فردا به احترام زمین استارت نزنید

امسال روز جهانی بدون خودرو در کشورمان مصادف شده با آغاز سال تحصیلی و زمانی که به گفته ‌پلیس راهور، ترافیک در کلانشـــهری مانند تهران 20 درصد افزایش خواهد داشت. بنابراین باید ‌در چنین شرایطی تمام مسئولان و مدیران به جای اجرای طرح‌های غیرکارشناسانه، دست به دست هم دهند تا حمل و نقل عمومی توسعه پیدا کرده و از کیفیت مناسبی ‌برخوردار شود، زیرا با توجه ویژه به حمل و نقل عمومی است که می‌توان از مشکلات ترافیک کشور و مسائل زیست‌محیطی که هر سال جان هزاران شهروند را می‌گیرد، کاست.

‌ممنوعیت آسان‌تر است

ایجاد ممنوعیت برای شهروندان همیشه آسان‌ترین راهکار کنترل ترافیک است، اما کارایی چندانی ندارد‌ و باید آن را پاک کردن صورت مساله دانست. ‌مهدی یدی‌همدانی دبیر شورای‌ عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور در گفت‌وگو با جام‌جم تصریح می‌کند: در کشورمان بیشتر از این‌که کیفیت توسعه حمل و نقل عمومی مد نظر مسئولان باشد، ایجاد محدودیت در اولویت‌ است‌.

مسئولان بیشتر به ایجاد ممنوعیت پرداخته و فراموش کرده‌اند توسعه حمل و نقل عمومی و افزایش کیفیت آن می‌تواند نقش پررنگ‌تری در تشویق شهروندان برای استفاده کمتر از خودروی شخصی داشته باشد.

یدی‌همدانی با اشاره به این‌که خودروی شخصی، رقیب جدی‌ حمل و نقل عمومی است، عنوان می‌کند: ‌وقتی تقاضا برای استفاده از حمل و نقل عمومی افزایش پیدا می‌کند که استفاده از خودروی شخصی محدود شود،‌‌ مانند ایجاد ممنوعیت برای تردد، تعیین عوارض‌ برای معابر خاص، ‌مالیات برای بنزین یا افزایش هزینه پارکینگ. ‌این درحالی است که باید تاکید کرد، در کشورمان تاکنون به این موارد توجه نشده و برای توسعه و ارتقای کیفیت حمل و نقل عمومی تلاشی جدی صورت نگرفته است. بنابراین نباید تمامی گناه را پای شهروندان نوشت، زیرا اگر شخصی تصمیم بگیرد از خودروی شخصی استفاده نکند به احتمال زیاد در طول روز برای آمد و شد با مشکل روبه‌رو خواهد شد.

وی درباره نبود روز بدون خودرو در تقویم ملی کشور نیز عنوان می‌کند: ‌از سوی وزارت کشور به مسئولان پیشنهاد دادیم‌ روز بدون خودرو در تقویم کشورمان نیز ثبت شود، اما تاکنون این کار صورت نگرفته و حتی​ روز حمل و نقل در تقویم سال جدید‌ حذف شد.

این در حالی است که در نظر گرفتن چنین مناسبت‌هایی در تقویم دست‌کم می‌تواند در ایجاد انگیزه برای شهروندان تاثیرگذار باشد.

لزوم فرهنگسازی

فرهنگسازی را باید کلید موفقیت کشورهایی دانست که توانسته‌اند تعداد خودروهای تک‌سرنشین خود را کاهش دهند. این کشورها با یک روز بدون خودرو در سال، کار خود را آغاز کرده‌اند و اکنون برخی از آنها به ماه‌ یا‌ هفته‌ای یک روز بدون خودرو رسیده‌اند.

دبیر شورای‌ عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور می‌افزاید:‌ وقتی به مسائل فرهنگی خود نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم در برخی مناسبت‌ها مانند عید‌ها یا مناسبت‌های مذهبی مثل تاسوعا و عاشورای حسینی‌مردم از این که از خودروی شخصی استفاده نکنند‌ استقبال می‌کنند، بنابراین می‌توان از این تجربه استفاده کرد و آن را توسعه داد. ‌

وی ادامه می‌دهد: پیشنهاد‌های مطرح شده در این حوزه تا به‌ حال ثمربخش نبوده‌ ‌اما وزیر کشور در بخشنامه‌ای از استانداران ‌خواسته برای تشویق پیاده‌روی و کاهش استفاده از خودروی شخصی اقدامات اجتماعی لازم را انجام دهند.

