توافق هسته‌ای ایران، بر اساس سنت دیپلماسی حاصل شد

به گزارش شبکه سی‌ان‌ان، باراک اوباما گفت:پنجاه ودو سال پیش کندی در همین دانشگاه درباره صلح صحبت کرد.آن موقع حرف ها درباره حمله به اتحاد شوروی بود اما رئیس جمهور جوان این دیدگاه را رد کرد.با کندی مشکل موشک کوبا به صورت مسالمت آمیز حل شد.معاهده استارت بین آمریکا و روسیه برای کنترل تسلیحاتی شد.

اوباما گفت: «توافقی که میان جامعه بین الملل و جمهوری اسلامی ایران حاصل شد، بر اساس سنت دیپلماسی بسیار مستحکم بنا شد. توانستیم در 2 سال مذاکره به نکاتی بسیار جزئی دست یابیم که مانع دستیابی ایران به سلاح هسته ای می شود و تمام راه های رسیدن این کشور را به بمب اتمی مسدود می کند. در این توافق، شاهد یک ساز و کار جامع راستی آزمایی هسته ای بودیم که در طول تاریخ، بی سابقه بوده است.»

وی افزود: «چنانکه در توافق های گذشته مشاهده کردیم، قرار نیست همه مسائل دنیا و تمام مشکلاتی که با ایران داریم، حل شود. این توافق تضمین نمی کند رابطه ما با ایران گرم شود. اما یکی از اهداف اصلی امنیتی ما را تأمین می کند. به همین دلیل، این توافقی بسیار خوب است.»

وی افزود: «امروز می خواهم درباره این توافق با شما صحبت کنم. این مهمترین موضوع سیاست خارجی ما از زمان حمله به عراق است. آیا کنگره می خواهد از این توافق حمایت کند؟ یا می خواهد مانع آن شود؟ آن هم در حالی که اکثر (کشور های) جهان مخالف تضعیف آن هستند. میان الآن تا زمانی که کنگره تا سپتامبر (شهریور) رأی دهد، شما بحث های زیادی علیه این توافق خواهید شنید که با ده ها میلیون دلار پول تبلیغاتی به شما عرضه خواهد شد.»

اوباما گفت: «ممکن است این لفاظی ها برای شما آشنا باشد. چرا که خیلی از آنهایی که طرفدار حمله به عراق بودند، حالا دارند علیه توافق هسته ای ایران هم صحبت می کنند. وقتی 8 سال پیش خواستم رئیس جمهور شوم، مخالف حمله به عراق بودم. در آن زمان گفتم آمریکا نباید فقط جنگ را پایان دهد؛ بلکه باید به تصور و ذهنیتی پایان دهیم که باعث شد به عراق حمله کنیم. ذهنیتی که شاخصه آن، اقدام نظامی بود تا دیپلماسی. ذهنیتی که اولویت بیشتری به اقدام یک جانبه می داد تا اجماع دیپلماتیک بین المللی. ذهنیتی که تهدید ها را بزرگتر از برداشت دستگاه های اطلاعاتی نشان می داد و در آن زمان مسئولان درباره هزینه جنگ صحبت نکردند. می گفتند به راحتی می توانیم اراده خود را به منطقه ای تحمیل کنیم که به کل، تاریخ و فرهنگ متفاوتی در قیاس با ما دارد.»

اوباما ادامه داد: «آنهایی که تقاضای جنگ داشتند، از قاطعیت خود دم می زدند. آنها مخالفان خود را "ضعیف" معرفی می کردند. حتی آنها را "سازشکار" می نامیدند که منظورشان مخالفان حمله به عراق بود.»

