«زنان» گردشگری را متحول می‌کنند

حال آن که طبق آمار رسمی سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) بین 60 تا 75 درصد از کل فعالان عرصه گردشگری جهان را بانوان تشکیل می‌دهند.

این ارقام باعث شد تا حضور گسترده زنان در صنعت رو به رشد گردشگری بین‌المللی آنچنان مشهود و لازم به نظر رسد که سازمان جهانی گردشگری، در مورد زنان و گردشگری برنامه‌های بسیاری را پیاده کند. به هر حال صنعت گردشگری یا همان صادرات نامرئی به حضور این گروه آنچنان وابسته شد که در سال 2010 میلادی باز هم سازمان جهانی گردشگری آماری در زمینه حضور زنان شاغل در این زمینه منتشر کرد و اطلاعات منتشر شده بسیاری را شگفت زده کرد و تاکیدی دوباره به حضور پررنگ بانوان در این زمینه بود.

براساس این آمار که بیشتر کشورهای در حال توسعه جهان را مورد بررسی قرار داده بود، بانوان در مبحث مدیریتی بسیار تواناتر از مردان عمل کرده و در مبحث حقوق و دستمزد تقریبا بین 15 تا 20 درصد ارزان‌تر از مردان کار می‌کردند، اما مهم‌ترین و جالب‌ترین آمار مربوط به دو برابر بودن کارآفرینان زن در این صنعت بود و جالب‌تر این که یک پنجم وزیران و مسئولان رده بالای گردشگری در منطقه مورد بررسی را بانوان تشکیل می‌دادند.

طی سال‌های اخیر شاخه‌های مرتبط با صنعت گردشگری رشد خوبی داشته که با توجه به مشارکت بالای بانوان در عرصه‌های مختلف اقتصادی، در این صنعت هم شاهد حضور بانوان در جایگاه خوبی بوده‌ایم. با توجه به آمار بالای فارغ‌التحصیلان زن در رشته‌های مختلف مربوط به گردشگری هم‌اکنون شاهد حضور گسترده زنان در رده‌های مختلف آژانس داری هستیم که این امر از اهمیت حضور بانوان سخن می‌گوید. مسئولیت بانوان در کانون خانواده مانع از دوری بلند‌مدت آنها از کانون گرم خانواده می‌شود، بنابراین این توضیح مناسبی برای کمرنگ بودن حضور بانوان به‌عنوان تورلیدر در جامعه گردشگری ایران است، اما به عقیده وی این موضوع هم در حال تغییر است، چون دختران فارغ‌التحصیل در رشته‌های مختلف گردشگری بسیار بیشتر از پسران هستند، بنابراین پس از فارغ‌التحصیلی آنها و تا زمان ازدواج و تشکیل خانواده این گروه حضور بیشتری در جامعه تورگردانان خواهند داشت.

با توجه به روحیه ذاتی بانوان و مدیریت دقیق‌تر آنها، جای تردید نیست که این گروه نسبت به مردان در این حرفه و صنعت موفق‌تر خواهند بود و گردشگری می‌تواند روی نیروی انسانی بانوان برای پیشرفت حساب باز کند. تنها 10 درصد از آژانس‌های مسافرتی کشور دارای مدیر زن هستند که این نسبت در بین مدیران فنی دفاتر خدمات مسافرتی عکس بوده و 80 درصد مدیران فنی دفاتر خدمات مسافرتی را زنان تشکیل می‌دهند. این در حالی است که سازمان میراث فرهنگی در دولت دهم شاهد حضور گسترده بانوان در سطوح مختلف این سازمان دولتی بوده که بیانگر توانایی بانوان در رونق صنعت گردشگری است و جایگاه آنها را در این صنعت مشخص می‌کند، اما اگر از پست‌های مدیریتی در گردشگری بگذریم، هم اکنون تعداد گردشگران زن در کشورمان بنا به دلایل متعددی معدود بوده و هنوز به جایگاه مناسب خود نرسیده است، این در حالی است که بسیاری از کشورها با توجه به تعداد بالای زنان گردشگر در دهکده جهانی سعی کرده‌اند حتی شرایط بسیار اختصاصی برای بانوان فراهم نمایند تا از درآمد حضور این گرود داخل مرزهایشان نیز بهره‌مند شوند.

به‌عنوان مثال می‌توان به فعالیت‌های کشور ترکیه و حتی تایلند برای ایجاد امکانات مناسب بانوان با توجه به قوانین و اعتقادات دینی آنها سخن گفت و به فعالیت‌های دولت ایران جهت رونق حضور گردشگران در کشورمان اشاره کرد.در این زمینه می‌توان به احداث جزیره بانوان در دریاچه ارومیه اشاره کرد و از انتخاب شهر تبریز به عنوان پایلوت گردشگری زنان مسلمان جهان نام برد. به هر حال با نزدیک شدن سالروز جهانی گردشگری امید داریم امسال شاهد رشد و رونق حضور گردشگران داخلی و خارجی زن در کشورمان با مهیا شدن زیرساخت‌ها و قوانین مربوط باشیم. با توجه به نقش و جایگاه زنان به‌ویژه امنیتی که به سبب مادر بودنشان به جامعه می‌دهند می‌توانند تحولی در صنعت گردشگری و توریستی ایجاد کنند.

فرض کنید یک زن بخواهد فعالیتی اقتصادی را آغاز کند، از میان ارتباطاتی که دارد چند شریک تجاری می‌تواند برای خود بیاورد. وضع آقایان در یافتن شریک تجاری متفاوت است به همین دلیل اگر بخواهیم در شرایط پساتحریم به نقش زنان برای مشارکت اقتصادی اشاره کنیم باید بگوییم که شبکه سازی باید صورت گیرد.

توانمندسازی اقتصادی از مسیر شبکه سازی محقق می‌شود. سازمان‌های مردم نهادی در کشور وجود دارد که متمرکز نیستند. با توجه به نقش و جایگاه زنان به ویژه امنیتی که به سبب مادر بودنشان به جامعه می‌دهند می‌توانند تحولی در صنعت گردشگری و توریستی ایجاد کنند. نقش رنگ‌ها در منطقه و همچنین غذاهای محلی، لباس‌ها و آیین‌ها، گویش‌ها و مزیت‌های دیگر می‌تواند بسیار مفید باشد که اگر شبکه‌سازی صورت گیرد و نهادهای مردمی مطالبه کنند سازمان میراث فرهنگی مجبور می‌شود به کارها سرعت بیشتری ببخشد.

توسعه گردشگری اشتغال زنان روستایی

اهمیت و نیز توسعه روستاها در کشورمان هم‌اکنون بر هیچ کس پوشیده نیست و بسیاری از مسئولان از نقش پررنگ صنعت گردشگری در اشتغالزایی در روستاها با توجه به رونق گردشگری روستایی سخن می‌گویند و از آنجا که رونق گردشگری مساوی با رونق اقتصادی منطقه است و تولید صنایع‌دستی در این مناطق به عهده بانوان است، می‌توان تصور کرد با حضور گسترده گردشگران در مناطق روستایی رونق مناسبی در تقاضای صنایع‌دستی حاصل شود و در نهایت زمینه ساز اشتغال گسترده بانوان روستایی باشد که در نهایت شاهد رشد و ارتقای کیفیت و سطح زندگی این بانوان خواهیم بود.

فاطمه رضاپور