باید در نظر داشت چنین اقداماتی بدون زمینه‌سازی اجتماعی قابل اجرا نیست.‌

روز بدون خودرو، مطالبه اجتماعی

‌با توجه به اقدامات صورت گرفته در این حوزه باید تاکید کرد، تنها راهکار بازشدن گره حمل و نقل عمومی کشور، ‌تبدیل این موضوع به‌ مطالبه‌ای اجتماعی است، ‌زیرا به این شکل ‌مسئولان به انجام اقدامات شایسته‌تر ناچار خواهند شد.

این در حالی است که مسئولان نیز می‌توانند با در نظر گرفتن روز بدون خودرو در کشور، شهروندان را به استفاده کمتر از خودروی شخصی تشویق کنند. البته باید یادآور شد، روز جهانی بدون خودرو در کشورمان مصادف شده با آغاز سال تحصیلی بنابراین بهتر است زمان مناسب‌تری برای این کار در نظر گرفته شود؛ روزی که مشکلات ترافیکی کمتر و شرایط جوی مناسب‌تر است.

پای لنگ حمل و نقل عمومی

‌شهروندان بسیاری از کلانشهرهای دنیا براحتی می‌توانند روز بدون خودرو داشته باشند، زیرا اگر خودروی شخصی خود را از خانه خارج نکنند، می‌توانند از‌ حمل و نقل عمومی سریع و ارزان استفاده کنند، اما در کشورمان اگر از خودروی شخصی استفاده نکنند دچار مشکل می‌شوند و دست‌کم به قرارهای ‌خود بموقع نخواهند رسید‌.

‌علیرضا اسماعیلی، مدرس دانشگاه تهران و عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی نیز در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار می‌کند: ‌فضای مناسبی‌ برای استفاده از وسایل‌ پاک مانند دوچرخه در کلانشهرها وجود ندارد، زیرا مسیر دوچرخه‌سواری نداریم و شرایط معابر اجازه استفاده از این وسیله را به شهروندان نمی‌دهد.

نبود چنین زیرساخت‌هایی را باید یکی از دلایل عمده اجرا نشدن روز بدون خودرو در کشور دانست‌، بنابراین افراد علاقه‌مند به استفاده کمتر از خودروی شخصی نیز برایشان مقدور نیست چنین کاری انجام دهند، ‌چون زندگی عادی آنها دچار مشکل می‌شود.

عقب‌ماندگی در حمل و نقل عمومی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی‌ عنوان می‌کند: حمل و نقل عمومی به سمت توسعه حرکت می‌کند، اما چون چند دهه در حوزه حمل ونقل و ترافیک عقب‌افتادگی داریم‌، دچار چنین مشکلاتی شده‌ایم، زیرا از اوایل دهه50 تا نیمه دهه70 حمل و نقل و ترافیک موضوعی جدی نبود و در اولویت برنامه‌ها قرار نداشت. متاسفانه ‌در این سال‌ها آمار دقیقی در حوزه ترافیک نداریم، حتی آمار در حوزه حوادث ترافیکی دقیق ‌نیست.

‌براین اساس‌ حمل و نقل عمومی، از جمله پایتخت با نقطه مطلوب فاصله دارد و در دیگر کلانشهرها نیز شرایط مناسب نیست.

در این میان می‌توان گفت ‌نبود هماهنگی‌ تعامل بین‌بخشی و بی‌توجهی برخی مسئولان‌ از دلایل عمده بهبودنیافتن حمل و نقل عمومی و ترافیک در کشور است.

اسماعیلی تصریح می‌کند: ترافیک و حمل و نقل ما زمانی درست می‌شود که عالی‌ترین مقامات، یعنی روسای سه قوه به موضوع حمل و نقل و ترافیک به عنوان اولویت مهم کشور توجه کنند. به این ترتیب می‌توان امیدوار بود در کمتر از پنج سال بسیاری از مشکلات این حوزه برطرف شود.

‌ ویژگی‌های حمل و نقل عمومی مناسب

سریع، راحت، ارزان و سهل‌الوصول بودن چهار ویژگی‌ حمل و نقل عمومی مطلوب است. وقتی چنین شرایطی حاکم باشد، شهروندان از حمل و نقل عمومی استقبال می‌کنند. علاوه بر این سیستم حمل و نقل عمومی باید به گونه‌ای باشد که‌ زنان باردار، سالمندان و افراد معلول براحتی بتوانند از آن‌ استفاده کنند.‌ ایستگاه‌های اتوبوس نیز باید به شکلی ساخته شود که عواملی مانند، گرما، سرما، باد، باران و تابش نور خورشید شهروندان را آزرده نکند.

مهدی آیینی

جامعه