اوباما افزود: «می خواهم درباره این تاریخ صحبت کنم چون بیش از هر زمانی به یک تفکر روشن در تصمیم گیریهایمان نیاز داریم. درباره این تاریخ صحبت می کنم چون به برخورد ما با برنامه هسته ای ایران مربوط است. از عمر برنامه هسته ای ایران، ده ها سال می گذرد. از زمان شاه در دهه 70 با حمایت آمریکا، ایران صنعت هسته ای خود را توسعه داد. این برنامه در دهه 80 و پس از جنگ ایران و عراق گسترش یافت. جنگی که صدام حسین در آن از جنگ افزارهای شیمیایی علیه ایران استفاده کرد. در دهه 90 نیز برنامه هسته ای ایران، علیرغم تحریم های یک جانبه ایران تداوم یافت. وقتی دولت بوش روی کار آمد، ایران سانتریفیوژ نداشت. به رغم تهدید های آمریکا، وقتی رئیس جمهور شدم ایران چندین سانتریفیوژ نصب کرده بود.»

اوباما افزود: «ایران هیچ گرایشی نیز به کند کردن روند افزایشی سانتریفیوژ ها نشان نمی داد و صحبت از متوقف کردن آن روند هم مطرح نبود. در میان سیاستگذاران آمریکایی هرگز اختلافی بر سر خطر بمب هسته ای ایران وجود نداشته است. دموکرات ها و جمهوری خواهان همیشه گفته اند اگر ایران سلاح هسته ای داشته باشد، در منطقه مسابقه تسلیحاتی به وجود خواهد آمد. همچنین هر بحرانی در منطقه به خطر درگیری هسته ای تبدیل خواهد شد. احتمال دارد گروه های تروریستی نظیر حزب الله نیز به سلاح هسته ای دست پیدا کنند. این موضوع می تواند خطر بزرگی را متوجه اسرائیل کند: کشوری که از طرف رهبران ایران چندین بار تهدید به نابودی شده است. دسترسی ایران به سلاح هسته ای می تواند به تضعیف پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای منجر شود که جهان برای دفاع از آن، وقت زیادی صرف کرده است.»

رئیس جمهور آمریکا گفت: «پس پرسش این نیست که ما باید جلوی دسترسی ایران به سلاح هسته ای را بگیریم؛ بلکه پرسش این است که چطور باید این کار را انجام دهیم. حتی پیش از آن که رئیس جمهور آمریکا شوم، به وضوح گفتم به ایران اجازه نداده خواهد شد تا زمانی که رئیس جمهور هستم به بمب هسته ای دست پیدا کند. این سیاست من در طول دوران ریاست جمهوریم بوده است. سیاست من، نگه داشتن همه گزینه ها روی میز بوده است: از جمله اقدام و گزینه نظامی تا بتوانیم به این هدف برسیم تا ایران بمب هسته ای تولید نکند. اما به وضوح مشخص کردم که ترجیح من، راه حلی مسالمت آمیز دیپلماتیک است. نه فقط به دلیل هزینه های جنگ؛ بلکه به این دلیل که توافق حاصل از مذاکره، راه حلی پایدار تر و مؤثر تر را ارائه می دهد.»

وی ادامه داد: «به همین دلیل، در سال 2009 به ایرانی ها گفتیم راه حلی دیپلماتیک برای این بحران وجود دارد. ایران، آن مسیر را طی نکرد و دستگاه اطلاعاتی ما در آن زمان، یک تأسیسات مخفی زیرزمینی را در فردو کشف کرد. خیلی ها گفتند سرکشی ایران، مذاکرات را به روندی بیهوده تبدیل خواهد کرد. برعکس؛ تمایل ما به مذاکره بود که توانستیم تمام دنیا را هم به نفع خودمان بسیج کنیم. توانستیم تضمین کنیم جامعه بین الملل هم از طریق حوزه های مختلف تجاری- اقتصادی علیه ایران تحریم اعمال کند. در نظر داشته باشید تحریم های یک جانبه آمریکا علیه ایران، ده ها سال به قوت خود باقی بود. اما آن تحریم ها نتوانست ایران را پای میز مذاکره بکشاند. استفاده ما از قطعنامه های جدید سازمان ملل، رویکردمان را تقویت کرد از کشورهای داوطلب همکاری با ما -- مثل چین، هند، ژاپن و کره جنوبی -- بهره بردیم که پذیرفتند خرید نفت را از ایران کاهش دهند همچنین تحریم های نفتی همه جانبه متحدان اروپاییمان به این روند کمک کرد.»

