آن می‌تواند تکمیل‌تر شود.

کشورهای در معرض خطر و سفرهای نوروزی

دکتر مردانی اکیدا توصیه می‌کند هموطنانمان از سفرهای غیر ضروری به کشورهای آمریکای جنوبی و بویژه برزیل پرهیز کنند. وی در این باره می‌گوید: باید بدانیم امکان ابتلا و گسترش این بیماری در جهان از طریق سفر به برخی کشورها وجود دارد. با توجه به نزدیکی به تعطیلات نوروز و برنامه‌ریزی برخی هموطنانمان برای سفر به خارج از کشور، توصیه اکید ما ـ بویژه به خانم‌های باردار ـ این است که از سفر به تایلند، اندونزی، فیلیپین، برزیل، کلمبیا، بالی، مکزیک، برخی کشورهای آسیای جنوب شرقی، اقیانوسیه (استرالیا و نیوزیلند)، کشورهای آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی و قاره آفریقا تا زمان تحت کنترل آمدن ویروس زیکا خودداری شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به این که خوشبختانه تا امروز هیچ موردی از ابتلا به ویروس زیکا در ایران و خاورمیانه به سازمان بهداشت جهانی گزارش نشده است، بر لزوم هوشیاری مردم و کادر درمانی نسبت به پیشگیری از بازشدن پای این ویروس به کشور تأکید کرد.

روش‌های پیشگیری

دکتر مردانی می‌گوید: اگر ناگزیر از مسافرت به کشورهای در معرض خطر زیکا بودیم، باید اقدامات زیر را برای پیشگیری از ابتلا انجام دهیم: هنگام خواب از پشه‌بند استفاده کنیم. از پماد یا اسپری‌دورکننده حشرات (از نوع مخصوص استفاده روی بدن) استفاده کنیم. در مناطق ساحلی پوست را با کلاه، شلوار و لباس آستین بلند بپوشانیم تا احتمال گزش پشه آئدس به کمترین حد ممکن برسد. اگر چند روز قرار است اقامت داشته باشیم، حتما از هتل‌ها و مراکز اقامتی استفاده کنیم که پنجره‌هایش مجهز به توری باشد. اگر احیانا ناچار به اقامت بیش از یک ماه در کشورهای درمعرض خطر شیوع زیکا شدیم، حداقل هر هفته تمام محل‌هایی که در آن آب جمع می‌شود و شبیه برکه می‌شود، محل تجمع زباله‌ها، ناودان‌ها و شیارهایی که در آن آب جمع می‌شود را بررسی کنیم و در صورت مشاهده لارو پشه آئدس در آب، نسبت به معدوم سازی آن اقدام کنیم.‌دکتر مردانی در خصوص پیشگیری از ابتلا به زیکا از طریق جنسی تصریح می‌کند: چنانچه هموطنان به کشورهای در معرض خطر سفر کردند و به بیماری دچار شدند که همراه با تب بود، لازم است پس از بازگشت به ایران با ظن احتمال ابتلا به زیکا در تماس جنسی از کاندوم به عنوان عامل قطع زنجیره انتقال زیکا استفاده کنند. یا این که حداکثر تا چهار هفته از تماس جنسی پرهیز کنند.

اقدامات درمانی

دکتر مردانی با اشاره به این که باید از داروی استامینوفن برای پایین آوردن تب ناشی از زیکا استفاده کرد تأکید می‌کند: به هیچ عنوان از آسپیرین و داروهایی مثل پروفن، ایبوپروفن، پیروکسیکام، اندومتاسین برای مقابله با بیماری نباید استفاده شود.

متاسفانه تا امروز آنتی‌بیوتیک، واکسن یا داروی ضدویروس موثر بر زیکا شناخته نشده است. محققان سازمان جهانی بهداشت نیز گفته‌اند بعید است تا سه چهار سال آینده بتوان واکسن یا داروی موثری برای مقابله با ویروس زیکا تولید کرد. از این رو بهترین راه عدم ابتلا افزایش آگاهی عمومی و پیشگیری است.

کاظم کوکرم

دانش و سلامت