وی اذعان کرد: «همکاران ما میلیارد ها دلار در این مسیر متضرر شدند. اما ما توانستیم آنها را متقاعد کنیم در نبود یک راه حل دیپلماتیک، گزینه آتی "جنگ" خواهد بود. جنگی که می تواند اقتصاد جهانی را مختل کند و نا امنی را برای خاورمیانه به ارمغان آورد. به عبارت دیگر، این دیپلماسی مداوم و دردناک بود -- نه لفاظی -- که فشار را بر ایران افزایش داد.»

اوباما مدعی شد: «با این اتحاد، اقتصاد ایران 20 درصد کوچک تر شد. این نقش تعیین کننده ای در انتخابات 2013 (ایران) ایفا کرد.»

وی ادامهداد: «بر اساس این توافق، اورانیوم غنی شده ایران از 20 درصد کاهش می یابد و برخی از فعالیت های ایران متوقف می شود. این توافق با کشورهای 1+5 حاصل شد. آنها با ایران به راه حلی جامع دست یافتند. بدون نگرانی و بیم از این که ممکن است ایران بخواهد از این زمان برای دستیابی به اهدافی دیگر استفاده کند.»

اوباما افزود: «در زمان اعلام توافق میان دوره ای، بسیاری از منتقدان گفتند این اشتباهی تاریخیست. گفتند ایران به تعهداتش پشت خواهد کرد، ساختار تحریم ها از بین خواهد رفت و ایران برای حمایت مجدد از تروریسم، پول زیادی به دست می آورد. منتقدان اشتباه کردند! جلوی پیشرفت برنامه هسته ای ایران گرفته شده است. نخستین بار پس از 10 سال، پیشرفت فعالیت های هسته ای ایران متوقف شد. انباشت مواد خطرناک هسته ای متوقف شد. توسعه بیشتر سانتریفیوژ های ایران متوقف شد. بازرسی ها بیشتر شد. پول زیادی به طرف ایران سرازیر نشد و کل ساختار تحریم ها به قوت خود باقی ماند. در واقع آن توافق میان دوره ای به اندازه ای مثبت بود که همان منتقدان آن، حالا از همان توافق برای مخالفت با توافق هسته ای کنونی استفاده می کنند.»

اوباما گفت: «در ماه ژوئیه (تیر) به یک برنامه جامع اقدام مشترک رسیدیم که ما را به هدفمان نزدیک می کرد. بر این اساس، ایران هرگز اجازه نخواهد داشت سلاح هسته ای تولید کند. در این توافق، ساز و کار پیشرفت برنامه هسته ای ایران مشخص شده است. روشی که تضمین می کند ایران هیچ راهی برای تولید بمب اتم نداشته باشد.»

اوباما افزود: «بر اساس این توافق، ایران نمی تواند پلوتونیوم مورد نیاز برای سلاح هسته ای را تولید کند. فعالیت تأسیسات آب سنگین اراک متوقف خواهد شد. در آن سیمان می ریزیم و تأسیساتی ایجاد خواهد شد که پلوتونیوم برای سلاح هسته ای تولید نکند. سوخت آن تأسیسات، به خارج از کشور منتقل خواهد شد و ایران در 15 سال آینده، تأسیسات آب سنگین ایجاد نخواهد کرد. ایران همچنین اجازه نخواهد داشت از اورانیوم غنی شده خود برای تولید بمب هسته ای استفاده کند. به محض آغاز اجرای توافق، ایران باید دو سوم از سانتریفیوژ های خود را از مدار عملیاتی خارج کند. ایران در 10 سال آینده نمی تواند با سانتریفیوژ های پیشرفته ای که در اختیار دارد، اورانیوم را بیشتر غنی کند. ایران دیگر نمی تواند 15 سال در تأسیسات فردو -- که پیشتر مخفی بود -- اورانیوم غنی کند. ایران باید 98 درصد از ذخیره اورانیوم غنی شده خود را نابود کند. ذخایری که می توانست 7 -8 بمب هسته ای بسازد. این توافق تا 15 سال به قوت خود باقی خواهد ماند و ایران هرگز نخواهد توانست از برنامه های صلح آمیز هسته ای به عنوان سرپوشی برای اهداف نظامی خود بهره ببرد. این توافق، مانع فعالیت های مخفی زیر زمینی ایران می شود. تأسیسات هسته ای ایران، 24 ساعته تحت بازرسی خواهد بود.»

اوباما در ادامه افزود: «بازرسان برای دهه ها به تمامی چرخه سوخت ایران دسترسی خواهند داشت. آنها از همه تأسیساتی که سوخت هسته ای در آنها پردازش می شود آگاه خواهند بود. اگر ایران بخواهد تقلب کند، چیزی بسیار بیشتر از یک ساختمان بسازد. باید برای هر یک از مراحل چرخه سوخت هسته ای خود، تأسیساتی مجزا بسازد. عیج ملتی در دنیا تحت چنین بازرسی های شدیدی موفق به انجام چنین کاری نشده است. بر اساس این توافق، بازرسی ها همواره از تمامی مناطق مشکوک انجام می شود.»

اوباما با اشاره به موضوع تحریم ها مدعی شد: «ایران از انگیزه های زیادی برای پایبندی به تعهداتش برخوردار است. پیش از لغو تحریم ها، ایران باید گامهای مهم و عملی بردارد: مانند برچیدن سانتریفیوژ ها یا نابودی انباشت اورانیوم غنی شده. اگر ایران در 10 سال از این اصول تخطی کند، تحریم ها باز خواهند گشت. ما برای نیل به این هدف، احتیاجی به حمایت سایر اعضای شورای امنیت نداریم و خودمان می توانیم تحریم ها را برگردانیم. از طرف دیگر، اگر ایران توافق را اجرا کند و به آن پایبند باشد، اقتصادش با (اقتصاد) جهان ادغام خواهد شد. همچنین انگیزه هایش برای عمل به توافق بیشتر خواهد شد.»

اوباما گفت» «پس این توافق، فقط بهترین گزینه در میان سایر گزینه ها نیست. این قویترین توافقی است که در حوزه منع گسترش سلاح های هسته ای در طول تاریخ درباره آن مذاکره شده است. هر ملتی که درباره آن اظهار نظر کرده است -- به استثنای اسرائیل، از آن حمایت کرده است. شورای امنیت سازمان ملل به اتفاق آرا از این توافق حمایت کرد. اکثریت کارشناسان حوزه منع سلاح های هسته ای از آن حمایت کردند. بیش از 100 سفیر سابق آمریکا از آن حمایت کردند. من در دوران ریاست جمهوریم تصمیمات دشوار زیادی گرفته ام؛ اما درباره خوب یا بد بودن این توافق، واقعاً با تصمیم دشواری روبرو نبودم. متأسفانه ما در دوره ای در آمریکا زندگی می کنیم که هر تصمیمی در حوزه سیاست خارجی، با دیدی حزبی تحلیل می شود. پیش از این که کنگره این توافق را بخواند یا جوهر قلم نگارش آن خشک شود، جمهوری خواهان مخالفت خود را با آن اعلام کردند. آنهایی که لابی می کردند و فقط کارشناس بودند، ناگهان به متخصص امور هسته ای مبدل شدند.»

وی گفت: «بازرسان می توانند در هر نقطه مشکوکی از ایران دیدن کنند؛ حتی اگر ایران مخالف باشد. این بازرسی می تواند در کمتر از 24 ساعت از اعلام به ایران انجام شود. شاید اختلاف نظر در خصوص این بازرسی ها تا 24 روز به طول انجامد؛ اما اگر به نکته ای مشکوک شویم؛ حتماً آن را تحت نظر خواهیم داشت تا بازرسان بتوانند از آنجا بازدید کنند. مواد هسته ای ر نمی توان درون گنجه مخفی کرد. علائم یا بازمانده های آن، سالها در زمین و خاک اطراف باقی می ماند. اگر ایران بخواهد تخلف کند، ما می توانیم بفهمیم و خواهیم فهمید.»

اوباما ادامه داد: «خیلی ها به محکم نبودن این توافق ایراد می گیرند. بگذارید تکرار کنم. منع تولید سلاح هسته ای به وسیله ایران، دائمی است. ممنوعیت انجام تحقیقات نظامی، دائم خواهد بود. این محدودیت ها دائم خواهد بود. البته برخی محدودیت ها در خصوص برنامه صلح آمیز هسته ای ایران فقط 15 سال به قوت خود باقی می ماند. اما این روند، درباره کلیه پیمان های منع گسترش سلاح های هسته ای صادق است. پیمان پیشین ما با شوروی (سابق) 5 ساله بود. پیمان استار 15 سال بیشتر دوام نداشت. در وضع فعلی ما هم اگر ایران 15 یا 20 سال دیگر بخواهد بمب بسازد، این توافق تظمین می کند آمریکا اهرم های بیشتری برای دانستن آن داشته باشد و بتواند جامعه بین المللی را برای ارائه واکنش، بسیج کند. این توافق در آن زمان، همان گزینه هایی را پیش روی ما قرار خواهد داد که هم اکنون هم از آنها برخورداریم: از جمله گزینه نظامی.»

باراک اوباما افزود: «از طرف دیگر، بدون این توافق، سناریویی که منتقدان هشدار می دهند ممکن است 15 سال دیگر رخ دهد، ممکن است 6 ماه دیگر رخ دهد. کنگره با رأی منفی به این توافف نه فقط راه ایران را برای رسیدن به سلاح هسته ای باز می کند؛ بلکه این روند را تسریع می کند.»

اوباما در ادامه سخنرانی خود در دانشگاه "امریکن" گفت: «بسیاری از منتقدان می گویند این توافق، بی ارزش است؛ چون ایران میلیارد ها دلار پول به دلیل لغو تحریم ها به دست می آورد. بگذارید به وضوح بگویم. تحریم های بین المللی دقیقاً به این دلیل علیه ایران اعمال شد که بتوانند برنامه هسته ای این کشور را محدود کنند. هر مذاکره ای که با ایران انجام دادیم، باید متضمن لغو تحریم ها باشد. پس هر فردی که علیه لغو تحریم ها موضعگیری کند، علیه توافق موضعگیری کرده است. این درست است که اگر ایران به تعهداتش عمل کند، حدود 56 میلیارد دلار از دارایی های خود را که در سایر کشورها مسدود شده، به دست خواهد آورد. اما اگر تصور کنیم این کل معامله را تغییر می دهد و تمام این پول وارد فعالیتهای سوء و مخرب ایران می شود، این به معنای نادیده گرفتن واقعیت های امروز ایران است. این به دلیل تحریم های ماست که دولت ایران برای تقویت زیرساخت ها و پرداخت پول به بازنشستگان به 500 میلیارد دلار احتیاج دارد. رهبران ایران، توقعات مردم را بالا برده اند و معتقدند با لغو تحریم ها، زندگی آنها (مردم) بهتر می شود. حتی رژیم سرکوبگری مانند ایران هم نمی توانند کاملاً به درخواست های مردم پشت کند. به همین دلیل، بهترین تحلیلگران ما می گویند ایران بیشتر این پول را صرف اقتصاد و تقویت زندگی مردم خود خواهد کرد. این بدان معنا نیست که لغو تحریم ها هیچ کمکی به نیروهای مسلح ایران نخواهد کرد. فرض کنیم بخشی از این پول، صرف فعالیت هایی شودکه ما با آنها مخالفیم. ما درباره حکومت ایران و اهمیت سپاه پاسداران و سپاه قدس دچار توهم نیستیم. ایران از گروه های تروریستی مثل حزب الله حمایت می کند.»

اوباما مدعی شد: «ایران از گروه هایی حمایت می کند که منافع ما و متحدانمان را به خطر میندازند. گروه هایی که نیروهای ما را در عراق کشتند و سعی کردند کشورهای حاشیه خلیج فارس را بی ثبات کنند. اما ایران دهه هاست در این فعالیت ها دخیل است: چه پیش از اجرای تحریم ها، چه در زمان اجرای آنها. واقعیت این است که در میانه جنگ ایران و عراق هم ایران در این فعالیت ها دخیل بود. جنگی که حدود 1 میلیون نفر در آن کشته شدند و میلیارد ها دلار پول بر اثر آن از بین رفت. ایران همیشه برای حمایت از فعالیت های خودش در منطقه راهی پیدا کرده است. اما مزایای پشت کردن به توافق، در مقابل مزایایی که می توانیم از توافق به دست آوریم، رنگ می بازد.»

رئیس جمهور آمریکا افزود: «سناریویی نداریم که لغو تحریم ها، ایران را به قدرتی منطقه ای تبدیل کند. بودجه نظامی ایران، از بودجه نظامی تمامی متحدان ما در منطقه 80 درصد کوچکتر است. توانایی های متعارف نظامی ایران هرگز به اندازه توانایی های متعارف اسرائیل نخواهد بود. کمک های نظامی ما به اسرائیل تضمین می کند این وضع، حفظ شود. ایران در سالیان گذشته میلیارد ها دلار خرج کرده تا از تنها متحد عرب خود در منطقه حمایت کند: حکومت بشار اسد. بشار اسدی که کنترل بخشهای بزرگی از کشورش را از دست داده است. در همان میدان جنگ سوریه هم حزب الله، آسیب های فراوانی دیده است. ایران هم مانند سایر کشورهای منطقه وادار شده به تهدید داعش پاسخ دهد.»

اوباما در ادامه مدعی شد: «پس بر خلاف نظر آنهایی که می گویند ایران حالا در آستانه تسلط بر کل منطقه و جهان است، باید گفت ایران همچنان به عنوان قدرتی منطقه ای باقی می ماند که مشکلات خودش را نیز خواهد داشت. رژیم حاکم بر ایران، خطرناک و سرکوبگر است. ما همچنان به خاطر حمایت ایران از تروریسم و نقض حقوق بشر، ایران را تحریم خواهیم کرد. ما همچنان از ایران خواهیم خواست آمریکایی های زندانی را آزاد کند. ما اختلافات زیادی با رژیم ایران داریم. اما اگر برای جلوگیری از اقدامات بی ثبات کننده ایران در منطقه جدی هستیم، نمی توانیم تصور کنیم بخواهیم به این هدف از طریق لغو توافق (هسته ای) برسیم. باید به جای آن، با آن رفتار مشکلزا به طور مستقیم برخورد کنیم. مثلاً به متحدانمان کمک کنیم چطور با حملات سایبری مقابله کنند یا جلوی حملات موشکی را بگیرند. یا پولی را که صرف گروه هایی مانند حزب الله می شود، کنترل کنیم. باید بتوانیم نیروهای مسلح سایر کشورها را آموزش دهیم تا بتوانند در مسائلی مثل یمن، واکنش بهتری نشان دهند. ما از تمامی این توانایی ها برخورداریم و تمامی آنها می توانند شرایط را متفاوت کنند. ما از طریق این توافق، در موقعیت قویتری خواهیم بود و به کمک آن می توانیم، از ابزارهایمان استفاده کنیم. فراموش نکنید با این استراتژی می توانیم با تهدید داعش هم بهتر مقابله کنیم.» (باشگاه خبرنگاران)